زندگی نامه مشایخ و اولیاء صوفیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'می دارد' به 'می‌دارد') |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
==تذکرة الاولیاء== | ==تذکرة الاولیاء== | ||
اما یک قرن و نیم بعد، وقتی فریدالدین عطار کتاب معروف تذکرة الاولیاء را می‌نوشت، به نکات دیگری به‌جز جنبه‌های تاریخی توجه داشت. | اما یک قرن و نیم بعد، وقتی فریدالدین عطار کتاب معروف تذکرة الاولیاء را می‌نوشت، به نکات دیگری به‌جز جنبه‌های تاریخی توجه داشت. | ||
تذکرة الاولیاء که شامل احوال، اقوال و کرامات نزدیک به یک صد تن از پارسایان و مشایخ صوفیه است، بیشتر جنبۀ | تذکرة الاولیاء که شامل احوال، اقوال و کرامات نزدیک به یک صد تن از پارسایان و مشایخ صوفیه است، بیشتر جنبۀ تعلیمی‌دارد و برای ترغیب و تشویق سالکان به ادامۀ راه باطن نوشته شده، و از این‌رو مؤلف کوشیده است تا با نقل سخنان مشایخ و عقاید و کرامات و فضائل اخلاقی ایشان الگوهایی در اختیار سالکان قرار دهد. | ||
عطار در مقدمۀ خود انگیزه‌های خویش را برای نوشتن این کتاب و جمع‌آوری سخنان اولیا شرح داده، و فوائد آن را بازگفته است.<ref>عطار نیشابوری، فریدالدین، ج۱، ص۲، تذکرةالاولیاء، به کوشش ر ا نیکلسن، لیدن، ۱۳۲۲ق/۱۹۰۵م.</ref> <ref>عطار نیشابوری، فریدالدین، ج۱، ص۶، تذکرةالاولیاء، به کوشش ر ا نیکلسن، لیدن، ۱۳۲۲ق/۱۹۰۵م.</ref> | عطار در مقدمۀ خود انگیزه‌های خویش را برای نوشتن این کتاب و جمع‌آوری سخنان اولیا شرح داده، و فوائد آن را بازگفته است.<ref>عطار نیشابوری، فریدالدین، ج۱، ص۲، تذکرةالاولیاء، به کوشش ر ا نیکلسن، لیدن، ۱۳۲۲ق/۱۹۰۵م.</ref> <ref>عطار نیشابوری، فریدالدین، ج۱، ص۶، تذکرةالاولیاء، به کوشش ر ا نیکلسن، لیدن، ۱۳۲۲ق/۱۹۰۵م.</ref> | ||
کتاب تذکرة الاولیاء به نثری روان و دل‌انگیز نوشته شده، و همین امر خود یکی از رموز موفقیت آن در میان خوانندگان فارسی‌زبان بوده است، چنان که این اثر یکی از معروف‌ترین و محبوب‌ترین کتاب‌هایی است که در سرگذشت صوفیه در دورۀ کلاسیک نوشته شده است. | کتاب تذکرة الاولیاء به نثری روان و دل‌انگیز نوشته شده، و همین امر خود یکی از رموز موفقیت آن در میان خوانندگان فارسی‌زبان بوده است، چنان که این اثر یکی از معروف‌ترین و محبوب‌ترین کتاب‌هایی است که در سرگذشت صوفیه در دورۀ کلاسیک نوشته شده است. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
پس از جامی تذکره‌های متعددی دربارۀ مشایخ صوفیه نوشته شد و انگیزۀ مؤلفان آن‌ها بیشتر حفظ تاریخ و میراث سلسله‌ای بود که بدان تعلق داشتند. | پس از جامی تذکره‌های متعددی دربارۀ مشایخ صوفیه نوشته شد و انگیزۀ مؤلفان آن‌ها بیشتر حفظ تاریخ و میراث سلسله‌ای بود که بدان تعلق داشتند. | ||
یکی از این کتاب‌ها رشحات عین الحیات از فخرالدین علی کاشفی، دربارۀ احوال و سخنان مشایخ سلسلۀ نقشبندیه است. | یکی از این کتاب‌ها رشحات عین الحیات از فخرالدین علی کاشفی، دربارۀ احوال و سخنان مشایخ سلسلۀ نقشبندیه است. | ||
دیگری کتاب ثمرات القدس من شجرات الانس میرزا لعل بیگ لعلی بدخشی (د ۱۰۲۲ق) است که عنوانی بسیار شبیه به کتاب نفحات | دیگری کتاب ثمرات القدس من شجرات الانس میرزا لعل بیگ لعلی بدخشی (د ۱۰۲۲ق) است که عنوانی بسیار شبیه به کتاب نفحات جامی‌دارد و با شرح احوال علی بن عثمان هجویری مؤلف کشف المحجوب آغاز می‌شود و پس از آن، حدود ۵۰۰ تن از مشایخ صوفیۀ شبه قاره را معرفی می‌کند. | ||
=آثار اختصاصی یک شیخ= | =آثار اختصاصی یک شیخ= | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
نخستین شیخی که زندگی‌نامه و سخنان او به فارسی نوشته شد، ابوسعید ابوالخیر (د ۴۴۰ق) بود که حدود یک قرن پس از درگذشت او، نوادگانش دو اثر دربارۀ وی، یکی به قلم جمال‌الدین ابوروح (د ۵۴۱ق) با نام حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر و دیگری به قلم محمد بن منور با نام اسرار التوحید فی مقامات شیخ ابوسعید ابوالخیر پدید آوردند. | نخستین شیخی که زندگی‌نامه و سخنان او به فارسی نوشته شد، ابوسعید ابوالخیر (د ۴۴۰ق) بود که حدود یک قرن پس از درگذشت او، نوادگانش دو اثر دربارۀ وی، یکی به قلم جمال‌الدین ابوروح (د ۵۴۱ق) با نام حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر و دیگری به قلم محمد بن منور با نام اسرار التوحید فی مقامات شیخ ابوسعید ابوالخیر پدید آوردند. | ||
اثر دوم که به‌طور خلاصه اسرار التوحید نامیده شده، و به مراتب جامع‌تر و پرحجم‌تر از اولی است، یکی از شیواترین آثار منثور به زبان فارسی به شمار می‌رود. | اثر دوم که به‌طور خلاصه اسرار التوحید نامیده شده، و به مراتب جامع‌تر و پرحجم‌تر از اولی است، یکی از شیواترین آثار منثور به زبان فارسی به شمار می‌رود. | ||
در این دو کتاب حکایت‌های متعددی دربارۀ شیخ ابوسعید ابوالخیر و مشایخ دیگری که او با آنان ارتباط داشته، جمع‌آوری شده است. برخی از این حکایت‌ها جنبۀ تاریخی، و برخی جنبۀ اخلاقی و | در این دو کتاب حکایت‌های متعددی دربارۀ شیخ ابوسعید ابوالخیر و مشایخ دیگری که او با آنان ارتباط داشته، جمع‌آوری شده است. برخی از این حکایت‌ها جنبۀ تاریخی، و برخی جنبۀ اخلاقی و تعلیمی‌دارد، و برخی دیگر دربارۀ کرامات شیخ است. | ||
مطالب این دو کتاب هر دو بر حسب ۳ دورۀ زندگانی، یعنی کودکی، بلوغ و اواخر عمر و مرگ او تنظیم شده است. | مطالب این دو کتاب هر دو بر حسب ۳ دورۀ زندگانی، یعنی کودکی، بلوغ و اواخر عمر و مرگ او تنظیم شده است. | ||
اسرار التوحید دقیقاً به ۳ باب: باب اول دربارۀ ابتدای حالت شیخ، باب دوم دربارۀ وسط حالت شیخ، و باب سوم دربارۀ انتهای حالت او، تقسیم می‌شود. | اسرار التوحید دقیقاً به ۳ باب: باب اول دربارۀ ابتدای حالت شیخ، باب دوم دربارۀ وسط حالت شیخ، و باب سوم دربارۀ انتهای حالت او، تقسیم می‌شود. | ||