مذهب: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲۲:

گاهی هم [[دین]] و مذهب را مترادف می‌دانند و از [[دین]] به مذهب تعبیر می کند. بعنوان نمونه یکی از نویسندگان آورده است: جامعه شناسان امروز معترفند که تمام جوامع بشری بدون استثناء دارای نوعی مذهب بوده‌اند. جامعه شناس معروف غربی ماسموئل کنیک در کتاب جامعه شناسی، خود می گویند:

«کلیه جوامع بشری دارای نوعی مذهب بوده‌اند... امروز در سرتاسر جهان نه تنها مذهب وجود دارد بلکه تحقیقات دقیق نشان ~~می دهد~~ طوائف نخستین بشر نیز دارای نوعی مذهب بوده‌اند.

«کلیه جوامع بشری دارای نوعی مذهب بوده‌اند... امروز در سرتاسر جهان نه تنها مذهب وجود دارد بلکه تحقیقات دقیق نشان می‌دهد طوائف نخستین بشر نیز دارای نوعی مذهب بوده‌اند.

[[دین]] و مذهب با هم منافاتی ندارند، بلکه نسبت بین آنها یا عموم خصوص مطلق است این در صورتی است که مذهب به عقیده یک فرقه خاص از دینی یعنی همان معنای اصطلاحی مذهب استعمال شود و یا اینکه بین این دو مفهوم نسبت تساوی است و مذهب به معنای [[دین]] استعمال می شود.<ref>انگیزه پیدایش مذهب، آیة الله مکارم شیرازی، مقدمه.</ref>

خط ۳۶:

کلمه فِرْقه در اصطلاح، نیز معنایی نزدیک به معنی لغوی دارد و به گروهی از مردم که اعتقاد واحدی غیر از اعتقاد دیگران را انتخاب و دنبال کنند، فرقه گفته می شود.<ref> ر.ک: فرهنگ فارسی معین، ج 3، ص 2523.</ref> مثلاً اگر عده ای از پیروان یک [[دین]]، اعتقاد خاصی غیر از اعتقاد عموم پیروان آن [[دین]] داشته باشند به آن عده «فرقه» گفته می شود.

با توجه به معنای اصطلاحی فرقه و مذهب می توان گفت که «فرقه» به افرادی که از یک [[دین]] جدا شده و عقیده خاصی دارند، اطلاق می شود و به اعتقاد و روش خاص آن «مذهب» گفته می شود؛ بنابراین این دو کلمه به یک تعبیر، معنای مترادفی دارند با این تفاوت که کلمه فرقه به افراد خاص بودن آنها نظر دارد و کلمه مذهب روش خاص آنان را مورد توجه قرار ~~می دهد~~. پس این دو کلمه می توانند به جای همدیگر به کار گرفته شوند. ولی باید توجه داشت که فرقه اسم سخت افزاری و مذهب اسم نرم افزاری یک گروه با عقیده خاص می باشد. تفاوت دیگری که از استعمال دو کلمه فرقه و مذهب می توان به دست آورد این است که فرقه بیشتر به تقسیم های یک [[دین]] از لحاظ کلامی و اعتقادی اطلاق می شود؛ اما مذهب در تقسیم های یک [[دین]] از لحاظ فقهی، اعتقادی، اخلاقی و... کاربرد دارد و حتی یک فرقه دینی احتمالاً چندین مذهب می تواند داشته باشد.

با توجه به معنای اصطلاحی فرقه و مذهب می توان گفت که «فرقه» به افرادی که از یک [[دین]] جدا شده و عقیده خاصی دارند، اطلاق می شود و به اعتقاد و روش خاص آن «مذهب» گفته می شود؛ بنابراین این دو کلمه به یک تعبیر، معنای مترادفی دارند با این تفاوت که کلمه فرقه به افراد خاص بودن آنها نظر دارد و کلمه مذهب روش خاص آنان را مورد توجه قرار می‌دهد. پس این دو کلمه می توانند به جای همدیگر به کار گرفته شوند. ولی باید توجه داشت که فرقه اسم سخت افزاری و مذهب اسم نرم افزاری یک گروه با عقیده خاص می باشد. تفاوت دیگری که از استعمال دو کلمه فرقه و مذهب می توان به دست آورد این است که فرقه بیشتر به تقسیم های یک [[دین]] از لحاظ کلامی و اعتقادی اطلاق می شود؛ اما مذهب در تقسیم های یک [[دین]] از لحاظ فقهی، اعتقادی، اخلاقی و... کاربرد دارد و حتی یک فرقه دینی احتمالاً چندین مذهب می تواند داشته باشد.

برای مثال [[اهل سنت]] چهار مذهب فقهی دارند که عبارت است از [[مالکی|مالکی]]، [[شافعی]]، [[حنفی]] و [[حنبلی]] و ده ها فرقه ریز و درشت کلامی دارند مانند: [[معتزله]]، [[اشعری]]، [[ماتریدی]]، اهل [[حدیث]]، مشبهه و... به همین دلیل می توان ادعا کرد که به اصطلاح علمای منطق، رابطه فرقه و مذهب اعم و اخص مطلق است هر فرقه ای مذهب است، ولی هر مذهبی فرقه نیست. البته این فرق برگرفته از استعمال است و با تغییر استعمال این فرق هم تغییر می کند.