سید هبةالدین شهرستانی

سید هبةالدین شهرستانی
نام کامل	سید محمدعلی حسینی شهرستانی
نام‌های دیگر	سید هبة‌الدین شهرستانی
اطلاعات شخصی
سال تولد	۱۳۰۱ ق، ۱۲۶۲ ش‌، ۱۸۸۴ م
محل تولد	سامرا، عراق
سال درگذشت	1386 ق، ۱۳۴۵ ش‌، ۱۹۶۷ م
محل درگذشت	کاظمین، عراق
دین	اسلام، شیعه
استادان	محمدکاظم آخوند خراسانی سید کاظم یزدی شریعت اصفهانی فیض
آثار	جبل قاف سراج المنبر نهضة الحسین اضرار التدخین

سید محمدعلی حسینی شهرستانی معروف به هبة‌الدین شهرستانی عالم و مجتهد بزرگ، مفسر قرآن کریم، مجاهد و مبارز و یکی از بزرگان و وحدت‌گرایان جهان اسلام بود. وی در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی زمان خود همانند: تأسیس مدارس اسلام و اصلاح و نیز تأسیس دعوتخانه در بحرین، انتشار نشریه‌های العلم و المرشد و تأسیس کتابخانه عمومی الجوادین و ... مشارکت داشت. همچنین او از مبارزان بر علیه دولت‌های استعماری در جریان جنگ جهانی اول محسوب می‌شود.

زندگی‌نامه

وی در ۲۴ رجب ۱۳۰۱ق در سامرا به دنیا آمد. مادرش از سادات شهرستانی اصفهان و از نوادگان میرزا مهدی شهرستانی است. نسب هبة‌الدین با سی واسطه به زید بن علی بن الحسین می‌رسد. هبة‌الدین لقبی است که از روز ولادت به ایشان داده شده است. ادعا شده است در شب ولادت او آقا میرزا علی فرزند مرعشی شهرستانی امام زمان(عج) را در خواب می‌بیند به وی دستور می‌دهد که نام این مولود را محمد علی و لقب وی را هبة‌الدین بگذارند.

فعالیت‌ها

شهرستانی با محمد عبده، سید محمد رضا دانشور صاحب مجله «النهار» و گردانندگان مجله‌های «المقتطف» و «الهلال» ارتباط برقرار ساخت و میان مراکز فرهنگی شیعه و سنی در عراق، مصر و سوریه پیوند پدید آورد. در این دوران که نهضت مشروطه‌خواهی در ایران بالا گرفت، شهرستانی به حمایت از مشروطه برخاسته و با شرکت در محافل آزادی‌خواهان، آنها را در گزینش شیوه‎‌های درست مبارزه یاری داد. در ۱۳۲۸ق نخستین شماره ماهنامه دینی، فلسفی و علمی «العلم» انتشار یافت. این ماهنامه دو سال منتشر شد ولی خبر پیوستن گروهی از مسلمانان بحرین به آیین مسیحیت باعث شد که او راهی بحرین شود. بدین ترتیب دفتر مجله العلم برای همیشه بسته شد. پس از سفر به بحرین او راه هندوستان پیش گرفت. قصد شهرستانی این بود که پس از گفتگو و تشکیل انجمن‌های مذهبی راهی ژاپن شود؛ ولی دیدار با سید جلال‌الدین مؤید‌الاسلام حسین کاشانی نویسنده روزنامه حبل المتین در کلکته و توصیه او در عدم مسافرت به ژاپن او را از این تصمیم منصرف کرد. کاشانی در آن سال‌های بحرانی که شمارش معکوس جنگ نخست جهانی آغاز شده بود، سفر به ژاپن را سودمند نمی‌‎دانست.

هبة‌الدین پس از هند راهی یمن، حجاز و سپس عراق شد و در این کشورها به فعالیت‌های اصلاحی و تقریبی اهتمام ورزید. او همچنین اثری به نام "رمضان رمز تقریب القلوب و تألیف الشعوب" دارد که در آن ماه رمضان را از تجلیات وحدت مسلمانان می‌داند.

اساتید

در نوزده سالگی از کربلا به نجف عزیمت و در مجلس درس اساتیدی چون محمد کاظم خراسانی، سید محمد کاظم یزدی و فتح الله شریعت اصفهانی حضور پیدا کرد.

آثار

بیش از ۱۰۹ کتاب و رساله از او به یادگار مانده است که برخی از آنها عبارتند از:

1. جبل قاف
2. سراج المنبر
3. اضرار التدخین
4. نهضة الحسین
5. حل المشکلات
6. الهیئة و الاسلام
7. ما هو نهج‌البلاغه
8. المعجزة الخالدة
9. الشریعة و الطبیعة
10. الدلائل و المسائل
11. التوت و الملکوت
12. المحیط فی تفسیر القرآن
13. التذکرة فی احیاء مجد العترة
14. نور الناظر فی علم الرایا و المناظر
15. الامة و الائمة فی طریق تعیین خلفاء النبی
16. التنبیه فی تحریم النشبیة بین الرجال و النساء
17. فیض الباری یا اصلاح منظومه سبزواری

درگذشت

شهرستانی در سال ۱۳۸۶ق در بغداد درگذشت و در کاظمین به خاک سپرده شد.

منابع

1. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، تلخیص از کتاب گلشن ابرار، جلد 2، صفحه 693.
2. سید هبة‌الدین شهرستانی، کتابخانه طهور دانش، بازیابی: 7 اسفند 1392.