حوزه علمیه قم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
=تاریخچه= | =تاریخچه= | ||
دست‌كم هشت سال پيش از آن‌كه آيت الله شيخ عبدالكريم حائري در 1300ش حوزه علميه قم را تأسيس كند، انتقال مرجعيت شيعه از عراق به ايران و تأسيس حوزه علمي | دست‌كم هشت سال پيش از آن‌كه آيت الله شيخ عبدالكريم حائري در 1300ش حوزه علميه قم را تأسيس كند، انتقال مرجعيت شيعه از عراق به ايران و تأسيس حوزه علمي منسجمی در قم يا مشهد را كسانی چون شيخ‌اسداللّه ممقاني در ايران مطرح كرده بودند... | ||
در | در شكل‌گيری حوزه معاصر قم همچنين بايد از كوشش‌هايی شيخ‌محمدتقي بافقی ياد كرد. به نوشته شريف‌رازی، بافقی پس از مهاجرت به قم در 1337 و استقرار در آن شهر، علماي ساكن در قم - از قبيل شيخ‌ابوالقاسم كبير قمی و شيخ‌مهدی فيلسوف و ميرزامحمد ارباب- را براي تشكيل حوزه علمی سامانمند (منظم) تشويق كرد ولي آنان معتقد بودند كه باتوجه به وضع و روحيه مردم قم تأسيس حوزه منوط به وجود و حضور عالم حوزه علمي سازمامند تشويق كرد ولي آنان معتقد بودند كه باتوجه به وضع و روحيه مردم قم تأسيس حوزه منوط به وجود و حضور عالم صاحب‌نفوذی از غيرشهر قم است. سرانجام با پافشاريی بافقی و پا در ميانی ميرزامحمد ارباب و شيخ‌محمدرضا شريعتمدار ساوجی از علمای مبرِّز آن روزگار كه در قم ساكن شده بود، از آيت الله حاج شيخ‌عبدالكريم حائري دعوت شد كه از اراك به قم بيايد و حوزه علميه سامانمندی در اين شهر تأسيس كند. بدين‌گونه آيت الله حائری در 1340 (1300ش) در قم مستقر شد و بنای تأسيس حوزه علميه جديد قم را نهاد. | ||
آيت الله | آيت الله حائری دانشمند زبده و معروفی بود كه سال‌ها در سامرا و نجف نزد استادان مشهوري چون سيدمحمد فشاركي اصفهاني، ميرزامحمدحسن شيرازي، آخوند ملامحمدكاظم خراساني و سيدمحمدكاظم طباطبائي يزدي مدارج عالي‌فقه و اصول را گذرانده و سال‌ها نيز در كربلا تدريس كرده بود و از 1332 يا اوايل 1333 در اراك مستقر شده و ضمن تدريس، امور حوزه علميه آن شهر را به‌طور مستقل مديريت كرده بود. در واقع همين سابقه علمي و مديريتی او بود كه موجب دعوت او به قم گرديد و در تأسيس و اداره حوزه علميه نوپاي قم نيز به كار او آمد. | ||
تشكيل حوزه علميه در قم و حسن شهرت و مديريت آيت الله حائري موجب استقبال | تشكيل حوزه علميه در قم و حسن شهرت و مديريت آيت الله حائري موجب استقبال بسياری از علما و انتقال آنان به قم گرديد. آيت الله حائری در مدت اقامت خويش در قم مهم‌ترين درس خارج حوزه علميه را ارائه مي‌كرد. | ||
با استقرار آيت الله | با استقرار آيت الله حائری در قم بسياري از شاگردان او كه در اراك به سر مي‌بردند، از جمله اشخاص برجسته‌ای چون سيدمحمدتقی خوانساری، سيداحمد خوانساری، سيدروح‌اللّه خمينی (امام خمينی)، سيدمحمدرضا گلپايگانی و شيخ محمدعلی اراكی به قم آمدند. آيت الله حائری در مدت اقامت حدود پانزده ساله خود در قم كه در اوج باروری علمی نيز بود، با مديريت قوی خود حوزه علمی نيرومندی را به‌وجود آورد... | ||
تشكيل حوزه علميه در قم و حسن شهرت و مديريت آيت الله | تشكيل حوزه علميه در قم و حسن شهرت و مديريت آيت الله حائری موجب استقبال بسياری از علما و انتقال آنان به قم گرديد... حضور استادان و مدرّسان مهاجر و مجاور فراوان در قم در عهد آيت الله حائري نشان از نشاط علمي حوزه علميه قم در اين عصر دارد. | ||
عوامل | عوامل سياسی و اجتماعی ديگری هم در آغاز تأسيس حوزه علميه قم بر رونق آن افزود... ورود عالمان بزرگ و مشهوری چون سيدابوالحسن اصفهانی و ميرزا محمدحسين نائينی از نجف به قم و استقبال باشكوه آيت الله حائری از آنان و واگذاری محل تدريس خويش به آنان نيز در اين مقطع زمانی سبب تقويت اين حوزه گرديد... از ديگر عوامل تقويت حوزه علميه قم مهاجرت علمای اصفهان به قيادت حاج‌آقا نوراللّه اصفهانی (متوفي 1346) به قم در اعتراض به نظام سربازگيری اجباری با هدف مخالفت با پهلوی اول بود كه تحركی سياسی را در حوزه علميه قم موجب شد. | ||
آيت الله | آيت الله حائری در مدت اقامت خويش در قم مهم‌ترين درس خارج حوزه علميه را ارائه مي‌كرد؛ به‌طوری كه استادان ديگر حوزه هم در آن شركت می‌كردند. محل تدريس او مدرسه فيضيه و سپس تكيه عشقعلی بود. آيت الله حائری در زمينه برنامه‌ريزی آموزشی و تدبير امر معيشت طلاب نيز تلاش جدّی به عمل آورد، از جمله كوشيد در روش‌های آموزش حوزوی تحول ايجاد كند، ابواب علم فقه را تخصصی نمايد و دامنه معلومات طلاب را توسعه بخشد. آيت الله حائری در اين زمينه‌ها شخصاً به امور طلاب و مدارس رسيدگی كرد و برای تشويق آنان به درس و بحث جايزه تعيين نمود. او با هدف تأمين فضای آموزشی حوزه به بازسازی و گسترش مدارس عمده‌اي، مثل مدرسه فيضيه و مدرسه دارالشفا و امثال آن‌ها، اقدام كرد. همچنين براي حفظ و ارتقاي حوزه نوپاي قم كوشيد آن را در حدّ امكان از تنش‌های سياسی بركنار دارد و به همين سبب هم بود كه مثلاً در ماجرای تعرض پهلوی اول به شيخ‌محمدتقی بافقی در قم، واكنش آشكاری نشان نداد... با اين حال در ماجرای كشف حجاب و اتحاد لباس، آيت الله حائری با تمام احتياطی كه در برخورد با دولت و سياست داشت، با جديت و حساسيت بيشتری مداخله كرد. از جمله وی طی تلگرافی در 11 تير 1314 كشف حجاب را برخلاف قوانين شرع مقدس و مذهب جعفری اعلام كرد... | ||
در فاصله وفات آيت الله | در فاصله وفات آيت الله حائری تا مهاجرت آيت الله بروجردی به قم، رياست اداره حوزه علميه قم برعهده سه تن از استادان بزرگ اين حوزه قرار گرفت: سيدمحمد حجت كوه‌كمری، سيدمحمدتقی خوانساری و سيدصدرالدين صدر. گفتنی است كه پس از فوت آيت الله حائری، با توجه به شرايط دشواری كه رژيم پهلوی برای حوزه و روحانيان به وجود آورده بود، خاصه اتفاقاتی كه در حوزه علميه مشهد رخ داده بود، بيم آن می‌رفت كه حوزه علميه قم نيز تعطيل شود؛ در اين شرايط بود كه اين سه تن تصميم گرفتند با تشريك مساعی حوزه علميه قم را از اين خطر نجات بخشند... | ||
فعاليت | فعاليت امام خمينی هم در اين دوره به عنوان يكی از استادان مبرِّز حوزه چشمگير بود، خاصه درس اخلاق او تأثيري زيادي بر طلاب داشت. با تمام كوششي كه سه مرجع مذكور در حفظ و اداره حوزه علميه قم در اين مقطع زمانی مبذول داشتند، از طرفی به دليل فشار حكومت وقت و از سوی ديگر به سبب عدم‌تمركز در زعامت و مرجعيت حوزه، وضع عمومی حوزه علميه قم در اين برهه نابسامان بود.<ref>www.andisheqom.com </ref> | ||
=تشکیلات اداری و نظام آموزشی حوزه= | =تشکیلات اداری و نظام آموزشی حوزه= | ||
| خط ۱۸۹: | خط ۱۸۹: | ||
[[رده: مراکز فرهنگی جهان اسلام]] | [[رده: مراکز فرهنگی جهان اسلام]] | ||
[[رده: مراکز فرهنگی شیعیان]] | [[رده: مراکز فرهنگی شیعیان]] | ||
<references /> | |||