۸۶٬۰۹۳
ویرایش
درآمدى بر تاریخ تدوین حدیث در یک و نیم سده نخست اسلامى (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۴۴
، ۲۴ دسامبر ۲۰۲۲جایگزینی متن - ' جمع آوری' به ' جمع‌آوری'
جز (جایگزینی متن - '{{ستون-شروع' به '{{فهرست ستونی') |
جز (جایگزینی متن - ' جمع آوری' به ' جمع‌آوری') |
||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
2. فقدان تجربه تدوین: زبان عربی در دوره ظهور اسلام بهتازگی با گذر از تعدد گویشی، به نوعی زبان مشترک(1) رسیده بود که زبانی ادبی برای شعر و خطابه، و گونههای محدود دیگری از سبکهای ادبی به شمار میرفت. (2) مردم قبایل در زندگی روزمره خود گویش محلی منطقه را بهکار میگرفتند که چه بسا بخشهایی از آن برای مردم دیگر قبایل مفهوم نبود. عربیِ فصیح در نقش زبان مشترک به دلیل فرهنگ شفاهی مردم عرب، در عرصه تدوین ظهور نیافته بود. (3) این مردم به رغم برخورداری از نوعی نظام اجتماعی در قالب پارهای قواعد مستحکم اخلاقی و دانشهای متنوع شفاهی برای رفع نیازهای حقوقی و ... ، اما تدوین هرگز بهعنوان ابزاری برای تعاملات فرهنگی بهشمار نرفته و فرآیند انتقال سنتها بهشیوههای ابتدایی درون نظام اجتماعی قبیله صورت میپذیرفت. آنان در واقع به تعبیر قرآن، مردمی «امی» در برابر «اهل کتاب» بودند. تفاوت عمده «امیان» و «اهل کتاب» ـ با توجه به تقابل معنایی آن دو در قرآن ـ ناظر به فرهنگ شفاهی و نوشتاری این دو گروه است. (4) | 2. فقدان تجربه تدوین: زبان عربی در دوره ظهور اسلام بهتازگی با گذر از تعدد گویشی، به نوعی زبان مشترک(1) رسیده بود که زبانی ادبی برای شعر و خطابه، و گونههای محدود دیگری از سبکهای ادبی به شمار میرفت. (2) مردم قبایل در زندگی روزمره خود گویش محلی منطقه را بهکار میگرفتند که چه بسا بخشهایی از آن برای مردم دیگر قبایل مفهوم نبود. عربیِ فصیح در نقش زبان مشترک به دلیل فرهنگ شفاهی مردم عرب، در عرصه تدوین ظهور نیافته بود. (3) این مردم به رغم برخورداری از نوعی نظام اجتماعی در قالب پارهای قواعد مستحکم اخلاقی و دانشهای متنوع شفاهی برای رفع نیازهای حقوقی و ... ، اما تدوین هرگز بهعنوان ابزاری برای تعاملات فرهنگی بهشمار نرفته و فرآیند انتقال سنتها بهشیوههای ابتدایی درون نظام اجتماعی قبیله صورت میپذیرفت. آنان در واقع به تعبیر قرآن، مردمی «امی» در برابر «اهل کتاب» بودند. تفاوت عمده «امیان» و «اهل کتاب» ـ با توجه به تقابل معنایی آن دو در قرآن ـ ناظر به فرهنگ شفاهی و نوشتاری این دو گروه است. (4) | ||
بنابراین، عربها با فقدان هرگونه تجربه تدوین، به ناگاه برای نخستین بار در برابر مجموعهای از اطلاعات قرار گرفتند که قرار بود مبنای حیات جدید آنها قرار گیرد. در چنین شرایطی، کاملاً طبیعی است که در تدوین این مجموعه پراکنده، هیچ الگویی در برابر خود نداشته و در نتیجه با دشواریهای فراوانی روبهرو شوند. دشواریها و تردیدهای پدید آمده در ارتباط با | بنابراین، عربها با فقدان هرگونه تجربه تدوین، به ناگاه برای نخستین بار در برابر مجموعهای از اطلاعات قرار گرفتند که قرار بود مبنای حیات جدید آنها قرار گیرد. در چنین شرایطی، کاملاً طبیعی است که در تدوین این مجموعه پراکنده، هیچ الگویی در برابر خود نداشته و در نتیجه با دشواریهای فراوانی روبهرو شوند. دشواریها و تردیدهای پدید آمده در ارتباط با جمع‌آوری قرآن، نمونه مشخصی از این وضعیت است که البته با توجه به تعیین ترتیب مصحف در حیات پیامبر، مسئله جمع‌آوری قرآن، تدوینی بسیار ساده و ابتدایی بهشمار میرفت. جالب آن که اصطلاح تدوین، خود نیز از ریشه فارسی «دپیوان» در برابر «روزنامک» است که در نظام دیوان سالاری ساسانی به عنوان دو دفتر جداگانه برای ثبت مکاتبات اداری | ||
-------------------------------------------------------------------------------- | -------------------------------------------------------------------------------- | ||