آبراهه‌های جهان اسلام (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''آبراهه های جهان اسلام''' مانند دیگر آبراهه های بین المللی نقش پل های ارتباطی را در جهان بازی میکنند. این آبراهه ها اگر طبیعی باشند به آنها تنگه یا بوغاز گفته میشود و اگر توسط بشر احداث شده باشند به آنها کانال گفته میشود. | '''آبراهه های جهان اسلام''' مانند دیگر آبراهه های بین المللی نقش پل های ارتباطی را در جهان بازی میکنند. این آبراهه ها اگر طبیعی باشند به آنها تنگه یا بوغاز گفته میشود و اگر توسط بشر احداث شده باشند به آنها کانال گفته میشود. | ||
تنگه ها و آبراههاى | تنگه ها و آبراههاى بین المللى چه طبیعى باشند یا ساختگى از مهمترین نقاط استراتژیك به حساب مىآیند، چون نقش مهمى در كوتاه كردن راههاى دریایى و حمل و نقل بار و مسافر دارند، که خود تأثیر عظیمی در تجارت و اقتصاد جهانی دارد. | ||
در جهان | در جهان بیش از یكصد آبراهه و تنگه میان اقیانوسى وجود دارد كه عرض آنها كمتر از 40 كیلومتر (25 مایل) است. | ||
اهمیت تنگه ها و آبراهها معمولاً بر اساس تعداد كشتىهایى كه روزانه از آن عبور مىكنند و حجم و نوع كالاها، راههاى بدل، میزان استفاده نظامى و آسیب پذیرى جغرافیایى (طول، عرض، عمق) سنجیده مىشود. | |||
در جهان اسلام در مجموع هشت تنگه و كانال وجود دارد كه به | در جهان اسلام در مجموع هشت تنگه و كانال وجود دارد كه به ترتیب اهمیت عبارتند از: | ||
==تنگه جبل الطارق== | ==تنگه جبل الطارق== | ||
این تنگه بین كشورهاى [[اسپانيا|اسپانیا]] و [[مراكش]] قرار دارد و حدود 10 مایل دریایى(حدود 5/15 کیلومتر) پهنا و 35 مایل دریایى(حدود 65 کیلومتر) طول و 80 تا600 متر عمق دارد و یكى از پر رفت و آمدترین آبراههاى میان اقیانوسى جهان است كه دریاى مدیترانه را به اقیانوس اطلس متصل مىكند و روزانه حدود 150 كشتى از آن عبور مىكند. بارهایى كه اهمیت استراتژیك دارند و از این تنگه عبور مىكنند عبارتند از: ذغال سنگ از آفریقاى جنوبى به فلسطین اشغالی، نفت به طرف اروپاى غربى و آمریكا، روزانه تعداد قابل ملاحظهاى مسافر از این تنگه عبور مىكنند. | |||
==تنگه بسفر== | ==تنگه بسفر== | ||
با عرض 33/0 | با عرض 33/0 مایل(حدود 600متر) و طول 17 مایل دریایى(حدود 31 کیلومتر) و عمق 49 متر در خاك تركیه قرار دارد و دریاى مرمره را به دریاى سیاه متصل مىكند. روزانه حدود 50 كشتى از آن عبور مىكنند. | ||
==تنگه داردانل== | ==تنگه داردانل== | ||
با پهناى 75/0 | با پهناى 75/0 مایل(389/1 کیلومتر) و طول 63 مایل دریایى(حدود 5/116 کیلومتر) و عمق 46 تا 91 متر، دو دریاى مرمره و اژه را به هم متصل مىكند و روزانه حدود 60 كشتى از آن مىگذرد. | ||
==تنگه باب المندب== | ==تنگه باب المندب== | ||
این تنگه به پهناى 5/10(حدود 19 کیلومتر) و طول 35 مایل دریایى(حدود 65 کیلومتر) و عمق 12 تا 183 متر در ساحل یمن، اتیوپى و جیبوتى قرار دارد و خلیج عدن را به دریاى سرخ متصل مىكند. روزانه حدود 55 كشتى از آن گذر كرده و حدود 70 درصد واردات نفتى اروپاى غربى از این تنگه عبور مىكند. | |||
==تنگه هرمز== | ==تنگه هرمز== | ||
این تنگه با عرض 21(حدود 39 کیلومتر) و طول 100 مایل دریایى (حدود 185 كیلومتر) و عمق 76 تا 213 متر بین دریاى عمان و خلیج فارس و در سواحل كشور [[ايران|ایران]] و [[عمان]] قرار دارد. روزانه حدود 80 كشتى از آن عبور مىكند. تنگترین و باریكترین نقطه این تنگه از عریضترین نقطه كانال مانش نیز بیشتر است. بخش عمدهاى از نفت خلیج فارس از طریق این تنگه عبور مىكند و واردات كشورهاى بحرین، كویت و عراق تنها از طریق این تنگه است. | |||
==كانال سوئز== | ==كانال سوئز== | ||
این كانال با عرض 584 پا (حدود 178 متر) و طول 101 مایلى دریایى(حدود 187 کیلومتر) و عمق حدود 16 متر در خاك مصر قرار دارد و دریاى سرخ را به دریاى مدیترانه متصل مىكند و روزانه حدود 60 كشتى از آن مىگذرد. بخش قابل ملاحظهاى از نفت جهان از طریق این كانال عبور مىكند. | |||
==تنگه | ==تنگه تیران== | ||
این تنگه با عرض 3 مایل(5/5 کیلومتر) و طول 7 مایل دریایى(حدود 13 کیلومتر) و عمق 73 تا 183 متر بین كشورهاى مصر و عربستان سعودى قرار دارد و روزانه كمتر از 10 كشتى از آن عبور مىكند. اهمیت این تنگه از این جهت است كه راه دسترسى به بندر اردنى عقبه و بندر اسراییلى ایلات است. <ref>براى اطلاع بيشتر رجوع كنيد به: درايسدل، آلا سدير و جرالداچ. بليك، جغرافياى سياسى خاور ميانه و شمال آفريقا، ترجمه دره مير حيدر (مهاجرانی)، چاپ اول، تهران، دفتر مطالعات سياسى و بين المللى وزارت خارجه، 1360، صفحه 173 تا 188. خوانندگان محترم به اين نكته توجه دارند كه در شرايط فعلى آمارهاى مربوط به تعداد كشتىهايى كه از تنگهها عبور مىكنند با آنچه در كتاب آمده تفاوت خواهد داشت.</ref> | |||
==تنگه مالاكا== | ==تنگه مالاكا== | ||
این تنگه به طول 805 كیلومتر (حدود 435 مایل) و عرض حداقل 40 متر و حداكثر 135 متر بین شبه جزیره [[مالزى]] و جزیره اندونزیایى سوماترا واقع شده است. این تنگه از دیدگاه اقتصادى و راهبردى یكى از مهمترین آبراههاى كشتى رانى دنیا محسوب شده و با آبراههایى مانند كانال سوئز یا پاناما قابل مقایسه است. این تنگه دو اقیانوس هند و آرام را به یكدیگر متصل مىكند، اتصال این دو اقیانوس به معناى مربوط ساختن پر جمعیتترین كشورهاى دنیا یعنى چین و هند و اندونزى است. | |||
از | از این تنگه سالانه بیش از 50 هزار كشتى عبور مىكند كه 20 تا 25 درصد مجموع تجارت دریایى جهان توسط آنها انجام مىگیرد. اما نقش جدىتر تنگه مالاكا این است كه هم اكنون بیش از نیمى از كل تجارت جهانى نفت از این تنگه مىگذرد .<ref>www.IranEconomics.net</ref> | ||
نسخهٔ ۲۱ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۲۶
آبراهه های جهان اسلام مانند دیگر آبراهه های بین المللی نقش پل های ارتباطی را در جهان بازی میکنند. این آبراهه ها اگر طبیعی باشند به آنها تنگه یا بوغاز گفته میشود و اگر توسط بشر احداث شده باشند به آنها کانال گفته میشود.
تنگه ها و آبراههاى بین المللى چه طبیعى باشند یا ساختگى از مهمترین نقاط استراتژیك به حساب مىآیند، چون نقش مهمى در كوتاه كردن راههاى دریایى و حمل و نقل بار و مسافر دارند، که خود تأثیر عظیمی در تجارت و اقتصاد جهانی دارد.
در جهان بیش از یكصد آبراهه و تنگه میان اقیانوسى وجود دارد كه عرض آنها كمتر از 40 كیلومتر (25 مایل) است. اهمیت تنگه ها و آبراهها معمولاً بر اساس تعداد كشتىهایى كه روزانه از آن عبور مىكنند و حجم و نوع كالاها، راههاى بدل، میزان استفاده نظامى و آسیب پذیرى جغرافیایى (طول، عرض، عمق) سنجیده مىشود.
در جهان اسلام در مجموع هشت تنگه و كانال وجود دارد كه به ترتیب اهمیت عبارتند از:
تنگه جبل الطارق
این تنگه بین كشورهاى اسپانیا و مراكش قرار دارد و حدود 10 مایل دریایى(حدود 5/15 کیلومتر) پهنا و 35 مایل دریایى(حدود 65 کیلومتر) طول و 80 تا600 متر عمق دارد و یكى از پر رفت و آمدترین آبراههاى میان اقیانوسى جهان است كه دریاى مدیترانه را به اقیانوس اطلس متصل مىكند و روزانه حدود 150 كشتى از آن عبور مىكند. بارهایى كه اهمیت استراتژیك دارند و از این تنگه عبور مىكنند عبارتند از: ذغال سنگ از آفریقاى جنوبى به فلسطین اشغالی، نفت به طرف اروپاى غربى و آمریكا، روزانه تعداد قابل ملاحظهاى مسافر از این تنگه عبور مىكنند.
تنگه بسفر
با عرض 33/0 مایل(حدود 600متر) و طول 17 مایل دریایى(حدود 31 کیلومتر) و عمق 49 متر در خاك تركیه قرار دارد و دریاى مرمره را به دریاى سیاه متصل مىكند. روزانه حدود 50 كشتى از آن عبور مىكنند.
تنگه داردانل
با پهناى 75/0 مایل(389/1 کیلومتر) و طول 63 مایل دریایى(حدود 5/116 کیلومتر) و عمق 46 تا 91 متر، دو دریاى مرمره و اژه را به هم متصل مىكند و روزانه حدود 60 كشتى از آن مىگذرد.
تنگه باب المندب
این تنگه به پهناى 5/10(حدود 19 کیلومتر) و طول 35 مایل دریایى(حدود 65 کیلومتر) و عمق 12 تا 183 متر در ساحل یمن، اتیوپى و جیبوتى قرار دارد و خلیج عدن را به دریاى سرخ متصل مىكند. روزانه حدود 55 كشتى از آن گذر كرده و حدود 70 درصد واردات نفتى اروپاى غربى از این تنگه عبور مىكند.
تنگه هرمز
این تنگه با عرض 21(حدود 39 کیلومتر) و طول 100 مایل دریایى (حدود 185 كیلومتر) و عمق 76 تا 213 متر بین دریاى عمان و خلیج فارس و در سواحل كشور ایران و عمان قرار دارد. روزانه حدود 80 كشتى از آن عبور مىكند. تنگترین و باریكترین نقطه این تنگه از عریضترین نقطه كانال مانش نیز بیشتر است. بخش عمدهاى از نفت خلیج فارس از طریق این تنگه عبور مىكند و واردات كشورهاى بحرین، كویت و عراق تنها از طریق این تنگه است.
كانال سوئز
این كانال با عرض 584 پا (حدود 178 متر) و طول 101 مایلى دریایى(حدود 187 کیلومتر) و عمق حدود 16 متر در خاك مصر قرار دارد و دریاى سرخ را به دریاى مدیترانه متصل مىكند و روزانه حدود 60 كشتى از آن مىگذرد. بخش قابل ملاحظهاى از نفت جهان از طریق این كانال عبور مىكند.
تنگه تیران
این تنگه با عرض 3 مایل(5/5 کیلومتر) و طول 7 مایل دریایى(حدود 13 کیلومتر) و عمق 73 تا 183 متر بین كشورهاى مصر و عربستان سعودى قرار دارد و روزانه كمتر از 10 كشتى از آن عبور مىكند. اهمیت این تنگه از این جهت است كه راه دسترسى به بندر اردنى عقبه و بندر اسراییلى ایلات است. [۱]
تنگه مالاكا
این تنگه به طول 805 كیلومتر (حدود 435 مایل) و عرض حداقل 40 متر و حداكثر 135 متر بین شبه جزیره مالزى و جزیره اندونزیایى سوماترا واقع شده است. این تنگه از دیدگاه اقتصادى و راهبردى یكى از مهمترین آبراههاى كشتى رانى دنیا محسوب شده و با آبراههایى مانند كانال سوئز یا پاناما قابل مقایسه است. این تنگه دو اقیانوس هند و آرام را به یكدیگر متصل مىكند، اتصال این دو اقیانوس به معناى مربوط ساختن پر جمعیتترین كشورهاى دنیا یعنى چین و هند و اندونزى است. از این تنگه سالانه بیش از 50 هزار كشتى عبور مىكند كه 20 تا 25 درصد مجموع تجارت دریایى جهان توسط آنها انجام مىگیرد. اما نقش جدىتر تنگه مالاكا این است كه هم اكنون بیش از نیمى از كل تجارت جهانى نفت از این تنگه مىگذرد .[۲]
پانویس
- ↑ براى اطلاع بيشتر رجوع كنيد به: درايسدل، آلا سدير و جرالداچ. بليك، جغرافياى سياسى خاور ميانه و شمال آفريقا، ترجمه دره مير حيدر (مهاجرانی)، چاپ اول، تهران، دفتر مطالعات سياسى و بين المللى وزارت خارجه، 1360، صفحه 173 تا 188. خوانندگان محترم به اين نكته توجه دارند كه در شرايط فعلى آمارهاى مربوط به تعداد كشتىهايى كه از تنگهها عبور مىكنند با آنچه در كتاب آمده تفاوت خواهد داشت.
- ↑ www.IranEconomics.net