ترمذی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۴۲:

بخشی از شرح حالی که ترمذی از خود به جا گذاشته، شرح رؤیاهای او و همسرش است که با مضامین رمزی، از وصول وی به مقامات عرفانی خبر می‌دهد.

ترمذی به احتمال بسیار بین ۲۹۵ و ۳۰۰ درگذشت. بسیاری از [[صوفیه]] را از مریدان و پیروان او دانسته‌اند، از جمله احمدبن محمدبن عیسی از مشایخ [[عراق]]، حسن بن علی جوزجانی * و ابوبکرِ وراق * ترمذی. علما و عرفایی مانند [[امام محمد غزالی]] <ref>برای نمونه رجوع کنید به ج ۳، ص ۳۹۹ـ۴۰۹</ref> و ابن عربی <ref>برای نمونه رجوع کنید به سفر ۲، ص ۳۵۶ـ۳۶۴</ref> نیز از آثار و افکار او بهره برده اند.

ترمذی به احتمال بسیار بین ۲۹۵ و ۳۰۰ درگذشت. بسیاری از [[صوفیه]] را از مریدان و پیروان او دانسته‌اند، از جمله احمدبن محمدبن عیسی از مشایخ [[عراق]]، حسن بن علی جوزجانی * و ابوبکرِ وراق * ترمذی. علما و عرفایی مانند [[امام محمد غزالی]] <ref>برای نمونه رجوع کنید به ج ۳، ص ۳۹۹ـ۴۰۹.</ref> و ابن عربی <ref>برای نمونه رجوع کنید به سفر ۲، ص ۳۵۶ـ۳۶۴.</ref> نیز از آثار و افکار او بهره برده اند.

نفوذ ترمذی عمدتاً از طریق تألیفاتش پایدار ماند. آثار او را به دو دسته می‌توان تقسیم کرد: آثاری که با عناوین مختلف از آنها یاد شده است، و گزیده‌هایی از آثار پرحجم او.

خط ۴۸:

== مهمترین آثار ترمذی ==

#

# رساله سیره الاولیاء، که شهرت آن بیشتر به سبب موضوع [[ختم ولایت]] است که یکی از بخش‌های فرعی کتاب محسوب می‌شود، ولی عنوان ختم الولایه چنان شهرت یافت که کتاب به نام ختم الاولیاء یا ختم الولایه معروف، و دو بار هم به همین نام چاپ شد، یک بار به اهتمام عثمان یحیی در [[بیروت]] (۱۹۶۵/ ۱۳۴۴ ش) و بار دیگر در ۱۹۹۲/ ۱۳۷۱ ش در همانجا. ترمذی در این رساله برای نخستین بار موضوع سلسله مراتب [[اولیاءاللّه]] را مطرح کرد که قرن‌ها بعد بر [[ابن عربی]] و از طریق او بر آثار [[صوفیان]] دیگر تأثیر گذاشت. <ref>رجوع کنید به اولیاءاللّه *؛ ولایت * </ref>

# رساله سیره الاولیاء، که شهرت آن بیشتر به سبب موضوع [[ختم ولایت]] است که یکی از بخش‌های فرعی کتاب محسوب می‌شود، ولی عنوان ختم الولایه چنان شهرت یافت که کتاب به نام ختم الاولیاء یا ختم الولایه معروف، و دو بار هم به همین نام چاپ شد، یک بار به اهتمام عثمان یحیی در [[بیروت]] (۱۹۶۵/ ۱۳۴۴ ش) و بار دیگر در ۱۹۹۲/ ۱۳۷۱ ش در همانجا. ترمذی در این رساله برای نخستین بار موضوع سلسله مراتب [[اولیاءاللّه]] را مطرح کرد که قرن‌ها بعد بر [[ابن عربی]] و از طریق او بر آثار [[صوفیان]] دیگر تأثیر گذاشت. <ref>رجوع کنید به اولیاءاللّه *؛ ولایت *.</ref>

#

# نوادر الاصول، که در آن ضمن شرح و [[تفسیر]] ۲۹۱ حدیث نبوی، درباره عبادات و معاملات و سلوک و [[اخلاق]] سخن گفته است. این کتاب حجیم ترین اثر ترمذی است و در ۱۲۹۳ در [[استانبول]] چاپ شده است.

خط ۶۰:

# کتاب الحقوق، درباره تکالیف متقابل و [[واجب]] گروه‌های اجتماعی، که هر کدام منافع خاصی برای جامعه دارند. نسخه خطی آن در مخطوطات اسماعیل صائب در [[ترکیه]] موجود است.

#

# کتاب الامثال، مجموعه‌ای نسبتاً بزرگ از مثلهایی که در [[قرآن]] و [[~~سنّت~~ پیامبر]] و کلام مشایخ آمده است و مقصود از نگارش آن تبیین ماهیت تجربه‌های عرفانی و طریقت صوفیانه است (قاهره ۱۹۷۵).

# کتاب الامثال، مجموعه‌ای نسبتاً بزرگ از مثلهایی که در [[قرآن]] و [[سنت پیامبر]] و کلام مشایخ آمده است و مقصود از نگارش آن تبیین ماهیت تجربه‌های عرفانی و طریقت صوفیانه است (قاهره ۱۹۷۵).

#

# کتاب الفُروق، که در آن مؤلف کوشیده است به کمک ۱۶۴جفت کلمه هم معنا، نشان دهد که کلمات مترادف وجود ندارند. این کتاب چاپ نشده است. نسخه‌های خطی متعددی از آن در کتابخانه‌های ترکیه و [[مصر]] و [[فرانسه]] وجود دارد.

#

# کتاب الاَکیاس و المُغتَرّین، درباره اعمال صحیح و ناصحیح در ادای [[واجبات]] و [[مستحبات]] دینی، مانند [[وضو]] و [[نماز]] و طلب علم و [[نکاح]] و تلاوت قرآن و بنای [[مساجد]] و برخی خطاهایی که زهاد، سالکان مبتدی و جز آنها مرتکب می‌شوند، با عنایت به سیروسلوک عارفانه. [[غزالی]] در احیاء علوم الدین در رُبع مهلکات از این کتاب استفاده کرده است. <ref>رجوع کنید به ص ۳۹۹ـ۴۳۵</ref>

# کتاب الاَکیاس و المُغتَرّین، درباره اعمال صحیح و ناصحیح در ادای [[واجبات]] و [[مستحب|مستحبات]] دینی، مانند [[وضو]] و [[نماز]] و طلب علم و [[نکاح]] و تلاوت قرآن و بنای [[مساجد]] و برخی خطاهایی که زهاد، سالکان مبتدی و جز آنها مرتکب می‌شوند، با عنایت به سیروسلوک عارفانه. [[غزالی]] در احیاء علوم الدین در رُبع مهلکات از این کتاب استفاده کرده است. <ref>رجوع کنید به ص ۳۹۹ـ۴۳۵.</ref>

#

# کتاب ریاضه النفس، در مسائل انسان شناسی و طریقت عرفانی. این کتاب دو بار و آخرین بار به اهتمام آرتور جان آربری <ref>رجوع کنید به قاهره ۱۹۴۷</ref> چاپ شده است.

# کتاب ریاضه النفس، در مسائل انسان شناسی و طریقت عرفانی. این کتاب دو بار و آخرین بار به اهتمام آرتور جان آربری<ref>رجوع کنید به قاهره ۱۹۴۷.</ref> چاپ شده است.

#

# کتاب ادب النفس، شامل پرسشهایی درباره عرفان و مخصوصاً درباره معنای یقین (قاهره ۱۹۴۷).

#

# منازل القاصدین، اثری کم حجم درباره هفت مقام یا منزل سیروسلوک. این کتاب با عنوان منازلُ العِباد نیز شناخته شده و در ۱۹۸۸ در قاهره به چاپ رسیده است.

# منازل القاصدین، اثری کم حجم درباره هفت مقام یا منزل سیروسلوک. این کتاب با عنوان منازلُ العِباد نیز شناخته شده و در ۱۹۸۸ در [[قاهره]] به چاپ رسیده است.

#

# علم الاولیاء، درباره علم اولیای الاهی و برخی موضوعات عرفانی دیگر.

#

# الفَرقُ بین الا´یات و الکرامات، که تکمله سیره الاولیاء به شمار می‌آید و در آن موضوع امکان [[کرامات اولیا]] بررسی شده است. نسخه‌های خطی آن در مخطوطات اسماعیل صائب در ترکیه و در گوتینگن وجود دارد.

# الفَرقُ بین الا´یات و الکرامات، که تکمله سیره الاولیاء به شمار می‌آید و در آن موضوع امکان [[کرامات اولیا]] بررسی شده است. نسخه‌های خطی آن در مخطوطات اسماعیل صائب در [[ترکیه]] و در گوتینگن وجود دارد.

== پانویس ==