نقش وحدت مذاهب اسلامی در انقلاب عراق (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

 

آنچه در این زمان<ref>بعد از فوت آیت الله یزدی، مرجعیت وقت شیعه در عراق</ref> [[آیت الله شیرازی]]  <ref>میرزا محمدتقی شیرازی معروف به میرزای دوم</ref> را به رهبری دینی - سیاسی نزد مردم بدل می کرد، صدور فتوای شهیر او درباره همه پرسی<ref>قیمومیت انگلیس در عراق</ref> بود. این فتوا، در پاسخ به پرسش گروهی از علمای نجف صادر شد. شماری از علما و رهبران عشایر، در استفتایی از ایشان پرسیدند: «آیا می توانیم فرد غیر مسلمانی برای حکومت و سلطنت انتخاب نماییم و یا اینکه وظیفه ماست که فرد مسلمانی برگزینیم؟ این مطلب را برای ما روشن کنید!» <ref>الحسنی، عبدالرزاق (۱۹۹۲)، الثوره، العراقیة الکبرى، چاپ ششم، بغداد، دار الشئون الثقافیة العامه ۷۴</ref> .<br>

=زمان رهبری آیت الله شیرازی <ref>مارس ۱۹۱۹ تا هفدهم آگوست ۱۹۲۰</ref>=

ویژگی برجسته این دوره، صدور فتوای [[جهاد]] و قاطعیت ایشان درباره ضرورت قیام و انقلاب سراسری بر ضد اشغال گران [[انگلیس]] است. آیت الله شیرازی، اوایل مارس، فتوایی صادر کرد که بر پایه آن، کار کردن برای اداره قیمومیت انگلیس بر مسلمانان حرام می شد (الکاتب، ۴۶). هدف این فتوا توسعه دامنه مقاومت و آماده سازی زمینه بریا رویارویی فراگیر با اشغال گران بود؛ چنان که به تحرک تازه ای جنبش شیعیان انجامید و به دنبال آن، موجی از استعفا، سراسر منطقه فرات مرکزی و جنوبی را فراگرفت<ref>نفیسی، عبدالله فهد (۱۳۶۴)، نهضت شیعیان در انقلاب اسلامی و عراق، ترجمه کاظم چایچیان، تهران، امیر کبیر۱۱۹</ref> سپس با راهنمایی های آیت الله شیرازی و حضور شمار فراوانی از علما، رؤسای عشایر و رهبران فرات میانه، نشستی محرمانه در [[نجف]]<ref>اواسط مارس ۱۹۲۰</ref> برگزار شد و بر بسیج عمومی بر ضد اشغال گران و آماده کردن مردم برای مقابله با آنان تأکید کرد. آنگاه به انگیزه تحقق این هدف، شماری از علما، روحانیان و خطیبان به سوی قبایل فرستاده شدند الحسنی، ۱۶۲.

کم تر از دو ماه از برگزاری این نشست گذشت <ref>دهه سوم آوریل ۱۹۲۰</ref> که سلسله نشست هایی به همت شماری از رؤسای عشایر و رهبران فرات در کربلا بر پا شد و شیخ محمدرضا، فرزند آیت الله شیرازی آنها را رهبری می کرد. هدف این نشست ها، زمینه سازی برای شرکت بیشتر و برپایی نشست گسترده تر و محرمانه ای در نیمه شعبان ۱۳۲۸ <ref>سوم می ۱۹۲۰</ref> در خانه آیت الله شیرازی به ریاست ایشان بود <ref>همان، ۱۶۴ -۱۶۳</ref>. حاضران در این نشست، شمار بسیاری از علمای شهیر [[نجف]]، [[کربلا]] و رؤسای عشایر بودند و تصمیم گرفتند زمینه را برای وقوع انقلابی فراگیر بر ضد [[انگلیس]] فراهم کنند؛ نخست خواسته های مردم [[عراق]] را در قالبی مسالمت آمیز با فرماندهان انگلیسی در میان آورند و با فرض خودداری آنان از پذیرش، به قیام مسلحانه دست بزنند <ref>الوردی، علی (۱۴۲۵)، لمحات الاجتماعیة من تاریخ العراق الحدیث، چاپ دوم، قم، المکتبه الحیدریه ۱۲۸</ref>. سپس با حضور آیت الله شیرازی به قرآن کریم سوگند خوردند که برای پاسخ گویی به ندای دین و میهن خود و پیروی از رهنمودهای امامشان آماده اند الدراجی، ۸۵).

=نقش وحدت در تحقق انقلاب بیستم=

در بخش هایی از این پیام آمده است: «شما را از مخالفت و مشاجره با یکدیگر بر حذر می دارم؛ زیرا مضر به اهداف شما و موجب تضییع حقوق شما می گردد. شما را به حفظ جان، مال و آبروی کلیه پیروان ادیان و مذاهب در سرزمینمان توصیه می نمایم» (الکاتب، ۴۴؛ البصیر، ۹۸ – ۹۷).

به دنبال توزیع این پیام، نشست های مهمی با شرکت رهبران شیعیان و اهل سنت در بغداد و دیگر شهرهای مقدس برگزار شد و چهار تن از رهبران دو طایفه؛ یعنی سید محمد صدر و جعفر ابوالتمن<ref>از شیعیان عراق</ref> و یوسف السویدی و علی البازرکان <ref>از اهل سنت عراق</ref>، در نزدیک کردن دیدگاه های [[شیعیان]] و [[اهل سنت]]، بسیار تأثیرگذار بودند<ref>نفیسی، عبدالله فهد (۱۳۶۴)، نهضت شیعیان در انقلاب اسلامی و عراق، ترجمه کاظم چایچیان، تهران، امیر کبیر ۱۱۹ - ۱۱۸</ref>. هم چنین اعضای [[جمعیت سری حرس الاستقلال عراق]] که اواخر ۱۹۱۹ در بغداد پدید آمد و شعبه هایی در [[کاظمین]]، [[نجف]] و [[حله]] داشت، در ایجاد اتحاد میان [[شیعیان]] و [[اهل سنت]] تأثیر گذارد. <br>

اجتماع گسترده ای از مسلمانان شیعه و اهل سنت بغداد در آیین برگزاری جشن میلاد پیامبر، با تأکید بر وحدت مسلمانان به تظاهرات گسترده ای بر ضد اشغالگران دست زدند که آیت الله سید محمد صدر از علمای شیعه کاظمین و شیخ احمد الداوود از علمای سنی مذهب بغداد آن را رهبری می کردند، اما این تظاهرات با حمله نیروهای اشغالگر پراکنده شد و اداره قیمومیت برگزاری جشن ها را لغو و رهبران مخالف را تعقیب کرد<ref>الحسنی، عبدالرزاق (۱۹۹۲)، الثوره، العراقیة الکبرى، چاپ ششم، بغداد، دار الشئون الثقافیة العامه ۸۳.</ref>

این فتوا در خیزش مردم بسیار تأثیر گذارد و به مبنایی بدل شد که علما و رؤسای عشایر بر پایه آن حرکت می کردند و برای رویارویی نظامی با نیروهای اشغال گر از آن کمک می گرفتند.<br>