۸۶٬۰۰۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
|- | |- | ||
|آثار | |آثار | ||
| | |کتاب الجامع • کتاب الزینه فی تفسیر • الالفاظ المتداوله • کتاب الاصلاح اعلام النبوه | ||
|- | |- | ||
|[[دین]] و [[مذهب]] | |[[دین]] و [[مذهب]] | ||
|اسلام • تشیع(اسماعیلیان) | |اسلام • تشیع(اسماعیلیان) | ||
|- | |- | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
</div> | </div> | ||
'''احمد بن حمدان بن احمد ورسنانی'''، (000 – 322ق)ابوحاتم رازی. | '''احمد بن حمدان بن احمد ورسنانی'''، (000 – 322ق)ابوحاتم رازی. متکلم، فیلسوف و از داعیان بزرگ اسماعیلی در [[ایران]]. محل ولادت او در فشافویه در جنوب [[شهر‌ری]] و وفات او در سال 322[[هجری]] در آذربایجان اتفاق افتاد. گفتاری شیرین و کلامی بلیغ داشت که توانست امرا و عامه مردم را به مذهب اسماعیلی نزدیک کند. در علم لغت، شعر و حدیث دستی داشت و مقام علمی او در حدی بود که مأموریت اصلاح خطاها و برقراری سازش و هماهنگی میان معتقدات جوامع مختلف اسماعیلی به او واگذار شد. آثار متعدد و ارزشمندی از خود بر جای نهاده است. مهمترین اثر او کتاب «اعلام النبوه» است که یکی از پرارزشترین آثار دینی، کلامی و فلسفی در جهان اسلام است و چندین بار به چاپ رسیده است. | ||
=معرفی اجمالی= | =معرفی اجمالی= | ||
احمد بن حمدان بن احمد ورسنانی، ابوحاتم رازی. | احمد بن حمدان بن احمد ورسنانی، ابوحاتم رازی. متکلم، فیلسوف و از داعیان بزرگ اسماعیلی در ایران. محل ولادت او در «فشافویه» در جنوب ری بود ولی زمان آن معلوم نیست. وفات او در سال 322هجری در [[آذربایجان]] اتفاق افتاد. به گفته [[شیخ صدوق]]: «وی اهل فضل و ادب و آشنا به لغت بود و احادیث بسیار شنیده و تصانیف متعددی تألیف کرده است، اما در یک هنگام گمراه شد و از دعاة اسماعیلی گشت و بزرگان زیادی را نیز گمراه نمود». در باره زندگی و چگونگی تحصیل او اطلاعی در دست نیست. شواهد موجود نشان میدهد که وی در زادگاهش نشو و نما پیدا کرد و در آنجا ضمن تحصیل [[علوم حدیث]]، [[فلسفه]] و [[كلام|کلام]]، در اوایل عمر خود وارد سلسله مراتب اسماعیلی گشت و در دستگاه آنان، فعالیت جدی داشت. از زندگی او پیش از پیوستنش به تشکیلات [[اسماعیلیان]] اطلاع چندانی نداریم، تنها این احتمال هست که در مدرسه دعات یمن تعلیم دیده و از آنجا به [[ری]] گسیل شده باشد. | ||
وی گفتاری شیرین و | وی گفتاری شیرین و کلامی بلیغ داشت که توانست امرا و عامه مردم را به [[مذهب اسماعیلی]] نزدیک کند. وی در علم لغت، شعر و [[حدیث]] دستی داشت و مقام علمی او در حدی بود که مأموریت اصلاح خطاها و برقراری سازش و هماهنگی میان معتقدات جوامع مختلف اسماعیلی به او واگذار شد. دعوت او در عهد [[مهدی بالله]](حکومت: 297 تا322ق) پایهگذار [[دولت فاطمی]]، تأثیری خاص در امور سیاسی [[طبرستان]] و [[دیلمستان]] و دیگر مناطق دیگر ایران داشت. وی نخست جانشین «غیاث نامی» گردید که داعی ری بود. سپس داعیانی به اطراف فرستاد و امیر ری، «احمدبن علی» دعوتش را اجابت کرد، و در ادامه فعالیتهایش افرادی همچون [[اسفاربن شیرویه]]، [[مردآویج زیاری]] و «سیاه چشم جستانی» را به مذهب اسماعیلی درآورد و در پی آن «یوسف بن ابی الساج» را چندان به تعالیم اسماعیلی معتقد ساخت که یوسف بر آن شد تا [[خلافت عباسی]] را براندازد و به طاعت فاطمیان گردن سپارد. ابوحاتم به مردم دیلم وعده داد که: «امامی در آینده نزدیک خواهد آمد و من به مذهب و گفتار او آگاهم». اما چون وعده سرآمد و امامی نیامد وی را متهم به دروغگویی کردند و ستاره اقبالش در [[دیلمان]] و طبرستان به زودی افول کرد. وی که جان خویش را در خطر دید به آذربایجان گریخت و میانه راه یا در آن دیار درگذشت. پس از مرگ ابوحاتم، اسماعیلیان ایران دچار هرج و مرج شدند و بسیاری از آنان آیین خویش را رها کردند. با اینحال ابوحاتم در میان مذاهب و فرق اسلامی از اهمیت خاصی برخوردار است و آراء او مورد توجه پیروان مذهب اسماعیلی است. وی که از رهبران و صاحب نظران اسماعیلی در دوره ستر محسوب میشود، رجعت [[محمدبن اسماعیل بن جعفرعلیه السلام]] را باور داشت. وی همچنین در باره مبدأ ستر و مبدأ ظهور، توجیهات جدید آورد و نظریات اسماعیلیان را در این باره با نظم نوینی آراست. | ||
در باره اساتید و شاگردان او چیزی در منابع | در باره اساتید و شاگردان او چیزی در منابع ذکر نشده است. احتمالاً دوست او «ابویعقوب اسحاق بن احمد سجزی» از شاگردان و همکیشان وی بوده است. همچنین محتمل است «ابوعبدالله محمد بن احمد نسفی» که جانشین او در [[ماوراءالنهر]] بود، نزد وی شاگردی نموده باشد. از معاصران او «ابوطاهر جنابی» است که با او مکاتباتی داشته است. همچنین از معاصران و همبحثان معروف او «محمدبن زکریا رازی»(م311ق) است که با او مناظرات متعددی در ری داشته است. وی آثار متعدد و ارزشمندی از خود بر جای نهاده است. از آثار او «کتاب الجامع» است که موضوعات فقهی و غیره رادر بر دارد. «کتاب الزینه فی تفسیر الالفاظ المتداوله» یکی دیگر از تألیفات اوست که در علم لغت و آخر آن در فرهنگ اصطلاحات کلامی است. در بخشی از این کتاب سیر تاریخی لفظ «شیعه» نیز بررسی شده است. به گفته [[ابنندیم]] کتاب مذکور بسی بزرگ و در چهارصد ورقه نوشته شده است. اثر دیگر او «کتاب الاصلاح» است که در رد کتاب المصلح نوشته نخشبی، و در اصلاح نظریات ابویعقوب سجزی نوشته شده است. | ||
=شاگردان= | =شاگردان= | ||
در باره اساتید و شاگردان او چیزی در منابع | در باره اساتید و شاگردان او چیزی در منابع ذکر نشده است ولی احتمال داده شده که [[ابویعقوب اسحاق بن احمد سجزی]] و [[ابوعبدالله محمد بن احمد نسفی]] نزد وی شاگردی نموده باشند. | ||
=آثار= | =آثار= | ||
آثار متعدد و ارزشمندی از خود بر جای نهاده است. از جمله [[كتاب الجامع]]، [[كتاب الزینه فی تفسیر]]، [[الالفاظ المتداوله]]، [[كتاب الاصلاح]] و اعلام النبوه مهمترین اثر او [[كتاب اعلام النبوه]] است | آثار متعدد و ارزشمندی از خود بر جای نهاده است. از جمله [[كتاب الجامع|کتاب الجامع]]، [[كتاب الزینه فی تفسیر|کتاب الزینه فی تفسیر]]، [[الالفاظ المتداوله]]، [[كتاب الاصلاح|کتاب الاصلاح]] و اعلام النبوه مهمترین اثر او [[كتاب اعلام النبوه|کتاب اعلام النبوه]] است که یکی از پرارزشترین آثار دینی، کلامی و فلسفی در [[جهان اسلام]] است و چندین بار به چاپ رسیده است. این کتاب در رد عقایدی است که به [[زكریای رازی|زکریای رازی]] در باره ابطال شرایع و نبوات نسبت داده میشود. | ||
=منابع= | =منابع= | ||
# اعلام الاسماعیلیه، مصطفی غالب، صفحات متعدد؛ | #اعلام الاسماعیلیه، مصطفی غالب، صفحات متعدد؛ | ||
# الاعلام، | #الاعلام، زرکلی، ج1ص119؛ | ||
# التبصیر فی الدین، اسفراینی، قاهره، 1374ق، صص124، 125 و اطراف آن؛ | #التبصیر فی الدین، اسفراینی، قاهره، 1374ق، صص124، 125 و اطراف آن؛ | ||
# دائره المعارف بزرگ اسلامی، بجنوردی، ج5ص307؛ | #دائره المعارف بزرگ اسلامی، بجنوردی، ج5ص307؛ | ||
# دائره المعارف تشیع، ج1ص396؛ الذریعه، ج10صص223 و252، و ذیل عناوین | #دائره المعارف تشیع، ج1ص396؛ الذریعه، ج10صص223 و252، و ذیل عناوین کتابها؛ | ||
# فهرست ابن ندیم، تحقیق رضا تجدد، ص240؛ | #فهرست ابن ندیم، تحقیق رضا تجدد، ص240؛ | ||
# لسان المیزان، ابن حجر، ج1ص164 شماره 524؛ | #لسان المیزان، ابن حجر، ج1ص164 شماره 524؛ | ||
# معجم المؤلفین، ج1ص211. | #معجم المؤلفین، ج1ص211. | ||
[[رده:عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده:عالمان شیعه]] | [[رده:عالمان شیعه]] | ||
[[رده:محدثان شیعه]] | [[رده:محدثان شیعه]] | ||