سازمان وحدت آفریقا

نام	سازمان وحدت آفریقا
به زبان رسمی	اتحادیه الاتحاد الافریقی
به انگلیسی	Organization of African Unity
به اختصار	OAU
تاریخ تاسیس	در تاریخ ۲۵ ماه مه ۱۹۶۳ میلادی
مقر	اتیوپی • آدیس آبابا
نام فعلی	اتحادیه آفریقا
کشورهای مؤسس اتحادیه	همه کشورهای قاره آفریقا به جز مراکش

سازمان وحدت آفریقا یک سازمان بین‌المللی است که در در 25 مه 1963 در آدیس آبابا پایتخت اتیوپی به وجود آمد. هدف‌های آن به موجب مادۀ دوم منشور سازمان عبارت بود از:

پیشبرد اتحاد و همبستگی دولت ‌های آفریقایی؛ و برافکندن هر نوع استعمار از آفریقا.

برای تنظیم روابط کشورها پاره ای اصول کلی نظیر، تساوی مطلق کشورهای عضو، عدم توسل به خرابکاری در کشورهای یکدیگر، عدم تغییر سرحدات، و حل و فصل اختلافات از طریق مسالمت‌آمیز پیش بینی شده بود. سازمان دارای 53 کشور عضو بود. آفریقای جنوبی در سال 1994 به آن پیوست و جنبش آزادی بخش صحرا (پولیساریو) نیز از سال 1982 به آن ملحق شد. به علت وجوه افتراق فراوان در میان اعضاء طرح‌های سازمان اکثر با شکست مواجه گردید. در پی تشکیل آخرین اجلاس سازمان در آفریقای جنوبی (ژوئیه 2002)، سازمان وحدت آفریقا رسما منحل و اتحادیه آفریقا جایگزین آن شد.

تشکیل سازمان وحدت آفریقا (1342)

بیشتر دولت‌های قاره آفریقا در دهه 1960 تا 1970 م. به استقلال رسیدند و تقریبا تا قبل از این تاریخ بین‌ملت‌های آفریقایی رابطه بین‌المللی وجود نداشت. با این حال دولت‌های مستقل آفریقایی حتی پیش از 1960 م. برای برقراری همکاری بین‌خود اقداماتی کرده بودند که ثمره آنها محدود به تشکیل چند سازمان منطقه‌ای بود که مهمترین آنها، سازمان وحدت آفریقا U.A.O می‌باشد.

سازمان وحدت آفریقا در 25 مه 1963 با کوشش فراوان‌ هایله سلاسی امپراتور اتیوپی در آدیس آبابا تشکیل شد. و اولین هدفش را کمک به استقلال گروه‌های پرشماری از اقوام آفریقایی که هنوز مستعمره بودند - اعلام نمود در مرحله دوم سازمان قصد داشت تمام کشورهای آفریقا را در چهارچوب یک سیاست متحد یا فدراسیون واحد قرار دهد و به همین دلیل نام سازمان وحدت آفریقا را برای تمام خود انتخاب کرد.

سازمان مزبور در آغاز 26 عضو، و اندکی بعد به 32 عضو رسید و با آزاد شدن تاریخی سرزمینهای آفریقایی شمار اعضای آن به 49 و سپس به عضویت تمام کشورهای مستقل آفریقا تعداد آن به 50 عضو بالغ شد سازمان وحدت آفریقا بر پنج اصل استوار است:

1. برابری مطلق دولتهای عضو در سازمان.
2. دخالت نکردن در امور داخلی کشورهای دیگر.
3. غیر قابل تغییر بودن که دولت‌های استعمارگر برقرار کرده و دولت‌های آفریقایی مستقل وارث آنها شده‌اند.
4. حل اختلاف در چهار چوب کامل آفریقایی از راه گفتگو، میانجیگری، آشتی یا داوری.
5. شناسایی ویژگی‌های منطقه‌ای برای دولت‌های مناطق مختلف قاره و اجازه تاءسیس تشکیلات منطقه‌ای برای همکاری و بهره جویی از این ویژگی‌ها.

ارکان سازمان وحدت آفریقا

این سازمان دارای یک کنفرانس سران، یک شورای وزیران و یک دبیرخانه است.

کنفرانس سران

از رؤسای دولت‌های عضو تشکیل می‌شود که سیاست کلی را تعیین می‌کند. این کنفرانس هر سال یک اجلاس دارد؛ راءی گیری در کنفرانس با اکثریت 3/2 اعضا می‌باشد.

شورای وزیران

از وزرای کشورهای عضو، معمولا وزیران امور خارجه به وجود می‌آید، که سالی دو اجلاس دارد. وظیفه اساسی شورای وزیران، مشخص کردن موضوع‌هایی است که در کنفرانس سران باید تصمیم‌گیری شود و نیز اجرای تصمیمات متخذه در کنفرانس سران از وظایف آنها می‌باشد.

دبیرخانه

این سازمان دارای یک دبیر کل و تعدادی کارمند بین‌المللی است که وظایف اداری سازمان را دارند. علاوه بر اینها سازمان وحدت آفریقا دارای یک کمیته آفریقای آزاد است که عهده دار مطالعه راه‌های کمک به اقوام آفریقایی غیر آزاد است. همچنین این سازمان دارای یک کمیسیون میانجیگری، آشتی و داوری برای رفع اختلاف‌های اعضاء می‌باشد.

روزها و رویدادها

در زمان جمال عبدالناصر، قاهره نه فقط کعبه جنبش‌های رهایی بخش ‍ عرب شد، بلکه پایتختی برای آفریقای مبارز گردید. در قاهره کنگره‌های بزرگ بین‌المللی تشکیل می‌شد، به طور مثال کنفرانس دوم سران سازمان وحدت آفریقا (U.A.O) در سال 1964 در آنجا تشکیل شد. جمهوری متحده عربی به ملت کنگو در مبارزه اش با امپریالیست‌ها و همچنین به انقلاب ملت الجزایر کمک مادی و نظامی‌ کرد. عبدالناصر معتقد بود که کمک به ملل دیگر برای جمهوری متحده عرب یک تکلیف انقلابی است. رابطه ای دوستانه، عبدالناصر را به بسیاری از رهبران ترقی‌خواه ملل دیگر پیوند می‌داد. ساسونگیسو رییس‌جمهور اسبق کنگو، یکی از رؤ سای اولیه این سازمان بود و در سال 1987 کنت کائوندا رییس‌جمهور سابق زامبیا ریاست آن را به عهده گرفت. سازمان وحدت آفریقا بیستمین اجلاس خود را در نوامبر 1984 در آدیس آبابا تشکیل داد و جولیوس نایره ره رییس‌جمهور اسبق تانزانیا در این وقت به عنوان رییس سازمان آن انتخاب شد؛ سازمان آزدایبخش صحرا در همین زمان به عضویت این سازمان پذیرفته شد اما، مراکش از عضویت آن خارج و زئیر (کنگو عضویت خود را در آن به تعلق درآورد.

به دلیل جنگ صحرا با مراکش کشورهای مالاوی، گینه، کومور، و سودان مخالف این مساءله بودند که صحرا به عنوان یک کشور مستقل، عضو سازمان وحدت آفریقا باشد. تاسیس وحدت آفریقا عملی بود صلح جویانه که سبب بالارفتن حیثیت آفریقا شد؛ بویژه در خارج از قاره آفریقا به آن احترام و قدرت چانه زدن سیاسی بیشتری بخشید. هر چند سازمان وحدت آفریقا بر اساس اصل عدم دخالت در امور داخلی کشورهای عضو که منشور خود سازمان آن را جایز شمرده بود، در بحرانهای دردناک و رقت انگیز کنگو بیافرا، سودان، روآندا و بوروندی نتوانست مستقیم اعمال قدرت نماید، اما در منازعات سخت مرزی کشورهای همسایه میانجیگری‌های ثمربخش به عمل آورد، که می‌توان موارد سودان و حبشه، الجزایر و مراکش را ذکر کرد. به هر حال وجود سازمان وحدت آفریقا با همه مشکلات موجود نقطه اتکای گران قیمتی برای افریقا در زمینه‌های بین‌المللی با پنجاه دولت عضو خود می‌باشد و در ضمن بزرگترین گروه یکپارچه سازمان ملل را تشکیل می‌دهد.

سازمان در هدف اول خود یعنی به کمک به استقلال کشورهای غیر مستقل آفریقایی، موفق بوده است، گرچه باید این توفیق را تا حدود زیادی به شرایط مساعد زندگی بین‌المللی در قرن اخیر نسبت داد که در آن تمام عوامل را جهت از میان برداشتن استعمار به شکل دیرینه خود به کار افتاد. در مورد ایجاد فدراسیون وسیعی از دولتهای آفریقایی نیز نقش مهم سازمان گرد آوردن تمام کشورهای مستقل قاره در قالب انکاری است اما را رسیدن به وحدت میان دولتهای عضو (اگر اصلا چنین اندیشه ای عملی باشد) هنوز بسیار دراز است بویژه که مسائل متعدد و دشواری در نقاط مختلف قاره وجود دارند که دولتهای منطقه را رو در روی یکدیگر قرار می‌دهند به طوری که در چندین مورد، این اختلاف‌ها به صورت جنگ علنی ظاهر شده است. برای مثال میتوان به اختلاف‌های به صورت جنگ علنی ظاهر شده است. برای مثال میتوان به اختلاف‌های متعدد دولتهای عرب آفریقای شمالی، کشورهای منطقه دریای سرخ، یا کشمکش‌های آفریقای جنوب غربی اندیشید که هر یک به تنهایی سد بزرگی در راه هدف‌ها و فعالیت‌های سازمان وحدت آفریقا می‌باشند.

تا چندی پیش رقابت شدید دو دولت بزرگ یعنی آمریکا و شوروی در آفریقا، به اختلاف‌های موجود میان دولتهای آفریقایی و مسائل تبعیض ‍نژادی، قحطی و خشکسالی و موضوعها و مسائلی نظیر آنها افزوده شد و سازمان وحدت آفریقا را با دشواریهای عظیم روبرو ساخت.

در زمینه ایدئولوژی، آفریقا در برابر سرمایه داری غرب و کمونیسم شرق، سوسیالیسم آفریقایی را عرضه کرده و در زمینه اقتصادی و سیاسی نیز عدم وابستگی را اختیار نموده است تا ثابت کند که آفریقا حاضر نیست اصالت نظام‌ها و ترکیب‌های اجتماعی خود را با دیگرانی که با سنن اجتماعی، فرهنگی و نیازهای اصلی آن بیگانه اند، تعویض کند.

منابع

برگرفته از سایت