توحید: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
توحید صفاتى یعنى صفات خداوند مثل علم، قدرت، حیات، اراده، عین ذات خدا هستند و به ذات او بر می گردند. | توحید صفاتى یعنى صفات خداوند مثل علم، قدرت، حیات، اراده، عین ذات خدا هستند و به ذات او بر می گردند. | ||
امام علی علیه السلام در این باره فرمود: «كل عزیز غیره ذلیل و كل قوى غیره ضعیف، و كل مالك غیره مملوك و كل عالم غیره متعلم و كل قادر غیره یقدر و یعجز یعنی هر چی غیر اوست، ذلیل است و هر قدرت مندی غیر او ناتوان است و هر مالكى جز او مملوك است و هر عالمى جز او نوآموز است و هر توانایى جز او گاه توانا و گاه ناتوان است» <ref>نهج البلاغه، خطبه 65.</ref> در این روایت تاکید شده است که اوصاف خداى متعال عین ذات او هستند و هیچ موجودی در آن شریک نخواهد شد. | امام علی علیه السلام در این باره فرمود: «كل عزیز غیره ذلیل و كل قوى غیره ضعیف، و كل مالك غیره مملوك و كل عالم غیره متعلم و كل قادر غیره یقدر و یعجز یعنی هر چی غیر اوست، ذلیل است و هر قدرت مندی غیر او ناتوان است و هر مالكى جز او مملوك است و هر عالمى جز او نوآموز است و هر توانایى جز او گاه توانا و گاه ناتوان است» <ref>نهج البلاغه، خطبه 65.</ref> در این روایت تاکید شده است که اوصاف خداى متعال عین ذات او هستند و هیچ موجودی در آن شریک نخواهد شد. | ||
توحید افعالی | توحید افعالی | ||
توحید | توحید افعالی یعنی این که خدای متعال خالق همه فعل و انفعالات نظام هستی از جمله افعال انسان است و همان طور که همه موجودات مخلوق خدا هستند افعال شان نیز مخلوق خدای متعال است. و اصولا هیچ فاعل و موثری غیر از خدا شناخته نمی شود.ملاصدرا جمله ای دارد که:لا مؤثر فی الوجود إلا الله یعنی در هستی هیچ موثری( خالقی) جز خدا شناخته نمی شود.<ref>صدر المتالهین، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه، ج6، ص387</ref> | ||
البته این نوع توحید معرکه آرای مذاهب اسلامی است و نظریات معروفی در این باره مطرح شده است از جمله نظریه امر بین الامرین نظریه کسب و نظریه خلق افعال عباد که اولی مربوط به مذهب امامیه است. دومی مربوط به مذاهب اشاعره و ماتریدیه است و سومی مربوط به مذهب اهل حدیث می باشد. | |||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
توحید در عبادت به این معنا است که جز خدا هیچ موجود دیگری را نمی توان یافت که شایسته پرستش باشد.از مولای متقیان امام علی علیه السلام در تفسیر بخش هایی از اذان نقل شده است که فرمود: «اما قوله «اشهد ان لا اله الاالله » كانه یقول: اعلم انه لامعبود الا الله (عزوجل) و ان كل معبود باطل سوى الله» یعنی قول کسی که می گوید من شهادت می دهم که خدایی جز او را نمی شناسم به این معنا است که معبودی جز خدا وجود ندارد و هر معبودی به جز او باطل( غیر قابل پرستش) است.<ref>شیخ صدوق، معانى الاخبار، ص 39.</ref> | توحید در عبادت به این معنا است که جز خدا هیچ موجود دیگری را نمی توان یافت که شایسته پرستش باشد.از مولای متقیان امام علی علیه السلام در تفسیر بخش هایی از اذان نقل شده است که فرمود: «اما قوله «اشهد ان لا اله الاالله » كانه یقول: اعلم انه لامعبود الا الله (عزوجل) و ان كل معبود باطل سوى الله» یعنی قول کسی که می گوید من شهادت می دهم که خدایی جز او را نمی شناسم به این معنا است که معبودی جز خدا وجود ندارد و هر معبودی به جز او باطل( غیر قابل پرستش) است.<ref>شیخ صدوق، معانى الاخبار، ص 39.</ref> | ||
==توحید در نگاه مذاهب اسلامی== | ==توحید در نگاه مذاهب اسلامی== | ||
مسئله توحید و | مسئله توحید و مباحث مربوط به آن، معرکه آرای مذاهب اسلامی، امامیه، معتزله، اشاعره و اهل حدیث است. با این حال تمامی مذاهب یاد شده در باره توحید ذاتی و توحید در عبادت مناقشه ای ندارند. علاوه در میان مکاتب اسلامی توحید ذاتی و توحید در عبادت مورد قبول قطعی همه گرایش های فکری بوده است ولی در مورد توحید صفاتی و توحید افعالی اختلافاتی وجود دارد اشاعره، منكر توحید صفاتى بوده و معتزله منکر توحید افعالی اند. شهید مطهری در این زمینه می گوید: «توحید جزء اصول پنجگانه معتزله نیز بود، همچنانكه جزء اصول اشاعره نیز هست، با این تفاوت كه توحید مورد نظر معتزله كه مشخصه مكتب آنها به شمار می‌رود توحید صفاتی است كه مورد انكار اشاعره است و توحید مورد نظر اشاعره كه مشخص مكتب آنها به شمار می‌رود توحید افعالی است كه مورد انكار معتزله است.مطهری، <ref>آشنایی با علوم اسلامی: ص 35</ref> | ||
در میان مکاتب اسلامی توحید ذاتی و توحید در عبادت مورد قبول قطعی همه گرایش های فکری بوده است ولی در مورد توحید صفاتی و توحید افعالی اختلافاتی وجود دارد | |||
شهید مطهری در این زمینه می گوید: «توحید جزء اصول پنجگانه معتزله نیز بود، همچنانكه جزء اصول اشاعره نیز هست، با این تفاوت كه توحید مورد نظر معتزله كه مشخصه مكتب آنها به شمار می‌رود توحید صفاتی است كه مورد انكار اشاعره است و توحید مورد نظر اشاعره كه مشخص مكتب آنها به شمار می‌رود توحید افعالی است كه مورد انكار معتزله است.مطهری، <ref>آشنایی با علوم اسلامی: ص 35</ref> | |||
| خط ۵۰: | خط ۴۲: | ||
«توحید» از منظر مذاهب اسلامی | «توحید» از منظر مذاهب اسلامی | ||
در میان مکاتب اسلامی توحید ذاتی و توحید در عبادت مورد قبول قطعی همه گرایش های فکری بوده است ولی در مورد توحید صفاتی و توحید افعالی اختلافاتی وجود دارد: اشاعره، منكر توحید صفاتى بوده و معتزله منکر توحید افعالی اند. | در میان مکاتب اسلامی توحید ذاتی و توحید در عبادت مورد قبول قطعی همه گرایش های فکری بوده است ولی در مورد توحید صفاتی و توحید افعالی اختلافاتی وجود دارد: اشاعره، منكر توحید صفاتى بوده و معتزله منکر توحید افعالی اند.شهید مطهری در این زمینه می گوید: «توحید جزء اصول پنجگانه معتزله نیز بود، همچنانكه جزء اصول اشاعره نیز هست، با این تفاوت كه توحید مورد نظر معتزله كه مشخصه مكتب آنها به شمار می‌رود توحید صفاتی است كه مورد انكار اشاعره است و توحید مورد نظر اشاعره كه مشخص مكتب آنها به شمار می‌رود توحید افعالی است كه مورد انكار معتزله است... | ||
شهید مطهری در این زمینه می گوید: «توحید جزء اصول پنجگانه معتزله نیز بود، همچنانكه جزء اصول اشاعره نیز هست، با این تفاوت كه توحید مورد نظر معتزله كه مشخصه مكتب آنها به شمار می‌رود توحید صفاتی است كه مورد انكار اشاعره است و توحید مورد نظر اشاعره كه مشخص مكتب آنها به شمار می‌رود توحید افعالی است كه مورد انكار معتزله است... | |||
توحید | توحید از منظر شیعه | ||
توحید مورد نظر شیعه - علاوه بر توحید ذاتی و توحید در عبادت - هم شامل توحید صفاتی و هم شامل توحید افعالی می شود. یعنی شیعه در بحث صفات طرفدار توحید صفاتی است و در بحث افعال طرفدار توحید افعالی، اما توحید صفاتی شیعه با توحید صفاتی معتزله متفاوت است، توحید افعالی او نیز با توحید افعالی اشاعره مغایرت دارد. توحید صفاتی معتزله به معنی خالی بودن ذات از هر صفتی و به عبارت دیگر به معنی فاقد الصفات بودن ذات است، ولی توحید صفاتی شیعه به معنی عینیت صفات با ذات است».[۶] | توحید مورد نظر شیعه - علاوه بر توحید ذاتی و توحید در عبادت - هم شامل توحید صفاتی و هم شامل توحید افعالی می شود. یعنی شیعه در بحث صفات طرفدار توحید صفاتی است و در بحث افعال طرفدار توحید افعالی، اما توحید صفاتی شیعه با توحید صفاتی معتزله متفاوت است، توحید افعالی او نیز با توحید افعالی اشاعره مغایرت دارد. توحید صفاتی معتزله به معنی خالی بودن ذات از هر صفتی و به عبارت دیگر به معنی فاقد الصفات بودن ذات است، ولی توحید صفاتی شیعه به معنی عینیت صفات با ذات است».[۶] | ||