عبدالله بن حسین بن طاهر

عبدالله بن حسین بن طاهر
نام کامل	عبدالله بن حسین بن طاهر
اطلاعات شخصی
سال تولد	1191 ق، ۱۱۵۵ ش‌، ۱۷۷۷ م
محل تولد	حضرموت، یمن
سال درگذشت	1272 ق، ۱۲۳۴ ش‌، ۱۸۵۶ م
محل درگذشت	حضرموت، یمن
دین	اسلام، اهل سنت، شافعی
استادان	طاهر بن حسین بن طاهر (برادر) حامد بن عمرالمنفر عبدالرحمن بن حامد المنفر
شاگردان	عبدالله بن عمر بن یحیى عبدالرحمن بن علی السقاف علی بن محمد الحبشی
آثار	سلم التوفیق إلى محبة الله على التحقیق مفتاح الإعراب

عبدالله بن حسین بن طاهر (۱۱۹۱ - ۱۲۷۲ق) فقیه شافعی، عالم نحو و شاعر، از برجسته‌ترین علمای پرتلاش حضرموت بود و از کسانی بود که با برادرش طاهر بن حسین بن طاهر که در قیامی خود را خلیفه مسلمین در حضرموت خواند بیعت کرد و خود از رهبرانی بود که علیه حاکمان جوان تریم و سیئون قیام کرد. او مجموعه‌ای از پیام‌های مفید دارد که به «مجموعه حبیب عبدالله بن حسین بن طاهر» معروف است.

نسب

عبدالله بن حسین بن طاهر بن محمد بن هاشم بن عبدالرحمن بن عبدالله بن عبدالرحمن بن محمد مغفون بن عبدالرحمن بابطینة بن أحمد بن علوی بن الفقیه أحمد بن عبدالرحمن بن علوی عم الفقیه المقدم بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمدالباقر بن علی زین‌العابدین بن الحسین بن امام علی بن أبی‌طالب و امام علی همسر فاطمه دختر محمد صلی الله علیه و آله است.

وی بیست و نهمین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.

تولد و تربیت

وی در سال 1191 هجری قمری در تریم حضرموت به دنیا آمد و در آنجا بزرگ شد و به زندگی علمی و عرفانی روی آورد. به منظور دور شدن از فشار حاکمان طارم الیافعیین و فرار از هرج و مرج سیاسی و اجتماعی تریم با پدر و خانواده‌اش در حدود سال 1210 هجری قمری به مسیله نزدیک‌تریم مهاجرت کرد. سپس به مکه و مدینه در حجاز رفت و از علمای آنجا علم آموخت. سپس به کشور خود بازگشت و در مسیله به عنوان معلم و واعظ زندگی کرد.

اساتید

او از بسیاری از علما دانش فراگرفت، از جمله:

• برادرش طاهر بن حسین بن طاهر
• حامد بن عمرالمنفر
• عبدالرحمن بن حامد المنفر
• عمر بن أحمد الحداد
• علوی بن أحمد الحداد
• عمر بن محمد بن سهل
• أبوبکر بن عبدالله الهندوان
• عبدالرحمن بن عبدالله بافرج
• أبوبکر بن عبدالله بنَحْسن
• محمد بن أبی‌بکر العیدروس
• علوی بن محمد المشهور
• عبدالرحمن بن علوی صاحب البطیحاء
• عمر بن سقاف السقاف
• عبدالرحمن بن محمد بن سمیط
• أحمد بن عبدالله الهندوان
• أحمد بن جعفر الحبشی
• عقیل بن عمر بن یحیى
• محمد بن صالح الرّیس
• عمر بن عبدالرسول العطار
• أحمد بن علوی جمل اللیل

شاگردان

گروه زیادی از دوست‌داران علم و دانش از او بهره بردند، از جمله:

• عبدالله بن عمر بن یحیى
• عبدالرحمن بن علی السقاف
• علی بن محمد الحبشی
• محمد بن حسین الحبشی
• محسن بن علوی السقاف
• حامد بن عمرالسقاف
• عیدروس بن عمرالحبشی
• أحمد بن علی الجنید
• عمر بن علی الجنید
• عبدالله بن أحمد باسودان
• عبدالله بن سعد بن سمیر

عبادت او

از او نقل شده است که در شب ده جزء و در نماز ضحی هشت جزء قرآن می‌خواند. شاگرد او عیدروس بن عمر در مورد او گفته است: "عبدالله بن حسین، روزی بیست و پنج هزار مرتبه (لا اله الا الله) و بیست و پنج هزار مرتبه (یا الله) و بیست و پنج هزار مرتبه (صلوات بر محمد(ص)) می‌گفت و برای هر کدام از نمازهای فریضه غسل می‌کرد و عطر می‌زد." همچنین عادت او این بود که هر شامگاه نزد مردم در مسجد می‌نشست و به ایشان فقه و غیر فقه مانند حدیث و عرفان می‌آموخت.

جایگاه سیاسی

از نظر نقش سیاسی، او در صف مقدم علویان بود که بر علیه حاکمان ظالم یافعی قیام کردند و در برابر هرج و مرج و ظلم مقاومت کردند. آن زمانی که در قرن سیزده هجری آشوب و ظلم همه مردم جنوب عربی را در بر‌گرفته بود او از جمله علمایی بود که تمام تلاش خود را برای فرونشاندن نزاع و رفع نارضایتی می‌کردند. علویان دیدند که لازم است ابتدا بر سر ظالمان فریاد بزنند تا اوضاع آرام شود و سپس باید یک دولت فراگیر وجود داشته باشد که همه را شامل شود و کسانی را که به خیر و درستی معتقدند برای آن انتخاب کنند. آنها بذر انقلاب را کاشتند و بعد از مدتی در سال 1265 هجری قمری انقلاب پیروز شد. عبدالله بن حسین یکی از کسانی بود که برای تأسیس سلطنت آل کثیری به رهبری سلطان غالب بن محسن آل کثیری قیام کردند. او کسی بود که حکومت تریم را از عبدالله بن عواد یافعی با پرداخت جریمه خرید و در بیستم شعبان 1262 هجری قمری در خانه‌اش و زیر نظر او این توافق امضاء شد.

تالیفات

نامه‌ها، نذورات، مکاتبات و وصیت‌نامه‌های او در مجموعه‌ای جمع‌آوری شده که شامل 23 نامه، یک دیوان، یک منظومه و یک وصیت‌نامه بوده است:

«سلم التوفیق إلى محبة الله على التحقیق» در فقه است که توسط محمد ابن عمر نووی الجاوی به خوبی شرح داده شده است. عبدالله بن محمد الهرری نیز آن خلاصه و سپس شرح داده است.

«مفتاح الإعراب»، در علم نحو است و شاگردش، مفتی مکه، محمد بن حسین الحبشی آن را شرح داده است.

وفات

وی در نیمه شب پنج‌شنبه هفدهم ربیع الاخر سال 1272 هجری قمری درگذشت و در کنار برادرش طاهر بن حسین در المسیله به خاک سپرده شد. هر سال در روز وفاتش در قبرستانی که در آن به خاک سپرده شده بود، مجلس بزرگی برای او برگزار می‌شود.

منابع

بن طاهر, عبدالله بن حسین (1429 هـ). مجموع الحبیب عبدالله بن حسین بن طاهر (PDF). بیروت، لبنان: دار الحاوی.

السقاف, عبدالله بن محمد (1357 هـ). تاریخ الشعراء الحضرمیین. الجزء الثالث. الإسکندریة، مصر: مطبعة الرشدیات. صفحة 162.