تعدد مذاهب و مسأله تقریب و وحدت اسلامی (مقاله): تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تعدد مذاهب و مسأله تقریب و وحدت اسلامی''' عنوان مدخلی است از مرحوم [[آیت الله تسخیری]] درباره رابطه مذاهب با تقریب و برخی از چالشها و راه | '''تعدد مذاهب و مسأله تقریب و وحدت اسلامی''' عنوان مدخلی است از مرحوم [[آیت الله تسخیری]] درباره رابطه مذاهب با تقریب و برخی از چالشها و راه حل های پیش روی [[تقریب بین مذاهب اسلامی]] که در نشریه [[اندیشه تقریب]] به چاپ رسیده است <ref>اندیشه تقریب (1389ش)، شماره 25، ص11</ref> | ||
=چکیده= | =چکیده= | ||
خط ۱۴۸: | خط ۱۴۸: | ||
==آزادی انتخاب مذهب== | ==آزادی انتخاب مذهب== | ||
از | از آن جا كه ما پذیرفته ایم وجود مذاهب مختلف اسلامی نتیجه اجتهادهایی است كه اسلام روا داشته است، باید آنها را راه هایی برای دست یابی به رضای خداوند بدانیم و وقتی اختلافی میان آنها مطرح میشود طبیعی است كه انسان مسلمان این مذاهب را مورد پژوهش و مطالعه قرار دهد و بهترین را ـ طبق معیارهایی كه بدان ها ایمان دارد و معتقد است كه با چنان معیارهایی وظیفه خود را در برابر خدا به انجام رسانده و امانت و عهد خود را بجای آورده است ـ برگزیند و در این صورت كسی نباید او را برای گزینشی كه به عمل آورده ـ هر چند او را خوش نیاید ـ مورد نكوهش قرار دهد. هم چنان كه معنا ندارد كه كسی را وادار به انتخاب مذهب معینی كرد، زیرا این انتخاب، در پیوند با باورهای ایمانی است و جز با دلیل و برهان، نمیتوان بدان دست یافت. | ||
در | |||
ما معتقدیم تجاوزهایی كه در طول تاریخ صورت گرفته ناشی از عدم | در این جا تأكید میكنیم كه هر مذهبی بدون آسیب رساندن به حقوق دیگران و بی آن كه متوسل به جار و جنجال و توهین گردد حق دارد نظرات و دیدگاه های خود را توضیح دهد. ما نمیگوییم باید باب بحثهای سالم منطقی در اعتقادات، فقه یا تاریخ بسته شود بلكه با سوءاستفاده، جدال های بیهوده و تحمیل نظر خود بر دیگران و حق كشی مخالفیم. | ||
ما معتقدیم تجاوزهایی كه در طول تاریخ صورت گرفته ناشی از عدم پای بندی به اصول و قواعد گفت وگوی سازنده و به فراموشی سپردن این حقیقت است كه همه مذاهب در راه اعتلای كلمه اسلام ـ البته طبق تصوّری كه خود از آن دارند ـ گام برمیدارند. | |||
=نقش علما و اندیشمندان در روند تقریب= | =نقش علما و اندیشمندان در روند تقریب= | ||
تردیدی نیست كه بیشترین مسئولیتها در عرصه | تردیدی نیست كه بیشترین مسئولیتها در عرصه فعالیت های «تقریبی» بر دوش این گروه از مسلمانان است، زیرا آنها از یك سو وارثان پیامبران، حاملان رسالت تبلیغ و سازندگان نسل فردا هستند و از سوی دیگر، نسبت به هر كس دیگری با پایهها و شالودههای تقریب آشنا هستند و بیشترین تأثیر را در وحدت بخشیدن به صف امت و تحقق ویژگیهای آن، دارند. | ||
1ـ تعمق و تأمل در پایهها و ارزشهای حركت تقریب و درك عمیق و انعكاس آنها در مباحث، بررسیها و نوشتههای خود و از آن | آن چه كه آنها میتوانند در راستای ایفای نقش خود بدان بپردازند، از این قرار است: | ||
پس از تأمل در برخی | |||
در | 1ـ تعمق و تأمل در پایهها و ارزشهای حركت تقریب و درك عمیق و انعكاس آنها در مباحث، بررسیها و نوشتههای خود و از آن مهم تر، توجه به آنها در استنباط های فقهی و فكری خود و در نظر گرفتن آنها به عنوان یك اصل راهنما و مصلحت مرسلی (مطلقی) كه بر اساس قاعده معروف تزاحم در اصول فقه، باید بر همه احكام با اهمیت كمتر، ترجیح داده شود. از این رو ما در برخی گردهماییهای بین المللی تقریب، به حمایت از حركت «تقریب فقهی» فراخواندیم و سعی كردیم نظریات فقهی را به یکدیگر نزدیك سازیم. | ||
2ـ فعالیت هماهنگ برای روشنگری و گستراندن فرهنگ تقریب به میان تودههای مسلمان به طوریكه مسلمانان به رغم اختلاف در مذهب جز با احساس صادقانه برادری و همكاری، با | |||
3ـ كوشش مشترك و | پس از تأمل در برخی نزاع های فقهی، متوجه میشویم كه آنها در واقع اختلاف های لفظی ناشی از اختلاف دیدگاه ها یا اختلاف در اصطلاح هاست. در برخی مباحث اصولی، از جمله در مورد «قیاس»، «استحسان» و «ممانعت از مفسده جویی» (سد الذرائع) و امثال آن نیز مسئله از همین قرار است. توجه به این نكته، گرایشی است كه در برخی كتاب های اصولی از جمله «اصول فقه» مرحوم علامه شیخ محمدرضا مظفر و مرحوم علامه سید محمدتقی حكیم كه افتخار شاگردی آنها را داشته ایم، دیده میشود. | ||
در این جا ناگزیر باید به نوشتهها و كتاب های فراوانی اشاره نماییم كه آن چنان اختلاف ها را بزرگ كرده و عمق بخشیدهاند كه این برداشت در خواننده آنها قوت میگیرد كه هم گرایی و تفاهم، ناممكن است و همه عرصهها را فراگرفته و تصور هرگونه تقریب و تفاهمی، بی معناست. این نوشتهها، به حقیقت جفا نموده و وحدت منابع و وحدت شیوهها و معیارها و هدف را كاملاً نادیده میگیرند. | |||
2ـ فعالیت هماهنگ برای روشنگری و گستراندن فرهنگ تقریب به میان تودههای مسلمان به طوریكه مسلمانان به رغم اختلاف در مذهب جز با احساس صادقانه برادری و همكاری، با یک دیگر برخورد نكنند و همگان پذیرای فعالیت های چندمذهبی باشند و درگیریهای احساسی برخاسته از رسوبات تاریخی و موروثی كه صحنههای دردناكی را بجای گذاشته، منتفی گردد. | |||
اختلاف در یك حكم شرعی، تفاوت در برداشت از یك اتفاق تاریخی و چندگونگی در رفتارهای اجتماعی را ـ تا وقتی كه در چارچوب كلی اسلام قرار داشته و برخاسته از اختلاف در اجتهاد می باشد ـ میتوان توجیه و در عین حال تحمّل كرد. البته اگر رفتاری را همه مجتهدان خارج از چارچوب تلقی كنند باید به بهترین روش، با آن برخورد كرد. | |||
3ـ كوشش مشترك و پی گیر برای در پیش گرفتن مواضع یكسان و سمبلیك در همه مسایل سرنوشت ساز، از جمله در خصوص: | |||
الف ـ پیاده كردن احكام اسلام؛ | الف ـ پیاده كردن احكام اسلام؛ | ||
ب ـ تحقق حاكمیت ملی در چارچوب دینی؛ | ب ـ تحقق حاكمیت ملی در چارچوب دینی؛ | ||
ج ـ رویارویی با دشمن و نقشههای آن در ضربه زدن به هویت و كیان امت؛ | ج ـ رویارویی با دشمن و نقشههای آن در ضربه زدن به هویت و كیان امت؛ | ||
د ـ پاسداری از وحدت امت و نفی تفرقه؛ | د ـ پاسداری از وحدت امت و نفی تفرقه؛ | ||
هـ ـ برتری منافع و مصلحت عمومی مسلمانان بر منافع گروهی. | هـ ـ برتری منافع و مصلحت عمومی مسلمانان بر منافع گروهی. | ||
4ـ تشویق به تأسیس نهادهای تقریبی، از جمله: | 4ـ تشویق به تأسیس نهادهای تقریبی، از جمله: | ||
الف ـ باشگاه های اجتماعی مشترك میان پیروان مذاهب گوناگون؛ | |||
ب ـ | ب ـ اردوگاه های «تقریبی» در مسایل مختلف؛ | ||
5ـ ایجاد | |||
مراكز و | 5ـ ایجاد گروه های «تقریب» در جاهایی كه مسلمانان حضور دارند. | ||
مراكز و دولت های اسلامی نیز میتوانند نقش مهمی در این مورد ایفا كنند. آنها میتوانند حركت تقریب را تشویق نمایند، كنفرانسها و گردهماییهایی در این خصوص برگزار كنند و طرح هایی را اجرا نموده و تبلیغات مسئولانهای را در پیش گیرند و مظاهر و نمودهای تفرقه را نفی کرده، فرهنگ تسامح و تساهل مذهبی را گسترش دهند. | |||
=پانویس ها= | =پانویس ها= |