احمد بن سهل بلخی شامستیانی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۰: خط ۲۰:
'''احمد بن سهل بلخی شامستیانی'''، مشهور به «ابوزید بلخی». ادیب، [[فیلسوف]]، [[متکلم]]، اخترشناس، پزشک و جغرافی‌‏دان شیعی ایرانی. در سال 234هجری در یکی از روستاهای [[بلخ]] به نام «شامستیان» دیده به جهان گشود. مدتی تربیت اطفال را برعهده داشت از این‌‏رو به وی لقب «معلم الصبیان» داده‌‏اند. در محضر اساتید و فلاسفه بغداد به فراگیری [[فلسفه]]، اخترشناسی، پزشکی و طبیعیات پرداخت. وی در علوم فلسفه، نجوم، طب، اقلیم‏ شناسی و ادبیات عرب کاملاً تسلط داشته است. [[ابن ندیم]] شمار تألیفات او را 34 و [[یاقوت]] 56 کتاب یاد کرده است.
'''احمد بن سهل بلخی شامستیانی'''، مشهور به «ابوزید بلخی». ادیب، [[فیلسوف]]، [[متکلم]]، اخترشناس، پزشک و جغرافی‌‏دان شیعی ایرانی. در سال 234هجری در یکی از روستاهای [[بلخ]] به نام «شامستیان» دیده به جهان گشود. مدتی تربیت اطفال را برعهده داشت از این‌‏رو به وی لقب «معلم الصبیان» داده‌‏اند. در محضر اساتید و فلاسفه بغداد به فراگیری [[فلسفه]]، اخترشناسی، پزشکی و طبیعیات پرداخت. وی در علوم فلسفه، نجوم، طب، اقلیم‏ شناسی و ادبیات عرب کاملاً تسلط داشته است. [[ابن ندیم]] شمار تألیفات او را 34 و [[یاقوت]] 56 کتاب یاد کرده است.


== معرفی ==
== زندگی‌نامه ==
احمد بن سهل بلخی شامستیانی، مشهور به «ابوزید بلخی». ادیب، فیلسوف، متکلم، اخترشناس، پزشک و جغرافی‌‏دان شیعی ایرانی. در سال 234هجری در یکی از روستاهای بلخ به نام «شامستیان» دیده به جهان گشود، و پس از 88 سال زندگی عال‌مانه در سال 322هجری در همان‌جا وفات کرد. پدرش از مردم [[سیستان]] بود و به تعلیم کارآموزان دستگاه سامانی اشتغال داشت. وی نیز همانند پدر مدتی تربیت اطفال را برعهده داشت از این‌‏رو به وی لقب «معلم الصبیان» داده‌‏اند. وی در سال‏‌های جوانی، [[شیعه]] امامی بود و برای جستجوی [[امام علیه‌السلام]]، با کاروان [[حج]]، از [[خراسان]] عازم [[عراق]] گردید و هشت سال در آنجا اقامت گزید. در این مدت با هم‏‌بحثان خود نظیر «ابومعشر بلخی»، «ابوالقاسم عبدالله بن احمدبن محمود کعبی»، «احمدبن طیب سرخسی» و [[ابونصر فارابی]] در محضر اساتید و فلاسفه بغداد به فراگیری فلسفه، اخترشناسی، پزشکی و طبیعیات پرداخت.  
احمد بن سهل بلخی شامستیانی، مشهور به «ابوزید بلخی». ادیب، فیلسوف، متکلم، اخترشناس، پزشک و جغرافی‌‏دان [[مذهب شیعه|شیعی]] ایرانی. در سال 234هجری در یکی از روستاهای [[بلخ]] به نام «شامستیان» دیده به جهان گشود، و پس از 88 سال زندگی عال‌مانه در سال 322هجری در همان‌جا وفات کرد. پدرش از مردم [[سیستان]] بود و به تعلیم کارآموزان دستگاه سامانی اشتغال داشت. وی نیز همانند پدر مدتی تربیت اطفال را برعهده داشت از این‌‏رو به وی لقب «معلم الصبیان» داده‌‏اند. وی در سال‏‌های جوانی، [[شیعه]] امامی بود و برای جستجوی [[امام (علیه‌السلام)]]، با کاروان [[حج]]، از [[خراسان]] عازم [[عراق]] گردید و هشت سال در آن‌جا اقامت گزید. در این مدت با هم‏‌بحثان خود نظیر «ابومعشر بلخی»، «ابوالقاسم عبدالله بن احمدبن محمود کعبی»، «احمدبن طیب سرخسی» و [[ابونصر فارابی]] در محضر اساتید و فلاسفه [[بغداد]] به فراگیری فلسفه، اخترشناسی، پزشکی و طبیعیات پرداخت.  


پس از آن به خراسان بازگشت و با [[ابوعبدالله محمدبن احمد جیهانی]](م330ق) وزیر [[نصربن احمد سامانی]] و «حسین بن علی مرورودی»(م320ق) سپه‌سالار [[سامانیان]] که هر دو گرایش‌‏های شیعی اسماعیلی داشتند، پیوستگی یافت و از صلات و تشویق‏‌های ایشان برخوردار شد. اما پس از چندی پشتیبانی وزیر و سپه‌سالار را از دست داد و مشاهره‏ای(شهریه ماهیانه) که از ایشان می‏‌گرفت بریده شد. برخی احتمال داده‌‏اند علت این بریدگی از آن روی است که وی مدتی، [[اسماعیلیه|مذهب اسماعیلی]] داشت و پس از روی‌گردانی او از این مذهب بود که جیهانی و مرورودی حمایت از او را رها کردند. اما معلوم نیست که وی پس از پشت کردن به مذهب اسماعیلیه به کدامیک از مذاهب روی آورد. با توجه به اینکه در آن روزگار، [[تشیع]] مذهب آزاد‌اندیشان بوده و او نیز مردی فیلسوف و آزاداندیش بود، احتمال پیوستن وی به مذهب شیعه بیش از هر مذهب دیگری است به ویژه که در این مذهب سابقه نیز داشته است، به طوری‏که حتی بعضی از هم‏‌بحثان او (مانند کعبی) به دلیل ارتباطش با وی، منسوب به تشیع گشته است. گواه شیعی‌ بودن او آن است که وی در قصیده نونیه‌اش آنجا که در کنار قبر [[ابومحمد حسن بن حسین علوی]] در بلخ مرثیه می‌خواند، نام [[پنج تن آل عبا]] را به ترتیب می‌برد و اینطور می‌سراید:
پس از آن به خراسان بازگشت و با [[ابوعبدالله محمدبن احمد جیهانی]] وزیر [[نصربن احمد سامانی]] و «حسین بن علی مرورودی» سپه‌سالار [[سامانیان]] که هر دو گرایش‌‏های شیعی اسماعیلی داشتند، پیوستگی یافت و از صلات و تشویق‏‌های ایشان برخوردار شد. اما پس از چندی پشتیبانی وزیر و سپه‌سالار را از دست داد و مشاهره‏ای(شهریه ماهیانه) که از ایشان می‏‌گرفت بریده شد. برخی احتمال داده‌‏اند علت این بریدگی از آن روی است که وی مدتی، [[اسماعیلیه|مذهب اسماعیلی]] داشت و پس از روی‌گردانی او از این [[مذهب]] بود که [[جیهانی]] و [[مرورودی]] حمایت از او را رها کردند. اما معلوم نیست که وی پس از پشت کردن به مذهب اسماعیلیه به کدامیک از مذاهب روی آورد. با توجه به این‌که در آن روزگار، [[تشیع]] مذهب آزاد‌ اندیشان بوده و او نیز مردی فیلسوف و آزاداندیش بود، احتمال پیوستن وی به مذهب شیعه بیش از هر مذهب دیگری است به ویژه که در این مذهب سابقه نیز داشته است، به طوری‏که حتی بعضی از هم‏‌بحثان او (مانند کعبی) به دلیل ارتباطش با وی، منسوب به تشیع گشته است. گواه شیعی‌ بودن او آن است که وی در قصیده نونیه‌اش آنجا که در کنار قبر [[ابومحمد حسن بن حسین علوی]] در بلخ مرثیه می‌خواند، نام [[پنج تن آل عبا]] را به ترتیب می‌برد و این‌طور می‌سراید:


*«یا قبر إن الذی ضمنت جثته
{{شعر}}{{ب |یا قبر إن الذی ضمنت جثته |من عصبه ساده لیسوا ذوی أفن }}{{پایان شعر}}
* من عصبه ساده لیسوا ذوی أفن؛
}}{{پایان شعر}}محمد و علی ثم زوجته |ثم الحسین إبنه و المرتضی الحسن }}{{پایان شعر}}
* محمد و علی ثم زوجته
{{شعر}}{{ب |صلی الإله علیهم و الملائکه |ال المقربون طوال الدهر و الزمن }}{{پایان شعر}}
* ثم الحسین إبنه و المرتضی الحسن؛
* صلی الإله علیهم و الملائکه ال
* المقربون طوال الدهر و الزمن».


اما نسبت [[ارتداد]] که در برخی از منابع [[اهل‌‏سنت]] به چشم می‏‌خورد به واسطه علاقه او به فلسفه و گرایش به شک و استدلال بوده است، لکن می‏‌تواند به دلیل تمایلات شیعی وی نیز باشد زیرا در آن روزگار سنیان قشری، فلاسفه شیعه را به ارتداد و الحاد متهم می‏‌کردند و آنها را [[رافضه|رافضی]] می‏‌خواندند. از نوشته‌‏ها و تألیفات او پیداست که وی در علوم فلسفه، نجوم، طب، اقلیم‏ شناسی و ادبیات عرب کاملاً تسلط داشته است.
اما نسبت [[ارتداد]] که در برخی از منابع [[اهل‌‏سنت]] به چشم می‏‌خورد به واسطه علاقه او به فلسفه و گرایش به شک و استدلال بوده است، لکن می‏‌تواند به دلیل تمایلات شیعی وی نیز باشد زیرا در آن روزگار سنیان قشری، فلاسفه شیعه را به ارتداد و الحاد متهم می‏‌کردند و آنها را [[رافضه|رافضی]] می‏‌خواندند. از نوشته‌‏ها و تألیفات او پیداست که وی در علوم فلسفه، نجوم، طب، اقلیم‏ شناسی و ادبیات عرب کاملاً تسلط داشته است.
confirmed، مدیران
۳۷٬۴۲۷

ویرایش