ابعاد تمدنى میانه‌روى اسلامى (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «<div class="wikiInfo"> بندانگشتی|فصلنامه اندیشه تقریب (شماره سوم) {| class="w...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۶: خط ۳۶:


=مقدمه=
=مقدمه=
براى همه کسانى که اسلام را بررسى و مطالعه کرده اند روشن است که هدف خداوند متعال از آفریدن، به کمال رسیدن آفریده‌هاست و مى‌خواهد استعدادهاى ذاتى نهفته و بالقوه آنها به فعلیت برسند؛ این همان چیزى است که وجدان فطرى انسان هنگامى‌که طراحى هستى و هماهنگى و هدفدار بودن خلقت را ملاحظه مى‌کند، درک مى‌نماید.<br>
براى همه کسانى که اسلام را بررسى و مطالعه کرده‌اند روشن است که هدف خداوند متعال از آفریدن، به کمال رسیدن آفریده‌هاست و مى‌خواهد استعدادهاى ذاتى نهفته و بالقوه آنها به فعلیت برسند؛ این همان چیزى است که وجدان فطرى انسان هنگامى‌که طراحى هستى و هماهنگى و هدفدار بودن خلقت را ملاحظه مى‌کند، درک مى‌نماید.<br>
در مورد آفرینش انسان، قرآن کریم هدف از خلقت او را روشن تر مشخص مى‌نماید و مى‌فرماید: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الإِْنْسَ إِلاّ لِیعْبُدُونِ <ref>(ذاریات: 56)</ref>؛ جن و انس را نیافریدم مگر براى پرستش خودم». چنین چیزى نشان مى‌دهد که تکامل انسان زمانى صورت مى‌پذیرد که ویژگى بندگى خداوند متعال در او به عنوان یک فرد ریشه بدواند. اوج کمال فرد در شخص پیامبر تجلى مى‌یابد و بالاترین صفتى که به پیامبر داده مى‌شود «نعم العبد» است، یعنى او بهترین بنده خداست.<br>
در مورد آفرینش انسان، قرآن کریم هدف از خلقت او را روشن تر مشخص مى‌نماید و مى‌فرماید: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الإِْنْسَ إِلاّ لِیعْبُدُونِ <ref>(ذاریات: 56)</ref>؛ جن و انس را نیافریدم مگر براى پرستش خودم». چنین چیزى نشان مى‌دهد که تکامل انسان زمانى صورت مى‌پذیرد که ویژگى بندگى خداوند متعال در او به عنوان یک فرد ریشه بدواند. اوج کمال فرد در شخص پیامبر تجلى مى‌یابد و بالاترین صفتى که به پیامبر داده مى‌شود «نعم العبد» است، یعنى او بهترین بنده خداست.<br>
خداوند تبارک و تعالى مى‌فرماید: «وَ وَهَبْنا لِداوُدَ سُلَیمانَ نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوّابٌ<ref>(ص: 30)</ref>؛ ما سلیمان را که بهترین بنده و توبه کننده بود به داوود بخشیدیم».<br>
خداوند تبارک و تعالى مى‌فرماید: «وَ وَهَبْنا لِداوُدَ سُلَیمانَ نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوّابٌ<ref>(ص: 30)</ref>؛ ما سلیمان را که بهترین بنده و توبه کننده بود به داوود بخشیدیم».<br>
خط ۴۵: خط ۴۵:
=مفهوم عبادت و طاغوت=
=مفهوم عبادت و طاغوت=
عبادت در مفهوم اسلامى ‌به طور خلاصه به معناى هموار ساختن زندگى براى اطاعت خداوند متعال و اجراى دستورها و نهى‌هاى اوست:<br>
عبادت در مفهوم اسلامى ‌به طور خلاصه به معناى هموار ساختن زندگى براى اطاعت خداوند متعال و اجراى دستورها و نهى‌هاى اوست:<br>
«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکمْ لِما یحْییکمْ<ref>(انفال: 24)</ref>؛ اى کسانى که ایمان آورده اید پاسخ مثبت دهید به خدا و پیامبر او زمانى که شما را به چیزى که ضامن حیات شما است دعوت مى‌نمایند».<br>
«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکمْ لِما یحْییکمْ<ref>(انفال: 24)</ref>؛ اى کسانى که ایمان آورده‌اید پاسخ مثبت دهید به خدا و پیامبر او زمانى که شما را به چیزى که ضامن حیات شما است دعوت مى‌نمایند».<br>
این معنا در برگیرنده بندگى به معناى اخص همچون نماز و روزه است که زندگى در آن خلاصه نمى‌شود بلکه همه زندگى به مسجد و نماز تبدیل مى‌شود.
این معنا در برگیرنده بندگى به معناى اخص همچون نماز و روزه است که زندگى در آن خلاصه نمى‌شود بلکه همه زندگى به مسجد و نماز تبدیل مى‌شود.
طاغوت یعنى از حد اعتدال و میانه روى مورد نظر اسلام، چنان که راغب در تفسیر آیه شریفه «إِنّا لَمّا طَغَى الْماءُ حَمَلْناکمْ فِى الْجارِیةِ» (الحاقه: 11) طغیان را عبارت از فرا رفتن از حد مى‌داند <ref>(مفردات: 305)</ref>.
طاغوت یعنى از حد اعتدال و میانه روى مورد نظر اسلام، چنان که راغب در تفسیر آیه شریفه «إِنّا لَمّا طَغَى الْماءُ حَمَلْناکمْ فِى الْجارِیةِ» (الحاقه: 11) طغیان را عبارت از فرا رفتن از حد مى‌داند <ref>(مفردات: 305)</ref>.
خط ۶۷: خط ۶۷:
این دین آسمانى با تحریم مفاسد اخلاقى که انسانیت انسان را مى‌کشد، هر چیزى که فضاى انسانى اخلاقى را به لوث مى‌کشد نفى مى‌نماید؛ با تشکیل ساختار خانواده و نفى همه عواملى که باعث سوق دادن غریزه‌ها به سوى بى بندوبارى یا ارضاى نادرست گردد، امنیت اجتماعى را فراهم مى‌نماید؛ و با ارائه نظامى ‌اجتماعى و متعالى، معیارهاى مادى همچون رنگ، زبان، نژاد، قبیله و جغرافیا را که باعث چند دستگى مردم مى‌شود، محکوم مى‌نماید.<br>
این دین آسمانى با تحریم مفاسد اخلاقى که انسانیت انسان را مى‌کشد، هر چیزى که فضاى انسانى اخلاقى را به لوث مى‌کشد نفى مى‌نماید؛ با تشکیل ساختار خانواده و نفى همه عواملى که باعث سوق دادن غریزه‌ها به سوى بى بندوبارى یا ارضاى نادرست گردد، امنیت اجتماعى را فراهم مى‌نماید؛ و با ارائه نظامى ‌اجتماعى و متعالى، معیارهاى مادى همچون رنگ، زبان، نژاد، قبیله و جغرافیا را که باعث چند دستگى مردم مى‌شود، محکوم مى‌نماید.<br>
هم چنین با تضمین کامل حقوق، کرامت و آزادى انسان‌ها و تأمین اجتماعى و اقتصادى آنان و نیز مخالفت با عوامل تخریب همچون بخل، غصب، حرام خوارى، تمرکز ثروت، اسراف، بى دینى، فحشا، آدم کشى و... در تحقق اهدافش تلاش مى‌نماید. و با عمل کردن به اصل شورا و ولایت و تعمیم مسئولیت در تضمین مشارکت مردمى ‌و سیاسى تلاش مى‌کند. این مسائل آن قدر بدیهى و روشن است که نیاز به توضیح بیشتر ندارد.<br>
هم چنین با تضمین کامل حقوق، کرامت و آزادى انسان‌ها و تأمین اجتماعى و اقتصادى آنان و نیز مخالفت با عوامل تخریب همچون بخل، غصب، حرام خوارى، تمرکز ثروت، اسراف، بى دینى، فحشا، آدم کشى و... در تحقق اهدافش تلاش مى‌نماید. و با عمل کردن به اصل شورا و ولایت و تعمیم مسئولیت در تضمین مشارکت مردمى ‌و سیاسى تلاش مى‌کند. این مسائل آن قدر بدیهى و روشن است که نیاز به توضیح بیشتر ندارد.<br>
اسلام در راستاى اصول انسانى و در سطح تمدنى خود، در صدد تحقق امنیت و صلح عادلانه براى همه بشریت است و حتى اگر ناچار به جنگ شود این جنگ تنها به پاسخ دادن به متجاوزان محدود خواهد بود و چیزى متوجه بى گناهان نخواهد شد و حتى طبیعت نیز در امان و سالم خواهد ماند. رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) به اصحاب خود توصیه مى‌کند:<br>
اسلام در راستاى اصول انسانى و در سطح تمدنى خود، در صدد تحقق امنیت و صلح عادلانه براى همه بشریت است و حتى اگر ناچار به جنگ شود این جنگ تنها به پاسخ دادن به متجاوزان محدود خواهد بود و چیزى متوجه بى گناهان نخواهد شد و حتى طبیعت نیز در امان و سالم خواهد ماند. [[رسول اکرم (ص)|رسول اکرم(صلى الله علیه وآله)]] به اصحاب خود توصیه مى‌کند:<br>
«سیروا باسم الله و بالله و فى سبیل الله و على ملة رسول الله، لا تغلوا، لا تمثلوا، و لا تغدروا، ولا تقتلوا شیخاً فانیاً، و لا صبیاً و لا امراة، و لا تقطعوا شجراً الا أن تضطروا الیها... <ref>(کنز العمال: 4/223 و الکافى: 5/27)</ref>؛ به نام خدا و با یاد خدا و در راه خدا و بر آیین رسول خدا حرکت کنید. غلو و مثله نکنید، از پشت حمله نکنید، پیرمردان فرتوت، کودکان و زنان را نکشید و درختى را از جا نکنید مگر این که ناچار شوید».<br>
«سیروا باسم الله و بالله و فى سبیل الله و على ملة رسول الله، لا تغلوا، لا تمثلوا، و لا تغدروا، ولا تقتلوا شیخاً فانیاً، و لا صبیاً و لا امراة، و لا تقطعوا شجراً الا أن تضطروا الیها... <ref>(کنز العمال: 4/223 و الکافى: 5/27)</ref>؛ به نام خدا و با یاد خدا و در راه خدا و بر آیین رسول خدا حرکت کنید. غلو و مثله نکنید، از پشت حمله نکنید، پیرمردان فرتوت، کودکان و زنان را نکشید و درختى را از جا نکنید مگر این که ناچار شوید».<br>
امنیت محیط زیست، طبیعت و حیوانات از نظر اسلام تأمین است. قاعده «لاضرر و لا ضرار فى الاسلام» یک قاعده عمومى ‌است که از آسیب رساندن به محیط زیست که آسیب به همه بشریت است، منع مى‌کند.<br>
امنیت محیط زیست، طبیعت و حیوانات از نظر اسلام تأمین است. قاعده «لاضرر و لا ضرار فى الاسلام» یک قاعده عمومى ‌است که از آسیب رساندن به محیط زیست که آسیب به همه بشریت است، منع مى‌کند.<br>
خط ۱۰۲: خط ۱۰۲:
ز) تقویت جنبه‌هاى انسانى هنر و به کارگیرى آن به نفع هدف‌هاى والا؛<br>
ز) تقویت جنبه‌هاى انسانى هنر و به کارگیرى آن به نفع هدف‌هاى والا؛<br>
5ـ جلوگیرى از سوء استفاده کشورهاى غربى از رویدادها در راه ایجاد کشمکش میان تمدن‌ها و ادیان و انتقام گیرى از برخى رژیم‌ها به زیان ملت‌ها؛<br>
5ـ جلوگیرى از سوء استفاده کشورهاى غربى از رویدادها در راه ایجاد کشمکش میان تمدن‌ها و ادیان و انتقام گیرى از برخى رژیم‌ها به زیان ملت‌ها؛<br>
6ـ کاهش رنج‌هاى ملت‌هاى فلسطین و عراق، ارائه کمک‌هاى غذایى، لباس، سر پناه، دارو و دیگر ابزار زندگى به آنان، تلاش براى عقب نشینى کامل نیروهاى آمریکایى و دیگر نیروها از کشور عراق و بازگشت حاکمیت به مردم آن؛<br>
6ـ کاهش رنج‌هاى ملت‌هاى [[فلسطین]] و [[عراق]]، ارائه کمک‌هاى غذایى، لباس، سر پناه، دارو و دیگر ابزار زندگى به آنان، تلاش براى عقب نشینى کامل نیروهاى آمریکایى و دیگر نیروها از کشور عراق و بازگشت حاکمیت به مردم آن؛<br>
7ـ ادامه گفت‌وگو میان نخبگان بشریت و پیروان ادیان، تمدن‌ها و مذاهب و گسترش و تعمیق آن به منظور ایجاد افکار عمومى ‌جهانى که بتواند نقش خود را در گسترش عدالت، صلح و دوستى میان ملل جهان ایفا نماید.<br>
7ـ ادامه گفت‌وگو میان نخبگان بشریت و پیروان ادیان، تمدن‌ها و مذاهب و گسترش و تعمیق آن به منظور ایجاد افکار عمومى ‌جهانى که بتواند نقش خود را در گسترش عدالت، صلح و دوستى میان ملل جهان ایفا نماید.<br>
صلحى که ما و بشریت خواهان آن هستیم، صلح عادلانه اى است که فرصت‌ها در آن براى همگان برابر باشد، هر صاحب حقى به حق خود برسد، با ستمدیده عادلانه برخورد شود و متجاوز مجازات گردد. به اعتقاد ما برقرارى صلح عادلانه تنها تضمین کننده ریشه کنى خشونت و تروریسم است، اما صلح تحمیلى و غیر عادلانه بیشتر به مشکلات دامن زده، آن را مثل آتش زیر خاکستر بر جاى خواهد گذاشت، زیرا جنایت کار و قربانى در آن برابر، حقوق مردم تضییع و سیاست عمل انجام شده حاکم خواهد ماند و سرانجام اقدام‌هاى خشونت بار قبلى و شاید شدید‌تر از آن باز خواهد گشت. بدین سان صلح غیر عادلانه عاملى براى ادامه مشکلات و کانونى براى بحران‌ها خواهد بود؛ چیزى که ما امروز در بسیارى از کشورهاى جهان شاهد آن هستیم.<br>
صلحى که ما و بشریت خواهان آن هستیم، صلح عادلانه‌اى است که فرصت‌ها در آن براى همگان برابر باشد، هر صاحب حقى به حق خود برسد، با ستمدیده عادلانه برخورد شود و متجاوز مجازات گردد. به اعتقاد ما برقرارى صلح عادلانه تنها تضمین کننده ریشه کنى خشونت و تروریسم است، اما صلح تحمیلى و غیر عادلانه بیشتر به مشکلات دامن زده، آن را مثل آتش زیر خاکستر بر جاى خواهد گذاشت، زیرا جنایت کار و قربانى در آن برابر، حقوق مردم تضییع و سیاست عمل انجام شده حاکم خواهد ماند و سرانجام اقدام‌هاى خشونت بار قبلى و شاید شدید‌تر از آن باز خواهد گشت. بدین سان صلح غیر عادلانه عاملى براى ادامه مشکلات و کانونى براى بحران‌ها خواهد بود؛ چیزى که ما امروز در بسیارى از کشورهاى جهان شاهد آن هستیم.<br>
راه برون رفت از مشکلات در گستره جهان اسلام خیلى آشکار است و تحقق آن در موارد ذیل تأمین مى‌شود:<br>
راه برون رفت از مشکلات در گستره جهان اسلام خیلى آشکار است و تحقق آن در موارد ذیل تأمین مى‌شود:<br>
یک: بالا بردن سطح شناخت و آگاهى توده‌هاى مردم در زمینه‌هاى گوناگون (شناخت اسلام و هدف‌هاى آن، درک صحیح از اوضاع موجود و شناخت تکلیف و وظیفه خود)؛<br>
یک: بالا بردن سطح شناخت و آگاهى توده‌هاى مردم در زمینه‌هاى گوناگون (شناخت اسلام و هدف‌هاى آن، درک صحیح از اوضاع موجود و شناخت تکلیف و وظیفه خود)؛<br>
دو: تلاش براى اجراى شریعت اسلامى ‌در همه امور زندگى؛<br>
دو: تلاش براى اجراى شریعت اسلامى ‌در همه امور زندگى؛<br>
سه: به اجرا در آوردن روندى تربیتى و فراگیر براى قشرهاى گوناگون مردم بر اساس ارزش‌هاى اسلامى؛<br>
سه: به اجرا در آوردن روندى تربیتى و فراگیر براى قشرهاى گوناگون مردم بر اساس ارزش‌هاى اسلامى؛<br>
چهار: تلاش در ایجاد اتحاد و یک پارچه سازى موضع امت اسلامى ‌به طور عملى به دور از خیال بافى و سازش پذیرى، با پیروى از برنامه‌هاى معتدل و واقع‌گرایانه و با توجه به هدف‌هاى از پیش تعیین شده؛<br>
چهار: تلاش در ایجاد اتحاد و یک پارچه سازى موضع [[امت اسلامى]] ‌به طور عملى به دور از خیال بافى و سازش پذیرى، با پیروى از برنامه‌هاى معتدل و واقع‌گرایانه و با توجه به هدف‌هاى از پیش تعیین شده؛<br>
پنج: تلاش براى تقویت نهادهاى فراملیتى اسلامى ‌و فراهم نمودن امکانات و آزادى عمل براى استفاده بیشتر از مکانیزم‌هاى جدید، فعّال و مفید؛<br>
پنج: تلاش براى تقویت نهادهاى فراملیتى اسلامى ‌و فراهم نمودن امکانات و آزادى عمل براى استفاده بیشتر از مکانیزم‌هاى جدید، فعّال و مفید؛<br>
شش: برنامه‌ریزى فراگیر براى بهره گیرى بهتر از امکانات سیاسى، اقتصادى، تبلیغاتى جغرافیایى و مادى و امکانات مردمى ، علمى ‌و فرهنگى و بسیج نمودن آن در روند رویارویى؛<br>
شش: برنامه‌ریزى فراگیر براى بهره گیرى بهتر از امکانات سیاسى، اقتصادى، تبلیغاتى جغرافیایى و مادى و امکانات مردمى ، علمى ‌و فرهنگى و بسیج نمودن آن در روند رویارویى؛<br>
خط ۱۱۵: خط ۱۱۵:
هشت: پشتیبانى از اقلیت‌هاى مسلمانان موجود در کشورهاى جهان که جمعیت آنها بالغ بر یک سوم کل جمعیت مسلمان‌ها مى‌شود و تاکید بر:<br>
هشت: پشتیبانى از اقلیت‌هاى مسلمانان موجود در کشورهاى جهان که جمعیت آنها بالغ بر یک سوم کل جمعیت مسلمان‌ها مى‌شود و تاکید بر:<br>
# موجودیت؛<br>
# موجودیت؛<br>
# وحدت؛<br>
# [[وحدت]]؛<br>
# هویت آن‌ها و تقویت زمینه‌هاى همبستگى آنان با امت اسلامى؛ <br>
# هویت آن‌ها و تقویت زمینه‌هاى همبستگى آنان با امت اسلامى؛ <br>
نه: تاکید بر حمایت از نهادهاى خیریه، امدادى و تبلیغاتى و رها نکردن آنها به حال خود و جلوگیرى از گرفتارشدن شان در اختلافات جانبى، مذهبى و سیاسى؛<br>
نه: تاکید بر حمایت از نهادهاى خیریه، امدادى و تبلیغاتى و رها نکردن آنها به حال خود و جلوگیرى از گرفتارشدن شان در اختلافات جانبى، مذهبى و سیاسى؛<br>
خط ۱۲۵: خط ۱۲۵:
# بسیج امکانات براى کمک به آوارگان فلسطین و بازسازى خرابى‌ها و درخواست از کشورهاى ثروتمند براى تأمین هزینه‌ها؛<br>
# بسیج امکانات براى کمک به آوارگان فلسطین و بازسازى خرابى‌ها و درخواست از کشورهاى ثروتمند براى تأمین هزینه‌ها؛<br>
# تأکید بر اسلامى ‌بودن مسئله فلسطین و به کارگیرى امکانات جهان اسلام به نفع آن؛<br>
# تأکید بر اسلامى ‌بودن مسئله فلسطین و به کارگیرى امکانات جهان اسلام به نفع آن؛<br>
# استفاده از همه امکانات قانونى و محافل بین المللى در راه افشاى جنایات صهیونیستى؛<br>
# استفاده از همه امکانات قانونى و محافل بین‌المللى در راه افشاى جنایات صهیونیستى؛<br>
# اجازه ندادن به آمریکا براى تکروى در مسئله فلسطین و نظایر آن و عدم اعتماد به راه حل‌هاى آمریکایى؛<br>
# اجازه ندادن به آمریکا براى تکروى در مسئله فلسطین و نظایر آن و عدم اعتماد به راه حل‌هاى آمریکایى؛<br>
# برنامه‌ریزى جدّى براى بازگشت به سیستم تحریم همه جانبه علیه رژیم غاصب صهیونیستى و حمایت کنندگان آن و اجراى فورى تحریم‌هاى مردمى؛<br>
# برنامه‌ریزى جدّى براى بازگشت به سیستم تحریم همه جانبه علیه رژیم غاصب صهیونیستى و حمایت کنندگان آن و اجراى فورى تحریم‌هاى مردمى؛<br>
# فعال نمودن نقش سیاسى سازمان کنفرانس اسلامى ‌در این زمینه و به ویژه به اجرا در آوردن قطعنامه‌هاى بین المللى براى مطالبه حقوق فلسطینیان؛<br>
# فعال نمودن نقش سیاسى [[سازمان کنفرانس اسلامى]] ‌در این زمینه و به ویژه به اجرا در آوردن قطعنامه‌هاى بین‌المللى براى مطالبه حقوق فلسطینیان؛<br>
# تلاش بین‌المللى در راه ارائه تعریفى فراگیر براى تروریسم و تفاوت قائل شدن میان آن و مقاومت مشروع؛<br>
# تلاش بین‌المللى در راه ارائه تعریفى فراگیر براى تروریسم و تفاوت قائل شدن میان آن و مقاومت مشروع؛<br>
# اعطاى پوشش حقوقى به مقاومت ملت فلسطین؛<br>
# اعطاى پوشش حقوقى به مقاومت ملت فلسطین؛<br>
# لزوم استفاده فعال از امکانات سازمان‌هاى غیر دولتى همانند اقدام کنفرانس «دوربان» در آفریقاى جنوبى؛<br>
# لزوم استفاده فعال از امکانات سازمان‌هاى غیر دولتى همانند اقدام '''کنفرانس «دوربان»''' در آفریقاى جنوبى؛<br>
سر انجام تأکید مى‌کنیم که:<br>
سر انجام تأکید مى‌کنیم که:<br>
تمدن اسلامى ‌که قرآن کریم و سنت پیامبر(صلى الله علیه وآله) آن را به ارمغان آورده، نمونه‌هایى از تمدن انسانى و والا در زمینه‌هاى زیر ارائه نموده است:<br>
تمدن اسلامى ‌که قرآن کریم و سنت پیامبر(صلى الله علیه وآله) آن را به ارمغان آورده، نمونه‌هایى از تمدن انسانى و والا در زمینه‌هاى زیر ارائه نموده است:<br>
۱٬۷۳۸

ویرایش