مسعود اظهر

نام	محمد مسعود اظهر علوی
اسم مستعار	مسعود اظهر
محل تولد	منطقه پنجاب، پاکستان
سال تولد	1968 میلادی

محمد مسعود اظهر علوی (به انگلیسی: Mohammad Masood Azhar Alvi)و بنیانگذار و رهبر جیش محمد واقع در پاکستان می‌باشد که به‌طور عمده و فعالانه در بخش پاکستانی منطقه کشمیر اداره می‌شود.

تولد و خانواده

مسعود اظهر در سال 1968 میلادی در شهر باولپور واقع در ایالت پنجاب پاکستان در یک خانواده مذهبی به دنیا آمد، پدر وی سر رشته خاصی در علم طب و حمکت داشت در حالی که پدربرزگ مادری وی یعنی محمد حسین چغتایی در «جنبش ختم نبوت» فعال بود و تا سال 1992 میلادی رهبر «مجلس احرار عالمی» بود. وی تحصیلات اولیه خود را در شهر باولپور فراگرفت و عموی مسعود اظهر وی را برای تحصیل در کلاس هفتم به شهر رحیم یار خان واقع در ایالت پنجاب برد. وی در سال 1980 میلادی برای تحصیل علوم دینی به مدرسه «جامعه علوم اسلامیه شهرک بنوریه کراچی» رفت. گفته می‌شود یکی از اساتید این مدرسه به نام سعید الرحمان از دوستان صمیمی پدر مسعود بود.

از تدریس تا جهاد

پس از پایان تحصیلات دینی در مدرسه بنوریه کراچی، مسعود اظهر به عنوان مدرس در همان مدرسه مشغول به تدریس دروس مقدماتی صرف و نحو شد و با توجه به مهارت وی در زبان عربی، مسئولیتی در همین مدرسه به وی اعطا گردید. طاهر حمید از طلاب مدرسه بنوریه کراچی در کتاب «رسائل جهد» می‌نویسد: مفتی احمد الرحمان در سال 1988 به افغانستان سفر داشت و در آنجا با جلال الدین حقانی (سرکرده شبکه حقانی) دیدار نمود، وی در این دیدار خواستار گذراندن دوره جهاد برای طلاب مدرسه خود شد که بر همین اساس جلال الدین حقانی فردی به نام فضل الرحمن خلیل را به کراچی فرستاد تا طلاب مدرسه بنوریه را به جهاد دعوت نماید. وی در ادامه نوشته است: در تعطیلات سالانه مدرسه بنوریه کراچی در سال 1988 میلادی، بسیاری از طلاب این مدرسه به منظور آشنایی با فنون جهاد و مبارزه به افغانستان رفته و در دوره تربیتی جهاد شرکت نمودند. در سال 1989 مسعود اظهر به همراه چند تن دیگر به منظور بررسی وضعیت آموزش داوطلبان جهاد طی یک سفر سه روزه به افغانستان رفت، اما وی در دوره آموزشی 40 روزه جهاد شرکت نمود و تصمیم به حضور دائمی در عرصه جهاد گرفت. مسعود اظهر در اعترافات خود به دفتر مرکزی تحقیقات هند(CBI) گفته بود: پس از عضویت در گروه حرکت المجاهدین وی را برای آموزش نظامی به افغانستان فرستادند اما به علت ضعف جسمانی، وی نتوانست دوره نظامی را به پایان برساند.

روزنامه نگاری

پس از بازگشت از افغانستان، تغییر چشمگیری در تفکر و زندگی مسعود اظهر به وجود آمد و او علاوه بر کراچی، به شهرهای مختلف ایالت سند از جمله حیدرآباد، سَکر، کِپرو و نواب شاه برای دعوت مردم به سمت جهاد سفر می‌کرد. وی برای تبلیغ و نشر تفکرات و عقاید خود به روزنامه نگاری روی آورد. در سال 1990 میلادی نخستین شماره ماهنامه «صدای مجاهد» منتشر گردید که گفته می‌شود تحت حمایت گروه حرکت المجاهدین قرار داشت. مسعود اظهر بیش از 30 کتب مختلف در زمینه تاریخ، جهاد اسلامی و آموزش جهاد نگاشته است. وی در کتابی در خصوص اهمیت جهاد افغانستان نوشته است که جهاد افغانستان به صورت ناگهانی آغاز گردیده است و به مرور جنبش های قدیم اسلامی منظم شده و دارای قدرت شدند.

بازداشت در هند

مسعود اظهر معتقد به جهاد در عرصه جهانی است، وی علاوه بر کشورهای هند، بنگلادش، عربستان سعودی و زیمباوه به بریتانیا نیز سفر نموده است و در جریان یکی از این سفرها، نیروهای امنیتی هند وی را در منطقه کشمیر هند بازداشت نمودند. صلاح الدین مدیر هفته نامه «تکبیر» پاکستان و مجیب شامی روزنامه نگار معروف پاکستانی در آن زمان با محکوم نمودن بازداشت وی، او را به عنوان روزنامه نگار معرفی نمودند. مسعود در بازجویی دفتر مرکزی تحقیقات هند(CBI) اعتراف نموده بود: وی را برای شناسایی منطقه به هندوستان فرستاده بودند و پیش از این به بنگلادش نیز سفر نموده بود و از آنجا با گذرنامه کشور پرتقال به دهلی آمده بود. نام مسعود اظهر در آن هنگام بر سر زبان ها افتاد، زمانی که در سال 1995 میلادی، 6 تن از شهروندان غیربومی از منطقه کشمیر ربوده شدند، ربایندگان نام گروه خود را الفاران اعلام نمودند و خواستار آزادی مسعود اظهر شدند که دولت دهلی با آن مخالفت نمود، پس از عدم امتناع هند از خواسته های این گروه، 5 تن از گروگان ها کشته شدند و یک تن دیگر نیز موفق به فرار از چنگ ربایندگان شد. پس از آن در 24 دسامبر 1999(3 دی 1378) یک هواپیمای مسیر کاتماندو به دهلی متعلق به خطوط هوایی هند ربوده و به قندهار مرکز حکومت طالبان منتقل شد. ربایندگان این هواپیما در قبال آزادی 155 سرنشین این هواپیما خواستار آزادی مسعود اظهر شدند و پس از انجام مذاکرات طولانی، مسعود اظهر به همراه دو تن دیگر به نام های عمر سعید شیخ و مشتاق زرگر از رهبران کشمیر آزاد شدند. بر اساس اطلاعات دریافت شده، تمامی این سه نفر با اسامه بن لادن و ملاعمر دیدار نمودند، عمر شیخ پس از آن به اتهام قتل دانیال پرل روزنامه نگار آمریکایی در کراچی بازداشت شد و تاکنون در زندان به سر می‌برد.

بنیانگذاری جیش محمد

مسعود اظهر پیش از بازداشت توسط هند عضو گروه حرکت المجاهدین بود. وی پس از آزادی، برپایی گروه جیش محمد در کراچی را اعلام نمود و علاوه بر مدرسه بنوریه کراچی بسیاری از علمای مدارس مختلف از آن حمایت نمودند. طبق گفته سبوخ سید روزنامه نگار پاکستان، اعظم طارق سرکرده گروه تروریستی سپاه صحابه نیز در برپایی جیش محمد، مسعود اظهر را همراهی نمود و بر همین اساس میان وی و فضل الرحمن خلیل سرکرده گروه حرکت المجاهدین اختلافات عدیده ای پیش آمد. جیش محمد بسیاری از مراکز نظامی و دفاتر گروه حرکت المجاهدین را به تصرف خود درآورد و سپاه صحابه نیز در این امر با جیش محمد همکاری نمود، علاوه بر این مسعود اظهر از حمایت کامل رهبران مسجد لعل نیز برخوردار بود.

افزایش اقدامات تروریستی در کشمیر

در 31 فروردین 1379 یک خودروی انتحاری، پایگاه نظامی ارتش در نزدیکی باغ بادامی واقع در سری نگر کشمیر را هدف قرار داد، این نخستین حمله انتحاری جنبش کشمیر در تاریخ بود، مقامات هند بلافاصله مسئولیت این حمله را متوجه گروه جیش محمد دانستند. در مهر ماه سال 1380 پارلمان محلی جامو و کشمیر و در ماه بعد از نیز پارلمان هند در دهلی نو هدف حملات تروریستی قرار گرفت و در هر دوی این حملات نام جیش محمد اعلام شد. پس از این حملات، تا مدت ها سخنی از جیش محمد به میان نیامد، اما پس از حمله تروریستی به پایگاه هوایی پتان کوت در سال 2016 میلادی دوباره نام جیش محمد بر سر زبان ها افتاد، پس از آن در سال 2016 میلادی، هند مسئولیت حمله به کنسولگری هند در مزارشریف و حمله به پایگاه نظامی ارتش در اُری را متوجه گروه جیش محمد دانست. اکنون پس از گذشت 3 سال و با انفجار انتحاری در منطقه پولوامای کشمیر، بار دیگر نام جیش محمد و مسعود اظهر بر سر زبان ها افتاد.

فشارهای داخلی و بین‌المللی علیه گروه جیش محمد

پس از حمله به پارلمان هند در دهلی نو، آمریکا نام این گروه را در فهرست گروه های تروریست خارجی (F.T.O) قرار داد، هند همواره تلاش نمود تا سازمان ملل متحد و شورای امنیت جیش محمد را به عنوان گروه تروریستی بین‌المللی اعلام نمایند اما چین پویسته با استفاده ازحق وتوی خود به مخالفت با آن پرداخته است. در سال 2002 میلادی پرویز مشرف رئیس‌جمهور سابق پاکستان فعالیت این گروه را ممنوع اعلام نمود اما این گروه با تغییر نام، تحت عنوان انجمن الفرقان به فعالیت‌های خود ادامه داد و یک بنیاد خیریه به نام الرحمت را تشکیل داد. پس از تنش میان روابط دولت پاکستان و جیش محمد، در حمله تروریستی ناموفق به پرویز مشرف نیز نام گروه جیش محمد اعلام گردید. طبق اعلام آژانس تحقیقات فدرال پاکستان(FIA)، 7 تن از اعضای گروه جیش محمد تحت تعقیب این سازمان قرار دارند که علاوه بر نقش داشتن در حمله تروریستی به پرویز مشرف، متهم به حمله به مرکز آموزش پلیس و حمله به اتوبوس نیروی هوایی پاکستان هستند.

فعالیت های نظامی خانواده اظهر

مسعود اظهر همچون حافظ سعید سرکرده لشگر طیبه و سید صلاح الدین رهبر شورای متحد جهاد متعلق به منطقه کشمیر نیست اما بر خلاف رهبران این دو گروه، خانواده مسعود اظهر فعال در عرصه جهاد هستند. مقامات هند شکایت نامه ربودن هواپیمای متعلق به خطوط هوایی این کشور را علیه عبدالرئوف اصغر برادر کوچک مسعود و یوسف اظهر از اقوام نزدیک مسعود اظهر درج کرده بود. طبق گفته سبوخ سید یکی از روزنامه نگاران، مسعود اظهر دارای 4 برادر است، بزرگترین آنان به نام مولانا ابراهیم، مفتی عبدالرئوف اصغر دومین فرزند خانواده می باشند و پس از آن مسعود اظهر سومین فرزند پسر در میان برادران خود می‌باشد و طلحه السیف و حماد اظهر نیز به ترتیب پس از مسعود اظهر قرار دارند. در اکتبر سال گذشته در جریان درگیری با ارتش هند در منطقه کشمیر یک نوجوان کشته شده بود، مقامات هند نام وی را محمد عثمان اعلام کرده و مدعی شدند وی برادرزاده مسعود اظهر یعنی فرزند ابراهیم است. پیش از او فردی به نام طلحه رشید در منطقه کشمیر کشته بود که وی نیز از نزدیکان مسعود اظهر اعلام شده است، در حالی که خاندان مسعود اظهر آن را تایید ننموده‌اند. هند همواره خواستار تحویل مسعود اظهر و برادر وی عبدالرئوف اصغر را نموده است و پس از وقوع حادثه تروریستی پولواما مجددا این خواسته خود را تکرار نموده است اما شاه محمود قریشی در گفتگو با شبکه آمریکایی CNN گفت: مسعود اظهر آنقدر بیمار است که نمی‌تواند از جای خود برخیزد.

آثار

کتابشناسی

به عنوان یک «نویسنده پرکار» او حدود ۲۰ کتاب به‌طور عمده درباره جهاد تألیف کرده‌است از جمله:

فتح الجواد که محقق عایشه صدیقه آن را «اثر مهم او» توصیف کرده‌است، کتابی است در زمینه جهاد در دو جلد هر کدام ۲۰۰۰ صفحه

فضل‌الجهاد، کمیل. دربارهٔ اهمیت جهاد؛ شرحی ۸۵۰ صفحه ای بر مشاریع الاشواق ایلاء-مصری العششاق توسط محقق قرون وسطایی ابن النحاس. در سال ۲۰۰۲ تخمین زده شد که حدود ۲۰۰۰۰ نسخه از این کتاب در پاکستان فروخته شده‌است.

یهود کی کالیس بیماریان ("چهل بیماری یهودیان"). موسسه تحقیقات رسانه‌ای خاورمیانه اشاره کرد که ممکن است این کتاب با ۴۲۴ صفحه و ۴۴۰ آیه قرآن یکی از یهود ستیزترین کتاب‌های زبان اردو باشد. او کل یهودیت را مورد انتقاد قرار داده و آن را «نام دیگری برای عقاید و اعمالی که توسط شیطان ابداع شده‌است» نامیده‌است.

مسکورات زکعهم. زندگینامه سیاسی.

کحوت بات جهاد. خطبه‌های اسلامی در دو مجلد در باب برجستگی جهاد بر اساس تعالیم اسلام.

زنگ و نور. مطالبی است که عمدتاً در مورد جهاد و انتقاد از دولت پاکستان به دلیل پیروی از سیاست‌های ایالات متحده جمع‌آوری شده است.

جمال جمیل. دربارهٔ زندگی محمد جمیل کحان، ۱۹۵۳–۲۰۰۴، محقق برجسته دینی.

زاد مجاهد: maʻ maktūbāt-i k̲h̲ādim. در برجستگی آراء و تفسیر جهاد.

۷ دین راوشنی که جزیره پر. دوره ۷ روزه جامع معارف اسلامی.

توحفه یی سادات. بررسی اسماء خداوند در قرآن.

آثاری دربارهٔ او

مولانا مسعود احر، مجاهد یا دهشتگرد، اثر محمد طارق محمود کوگحطایی.

اسیر هند: مولانا مسعود اهر که پرداختیایش پرورش جهاد من شرکت عبدالله مسعود.