گلبدین حکمتیار

نام	گلبدین حکمتیار
نام‎های دیگر	مهندس حکمتیار
متولد	1947م
محل تولد	قندوز افغانستان
فعالیت‌ها	یکی از رهبران اصلی مجاهدین افغانستان در جنگ با شوروی رئیس حزب اسلامی افغانستان

گلبدین حکمتیار یکی از رهبران اصلی مجاهدین افغانستان در جنگ با شوروی بود، حزب اسلامی یک سازمان سیاسی - نظامی از قوم پشتون در افغانستان است که در سال ۱۹۷۷ به رهبری گلبدین حکمتیار تأسیس شد.

ولادت

گلبدین حکمتیار در ۵ تیر ۱۳۲۶ (۱۹۴۷ میلادی) در ولسوالی امام صاحب از ولایت قندوز به دنیا آمد، حكمتیار به زبان‌های دری، پشتو،انگلیسی، اردو و عربی مسلط است.

تحصیلات

دورهٔ ابتدایی را در کندز سپری كرد و از آنجا جهت تحصیل در رشتهٔ نظامی به غرب كابل رفت، گلبدین بعد از مدتی تحصیل در كابل دوباره به کندز رفت و تحصیلات متوسطه را در سال ١٩٦٨به پایان رساند و در سال ١٩٧٠در فاکولته انجنیری پوهنتون كابل پذیرفته شد. او در دوران تحصیل در سال ١٣٤٨با اندیشه‌های اسلامی آشنایی جدی پیدا كرد و از آنجا بود كه به جنبش اسلامی به رهبری استاد برهان الدین ربانی پیوست و در شكل گیری گروه جوانان مسلمان در پوهنتون كابل نقش مهمی‌داشت. در سال ١٣٥١ در اثر درگیری میان جوانان مسلمان و هواداران گروه شعله جاوید در صحن پوهنتون كابل یكی از اعضای شعله بنام سیدال كشته شد. پلیس ٩نفر از اعضای جوانان مسلمان از جمله گلبدین را به اتهام قتل دستگیر كرد، او برای دوره کوتاهی رشته مهندسی را در دانشگاه کابل تعقیب نمود ولی قبل از تکمیل تحصیل به اثر فعالیت‌های سیاسی از آنجا اخراج شد با این وجود هواداران وی به او "مهندس حکمتیار" می‌گویند.وی به زبان‌های دری، پشتو، انگلیسی، اردو و عربی مسلط است.

ازدواج

حکمتیار با زبیده حکمتیار که تحصیلات ابتدایی هم نداشت ازدواج کرد، زبیده ابتدا با اختر محمد، برادر بزرگ حکمتیار ازدواج و ثمره آن دو پسر و دو دختر بود. یک پسر او در حمله قلبی حدود ۱۵ سال پیش جان داد. اما اختر محمد، شوهرش، در جنگ‌های افغانستان کشته شد. زبیده پس از مرگ اختر محمد و با شعله‌ور شدن جنگ مجاهدین علیه دولت به حمایت شوروی در افغانستان در میان کاروان میلیونی مهاجران افغانستانی، راهی پاکستان شد، سال‌ها گذشت تا او با گلبدین حکمتیار، برادر جوانتر اختر محمد دوباره ازدواج کرد. حاصل این ازدواج سه دختر و یک پسر است. تمام فرزندان این زوج تحصیلات عالی دارند. دو دختر زبیده حکمتیار پزشک هستند و کار می‌کنند. حبیب الرحمان حکمتیار، فرزندشان هم تا مقطع فوق لیسانس درس خوانده و اکنون دومین فوق لیسانس خود را تکمیل می‌کند، حکمتیار یک همسر دیگر هم دارد. زبیده حکمتیار هرچند در تصمیم‌گیری‌های رهبر حزب اسلامی افغانستان نقش ندارد، اما در بسیاری از جلسات حزب شرکت می‌کند.

فعالیت‌های سیاسی

وی یکی از رهبران اصلی مجاهدین افغانستان در جنگ با شوروی بود، پس از سقوط حکومت محمد نجیب الله وی طی توافقنامه پیشاور به سمت نخست‌وزیری رسید اما اختلافات میان رهبران منجر به جنگ‌های کابل در دهه ۱۹۹۰ شد. بسیاری از مخالفین حکمتیار وی را عامل کشتار بسیاری از مردم افغانستان و تخریب شهرهای مختلف افغانستان در دوره جنگ‌های داخلی می‌دانند. در سال ۱۹۷۱ به جمعیت اسلامی افغانستان به رهبری برهان‌الدین ربانی پیوست، یک سال بعد به جرم قتل سیدال سخندان، دانشجویی افغان در دانشگاه کابل که طرفدار مائوئیسم بود، دستگیر شد اما بعداً در پی یک عفو عمومی آزاد گردید. پس از آزادی به سازمان جوانان مسلمان‎ پیوست و بعدها پس از آن به پاکستان رفت، حزب اسلامی او در هنگام اشغال افغانستان توسط شوروی برای مبارزه علیه دولت کمونیستی وقت افغانستان در سال ۱۹۷۹ توسط سیا و با هماهنگی سازمان اطلاعات نظامی پاکستان تأمین مالی می‌شد، پس از سقوط دولت محمد نجیب‌الله در سال ۱۹۹۲ دولت اسلامی افغانستان طبق پیمان پیشاور تأسیس شد. تمام احزاب افغانستان در سال ۱۹۹۲ با آن توافق کردند و متحد شدند، به غیر از حزب اسلامی گلبدین حکمتیار که آن را نپذیرفت. در این زمان به حکمتیار پیشنهاد نخست‌وزیری داده شد اما او درصدد حاکمیت کامل در افغانستان بود. وی سریعاً بمباران شهر کابل را آغاز نمود که باعث شروع دوره جدیدی از جنگ داخلی در افغانستان در سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶ شد. در این جنگ‌ها تنها در شهر کابل بیش از ۵۰٬۰۰۰ غیرنظامی کشته‌ شده و موج عظیمی از مهاجرت‌ها از افغانستان به‌خصوص از شهر کابل آغاز شد. در همین حال او به عنوان نخست‌وزیر افغانستان در بین سال‌های ۱۹۹۳ و ۱۹۹۴ و همچنین در سال ۱۹۹۶ پیش از به‌روی کار آمدن طالبان نقش ایفا کرد.

حکمتیار و طالبان

حکمتیار در زمان طالبان به تهران گریخته و در آنجا ساکن گردید و در سال ۲۰۰۲ ایران را به مقصد پاکستان ترک کرد. پس از آن در پاکستان فعالیت‌های نظامی خود را علیه دولت حامد کرزی و نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت پیش گرفت. گفتنی است، او تا سال ۲۰۱۶ با تمام حکومت‌هایی که در افغانستان به قدرت رسیده بودند از جمله جمهوری افغانستان، جمهوری دموکراتیک افغانستان، دولت اسلامی افغانستان، امارت اسلامی افغانستان، دولت انتقالی افغانستان و دولت حامد کرزی و پس از آن با دولت اشرف غنی جنگیده‌ است.

همچنین در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۳ افغانستان طرفداران خود را به شرکت در انتخابات دعوت کرد و به‌طور تلویحی از قطب‌الدین هلال (معاون سابق خود) حمایت کرد، اما هلال فقط ۲٫۷ درصد آرا را کسب کرد. پس از سقوط طالبان، محل زندگی و سکونت او مشخص نبود و همواره تحت تعقیب قرار داشت. حکمتیار بیش از ۱۵ سال به صورت مخفی زندگی کرد و نامش در فهرست تحریم‌های سازمان ملل متحد قرار داشت. در سال ۲۰۱۶ توافقنامه صلحی میان دولت افغانستان به رهبری محمد اشرف غنی و حزب اسلامی امضا شد که براساس آن دولت ضمانت کرد که در بدل برقراری آتش‌بس، به گلبدین حکمتیار و دیگر رهبران شورشی حزب اسلامی او مصونیت قضایی اعطا کرده و نام او را از فهرست تحریم‌های سازمان ملل حذف می‌کند.

حزب اسلامی افغانستان

حزب اسلامی یک سازمان سیاسی - نظامی از قوم پشتون در افغانستان است که در سال ۱۹۷۷ به رهبری گلبدین حکمتیار تأسیس شد و دو سال بعد با انشعاب برخی از اعضای حزب به رهبری یونس خالص، به دو شاخه اصلی تقسیم شد. حزب اصلی به نام حزب اسلامی گلبدین حکمتیار معروف شده و جریان تحت رهبری یونس خالص نیز به حزب اسلامی خالص معروف شد. حزب اسلامی افغانستان از زمان تأسیس خود با تمام حکومت‌هایی که در افغانستان به قدرت رسیده‌اند؛ یعنی حکومت محمد داوودخان نخستین رئیس‌جمهور افغانستان، حکومت سوسیالیستی حزب دموکراتیک خلق، دولت مجاهدین به رهبری برهان‌الدین ربانی، حکومت طالبان و دولت حامد کرزی، جنگیده است.
البته آنها در اکثر سال‌های جنگ مذاکراتی را با دولتهایی که علیه آنها می‌جنگیده‌اند داشته‌اند، اما هیچ‌یک از این مذاکرات در نهایت به پایان جنگ منجر نشده است. گلبدین حکمتیار رئیس این حزب و محمدنادر افغان نام مسئول مطبوعاتی‌اش است. حکمتیار گروهش را حزب اسلامی نامید، این حزب ۷۰٪ کمک جهانی که بخاطر جهاد علیه ارتش سرخ درافغانستان جمع می‌شد را جذب می‌کرد که اکثرش را در جنگهای داخلی با رقیبانش به مصرف رسانید. در حزب وی اعراب که بعداً در شبکه القاعده جا گرفتند نیز شامل بودند.

همکاری با داعش

گفتنی است؛ جمال الدین فرزند گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی از طریق پایگاه نظامی حکمیتار در نزدیکی پشاور به نام شمشتو، اقدام به جذب و آموزش جوانان برای فعالیت در گروه تروریستی داعش می‌کند.

جمال‌الدین فرزند گلبدین حکمتیار

او فعالیت رسمی خود را در سال 2009 و با ایجاد نهاد تنظیم اسلامی جوانان در اردوگاه شمشتو آغاز نمود، جمال الدین به عنوان بازوی اجرایی پدرش برای تربیت جنگجویان در جهت اهداف حزب اسلامی به فعالیت پرداخت. مسوولین ایالت خیبر پختونخواه نیز به رسانه‌های اردو زبان اعلام کرده اند که اعضای این گروه به داعش اعزام می کنند. جمال الدین به دلیل اشتراک در انتخابات افغانستان فعالیت‌هایش را در اردوگاه شمشتو کمتر کرده و تمرکز خود را بر روی رقابت‌های انتخاباتی در افغانستان قرار داده است؛ در حالی که یکی از مسوولین امنیتی افغانستان اظهار داشت، گلبدین حکمتیار و فرزندش جمال الدین طی ماه‌های گذشته دیدارهایی را با امان الله خان قوماندان حزب اسلامی در ولایت شرقی کنر انجام داد. در 1397 جمال الدین حکمتیار پسر «گلبدین حکمتیار» رهبر حزب اسلامی در انتخابات پارلمانی افغانستان از ولایت کابل نامزد شده است. شایان ذکر است؛ گلبدین حکمتیار در ۲۹ دی ۱۳۹۷ به همراه فضل‌الهادی وزین، به عنوان معاون نخست و قاضی حفیظ الرحمن نقی به عنوان معاون دوم، خود را برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۸ ثبت نام کرد.

منبع

خبرگزاری میزان.