عبدالقاهر بغدادى: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←آثار) |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
== آثار == | == آثار == | ||
از عبدالقاهر اشعاری باقی مانده است که بیشتر شیوه نظم‌های تعلیمی را دارد و به ندرت می‌توان در آنها ذوقی یا حلاوتی جست. او برخی از اشعار خویش را در نقض و احتجاج بر اهل دیگر فرق کلامی سروده است. مجموعه‌ای مشتمل بر حدود ۵۵ بیت را می‌توان از لابه‌لای نگاشته‌های خود وی و آثار دیگر نویسندگان، سراغ گرفت <ref>نکـ: بغدادی، عبدالقاهر، الفرق، ۴۲، ۴۳، جمـ، الملل، ۵۲، ۸۶؛ ثعالبی، ۴ / ۴۱۴؛ ابن‌عساکر، ۲۵۴؛ ابن‌شاکر، ۱ / ۶۱۴ - ۶۱۵</ref> آثار دیگری که از عبدالقاهر برجای مانده، اندکی است از آنچه او نگاشته است: | از عبدالقاهر اشعاری باقی مانده است که بیشتر شیوه نظم‌های تعلیمی را دارد و به ندرت می‌توان در آنها ذوقی یا حلاوتی جست. او برخی از اشعار خویش را در نقض و احتجاج بر اهل دیگر فرق کلامی سروده است. مجموعه‌ای مشتمل بر حدود ۵۵ بیت را می‌توان از لابه‌لای نگاشته‌های خود وی و آثار دیگر نویسندگان، سراغ گرفت<ref>نکـ: بغدادی، عبدالقاهر، الفرق، ۴۲، ۴۳، جمـ، الملل، ۵۲، ۸۶؛ ثعالبی، ۴ / ۴۱۴؛ ابن‌عساکر، ۲۵۴؛ ابن‌شاکر، ۱ / ۶۱۴ - ۶۱۵</ref>. آثار دیگری که از عبدالقاهر برجای مانده، اندکی است از آنچه او نگاشته است: | ||
=== چاپی === | === چاپی === | ||
# اصول الدین که با نام التبصرة البغدادیة نیز شناخته می‌شده است | # اصول الدین که با نام التبصرة البغدادیة نیز شناخته می‌شده است<ref>نکـ: دنبالۀ مقاله</ref>. این کتاب نخستین‌بار به کوشش هلموت ریتر در [[استانبول]] (۱۳۴۶ق/۱۹۲۸م) به چاپ رسیده است. | ||
# الایضاح عن اصول صناعة المسّاح | # الایضاح عن اصول صناعة المسّاح<ref>نکـ: دنبالۀ مقاله</ref>. | ||
# [[الفَرق بین الفِرَق]]، در ۵باب که با شرح حدیث «افتراق امت» آغاز می‌شود و پس از آن، در ضمن ۳باب به بیان گرایش‌های کلامی در میان [[مسلمانان]] می‌پردازد و در پایان، به توضیح آنچه خود، گروه رستگاران (الفرقه الناجیه) نامیده است، می‌پردازد. از میان چاپهای این کتاب، چاپ محمد زاهد کوثری (۱۳۶۷ق/۱۹۴۸م) و چاپ محمد محیی‌الدین عبدالحمید (۱۳۸۴ق/ ۱۹۶۴م) که هر دو در [[قاهره]] منتشر شده، قابل ذکر است. این کتاب در سدۀ ۷ق، به‌وسیله عبدالرزاق بن رزق الله رَسعَنی خلاصه شد که با عنوان مختصر کتاب الفرق بین الفرق، به کوشش فیلیپ حِتّی در قاهره (۱۹۲۴م) به چاپ رسید. همچنین الفرق به وسیله محمد جواد مشکور و با نام تاریخ مذاهب اسلام به فارسی ترجمه شده است (تبریز، ۱۳۳۳ش، تهران، ۱۳۴۴ش). نیمۀ نخست آن هم توسط خانم سیلی و نیمه دوم آن نیز توسط هالکین به انگلیسی ترجمه و منتشر شده است. | # [[الفَرق بین الفِرَق]]، در ۵باب که با شرح حدیث «افتراق امت» آغاز می‌شود و پس از آن، در ضمن ۳باب به بیان گرایش‌های کلامی در میان [[مسلمانان]] می‌پردازد و در پایان، به توضیح آنچه خود، گروه رستگاران (الفرقه الناجیه) نامیده است، می‌پردازد. از میان چاپهای این کتاب، چاپ محمد زاهد کوثری (۱۳۶۷ق/۱۹۴۸م) و چاپ محمد محیی‌الدین عبدالحمید (۱۳۸۴ق/ ۱۹۶۴م) که هر دو در [[قاهره]] منتشر شده، قابل ذکر است. این کتاب در سدۀ ۷ق، به‌وسیله عبدالرزاق بن رزق الله رَسعَنی خلاصه شد که با عنوان مختصر کتاب الفرق بین الفرق، به کوشش فیلیپ حِتّی در قاهره (۱۹۲۴م) به چاپ رسید. همچنین الفرق به وسیله محمد جواد مشکور و با نام تاریخ مذاهب اسلام به فارسی ترجمه شده است (تبریز، ۱۳۳۳ش، تهران، ۱۳۴۴ش). نیمۀ نخست آن هم توسط خانم سیلی و نیمه دوم آن نیز توسط هالکین به انگلیسی ترجمه و منتشر شده است. | ||
# [[الملل و النحل (کتاب)|الملل و النحل]]. این اثر همچون کتاب الفرق به بیان آراء فرقه‌های کلامی در دنیای [[اسلام]] پرداخته، و با ذکر فضلیت [[اهل سنت و جماعت|اهل‌‌سنت]] و جماعت خاتمه یافته است. بخشی از این کتاب براساس تنها نسخه موجود از آن، به کوشش البیر نصری نادر در [[بیروت]] (۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م) به چاپ رسیده است. با اینکـه برخی از معاصران بر این باورند که دو کتاب الفرق و الملل بغدادی در اصل یکی خلاصه‌ای از دیگری | # [[الملل و النحل (کتاب)|الملل و النحل]]. این اثر همچون کتاب الفرق به بیان آراء فرقه‌های کلامی در دنیای [[اسلام]] پرداخته، و با ذکر فضلیت [[اهل سنت و جماعت|اهل‌‌سنت]] و جماعت خاتمه یافته است. بخشی از این کتاب براساس تنها نسخه موجود از آن، به کوشش البیر نصری نادر در [[بیروت]] (۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م) به چاپ رسیده است. با اینکـه برخی از معاصران بر این باورند که دو کتاب الفرق و الملل بغدادی در اصل یکی خلاصه‌ای از دیگری است<ref>نکـ: حتی، ۵؛ عبدالرسول، «م»؛ سید، ۱۹/۴۷</ref>، اما خود مؤلف از آن دو به عنوان کتابی مستقل یاد کرده است<ref>نکـ: الفرق، ۱۰۹، ۲۳۰، ۲۷۲، جمـ؛ نیز نکـ: اسفراینی، ۱۷۵-۱۷۶؛ سبکی، عبدالوهاب، ۵/۱۴۰؛ نادر، ۱۷ ببـ، ۳۷</ref>. | ||
# الناسخ و المنسوخ، که در آن در ضمن ۸ باب به بیان مفهوم و شرایط نسخ، و آیات ناسخ و منسوخ [[قرآن]] پرداخته شده است. این کتاب به کوشش حلمی عبدالهادی در ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م در [[عمان]] به چاپ رسیده است. | # الناسخ و المنسوخ، که در آن در ضمن ۸ باب به بیان مفهوم و شرایط نسخ، و آیات ناسخ و منسوخ [[قرآن]] پرداخته شده است. این کتاب به کوشش حلمی عبدالهادی در ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م در [[عمان]] به چاپ رسیده است. | ||
=== خطی === | === خطی === | ||
# تأویل المتشابهات فی الاخبار و الایات؛ <ref>نکـ: GAL, S,I/۶۶۷</ref> | # تأویل المتشابهات فی الاخبار و الایات؛ <ref>نکـ: GAL, S,I/۶۶۷</ref> | ||
# تفسیر اسماء | # تفسیر اسماء الله‌الحسنی<ref>نکـ: همانجا</ref>، یا تفسیرالاسماء والصفات فی الکلام و العلم الالهی؛ <ref>ششن، ۲/۲۰۲- ۲۰۳</ref>، | ||
# التکملة | # التکملة فی‌الحساب<ref>دفتر... ،۲۱۱؛ نیز نکـ: GAS, V/۳۵۷-</ref>؛ | ||
# سرالصناعة | # سرالصناعة<ref>منصور، ۷۰</ref>. | ||
# | # | ||
=== یافت نشده === | === یافت نشده === | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
# تفسیرالقرآن؛ | # تفسیرالقرآن؛ | ||
# تفضیل الفقیرالصابر علی الغنی الشاکر؛ | # تفضیل الفقیرالصابر علی الغنی الشاکر؛ | ||
# الحرب علی ابن | # الحرب علی ابن حرب<ref>بغدادی، عبدالقاهر، الفرق، ۱۶۹</ref>؛ | ||
# دلائل | # دلائل النبوة<ref>همو، اصول، ۱۵۸</ref>؛ | ||
# الریاض المونقة | # الریاض المونقة | ||
# شرح حدیث افترقت ... که به نظر می‌رسد با آنچه در باب نخست کتاب الفرق آمده، همانند است؛ <ref>نکـ: حاجی‌خلیفه، ۲/۱۰۳۹</ref> | # شرح حدیث افترقت ... که به نظر می‌رسد با آنچه در باب نخست کتاب الفرق آمده، همانند است؛ <ref>نکـ: حاجی‌خلیفه، ۲/۱۰۳۹</ref> | ||
# شرح المفتاح، در فروع فقه شافعی، از آن‌ِ احمدبن ابی احمد، معروف به ابن قاص | # شرح المفتاح، در فروع فقه شافعی، از آن‌ِ احمدبن ابی احمد، معروف به ابن قاص طبری<ref>نووی، المجموع، ۱/۲۰۸؛ حاجی خلیفه، ۲/۱۷۶۹</ref>؛ | ||
# کتاب الصفات یا الاسماء و الصفات <ref>نکـ: سبکی، علی، السیف... ، ۳۲؛ قس: حاجی خلیفه، ۲/۱۴۳۲</ref> | # کتاب الصفات یا الاسماء و الصفات<ref>نکـ: سبکی، علی، السیف... ، ۳۲؛ قس: حاجی خلیفه، ۲/۱۴۳۲</ref> | ||
# العماد فی مواریث العباد؛ | # العماد فی مواریث العباد؛ | ||
# الفاخر فی الاوائل و الاواخر؛ | # الفاخر فی الاوائل و الاواخر؛ | ||
# الفرائض؛ <ref>حاجی‌خلیفه، ۲/۱۲۵۲</ref> | # الفرائض؛ <ref>حاجی‌خلیفه، ۲/۱۲۵۲</ref> | ||
# فضائح | # فضائح القدریة<ref>بغدادی، عبدالقاهر، الفرق، ۱۸۲</ref>، که همه‌جا از آن با نام فضائح المعتزلة یاد می‌شود؛ | ||
# فضائح | # فضائح الکرامیة<ref>همو، الملل، ۱۵۳</ref>؛ | ||
# القضایا فی الدور و | # القضایا فی الدور و الوصایا<ref>بغدادی، هدیه، ۱/۶۰۶</ref> یا الدور؛ <ref>حاجی‌خلیفه، ۲/۱۴۱۸؛ نیز نکـ: اسنوی، ۱/۱۹۵؛ سیوطی، ۱/۳۸۰</ref>، | ||
# کتاب فی | # کتاب فی الایمان<ref>بغدادی، عبدالقاهر، اصول، ۲۵۱، ۲۷۰</ref>، که همه‌جا با نام الایمان و اصوله آمده است؛ | ||
# کتاب | # کتاب فی‌السماع<ref>شوکانی، ۸/۲۶۴</ref>؛ | ||
# کتاب فی معنی | # کتاب فی معنی العرش<ref>بغدادی، عبدالقاهر، همان، ۷۸</ref>؛ | ||
# کتاب فی معنی لفظتی التصوف و الصوفی؛ | # کتاب فی معنی لفظتی التصوف و الصوفی؛ | ||
# الکلام فی الوعید؛ | # الکلام فی الوعید؛ | ||
# مشارق النور، در علم کلام؛ <ref>بغدادی، هدیه، همانجا</ref> | # مشارق النور، در علم کلام؛ <ref>بغدادی، هدیه، همانجا</ref> | ||
# معیارالنظر؛ | # معیارالنظر؛ | ||
# الموازنة بین | # الموازنة بین الانبیاء<ref>بغدادی، عبدالقاهر، همان، ۱۸۰</ref>؛ | ||
# نفی خلق القرآن؛ | # نفی خلق القرآن؛ | ||
# نقض ما عمله ابوعبدالله الجرجانی فی‌ترجیح‌مذهب ابی‌حنیفة | # نقض ما عمله ابوعبدالله الجرجانی فی‌ترجیح‌مذهب ابی‌حنیفة<ref>برای بخش‌هایی از این کتاب، نکـ: سبکی، عبدالوهاب، ۵/۱۴۵-۱۴۹، حاشیه؛ نیز نکـ: حاجی‌خلیفه، ۱/۳۹۸، ۲/۱۲۴۵</ref>. این اثر به‌سبب جانب‌داری از [[شافعی]]، در مقابل [[جرجانی|جرجانی]] که هواخواه [[ابوحنیفه]] بود، مناقب الامام الشافعی نیز خوانده شده است<ref>همو، ۲/۱۸۳۹؛ افزون بر منابع پیشین، نکـ: ابن‌شاکر، ۱/۶۱۵؛ سبکی، عبدالوهاب، ۵/۱۴۰؛ صفدی، ۱۹/۴۷</ref>. | ||
== عقاید کلامی بغدادی == | == عقاید کلامی بغدادی == | ||