صالح بن علی الحامد

صالح بن علی الحامد (1320 - 1387 ه.ق) ادیب، شاعر، مورخ و فقیهی از مردم حضرموت بود. او را «شاعر الاحقاف» می نامند. اشعار غزلی زیادی به زبان های عربی فصیح و محاوره دارد و مقالاتی در روزنامه های یمن و عربی دارد. او نماینده کشور در بسیاری از رویدادهای سیاسی از جمله سازمان کنفرانس اسلامی در جده بود.

نسب

صالح بن علی بن صالح بن أحمد بن صالح بن أحمد بن عیدروس بن سالم بن عمر بن الحامد بن الشیخ أبی‌بکر بن سالم بن عبدالله بن عبدالرحمن بن عبدالله بن عبدالرحمن السقاف بن محمد مولى الدویلة بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد‌الباقر بن علی زین‌العابدین بن الحسین بن امام علی بن أبی‌طالب، و امام علی، همسر فاطمه دختر محمدصلی الله علیه و آله است .

وی سی و پنجمین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.

تولد و تربیت

او در سال 1320 ق / 1903 م. در سیئون در استان حضرموت متولد شد . در آن بزرگ شد و معارف اولیه و قرآن را در آنجا آموخت. سپس با گروهی از هم شاگردی ها و دوستانش مانند: علی احمد باکثیر، محمد بن شیخ المساوی، عیدروس بن سالم السوم و مصطفی بن سالم السقاف از درس اساتید بهره برد. پدرش او را به تحصیل و نشستن پای درس علما تشویق کرد و درهای دانش را در همه اشکال آن گشود، تا جایی که در خانه برایش کتابخانه بزرگی ایجاد کرد که مملو از نسخه های خطی و نشریات در زمینه ادبیات، دین، جامعه شناسی، سیاست، تاریخ و سایر علوم بود. او از دوران کودکی خود به اندونزی و سنگاپور مهاجرت کرد و مدام بین آنها رفت و آمد داشت و همچنین در سال 1953 میلادی از مصر دیدن کرد و با شاعران آن دیدار کرد. او از دوستان هنرمند شیخ البار بود که اشعار او را برای او می سرود و می خواند و در سفر او به اندونزی نیز او را همراهی کرد .

اساتید

او در شهر خود سیئون و در مهاجرت خود به اندونزی از اساتید مختلفی استفاده کرد ، از جمله:

عبدالقادر باحمید

محمد بن هادی السقاف

عبدالرحمن بن عبیدالله السقاف

علوی بن طاهر الحداد

شاگردان

چه کسی آن را درخواست کرد:

عبدالقادر الصبان

جعفر بن محمد السقاف

محمد بن سالم الحامد

أحمد بن محمد بن صافی

مسئولیت ها

وی ضمن فعالیت در زمینه ادبیات و نویسندگی، چندین سمت دولتی را در حکومت الکثیریه در آن زمان بر عهده داشت، از جمله: سمت بازرس محاکم شرعی، عضویت در دادگاه عالی تجدیدنظر و مفتی رسمی دولت الکثیریه. او حزب ملی را در سیون تشکیل داد و ریاست آن را بر عهده گرفت. وی با بسیاری از شخصیت های عرب و محلی ارتباط نزدیک و با آنها مکاتبه داشت، مانند: عبدالرحمن بن شیخ الکاف، علوی المحضار، ابوبکر بن شیخ الکاف و دیگران.

تالیفات

پیدایش آثار ادبی و تولید شعری او تأثیر بسزایی در نهضت ادبی حضرموت داشت. وی دارای چندین مجموعه، اشعار، مقالات و سخنرانی های فراوانی است که هنوز در دست وارثان وی است و او نامه ها، تحقیقات علمی و سفرنامه هایی دارد. از جمله:

«تعلیقات على فتح الباری لشرح صحیح الإمام البخاری»

«على شعاع القرآن»

«فتاوى و تعلیقات»

«رحلة جاوا الجمیلة»

«تاریخ حضرموت» فی مجلدین ولم یتمکن من استکمال الجزء الثالث

«نسمات الربیع» دیوان شعر

«لیالی المصیف» دیوان شعر

«على شاطئ الحیاة» دیوان شعر

مجموعة أشعار الصبا وأشعار غنائیة

مجموعة أشعار شعبیة سیاسیة واجتماعیة

کراریس فی علم اللغة

مذکرات فی الأدب والتاریخ

فرزندان

پنج فرزند ذکور به نام‌های علی، محمد، ابوبکر، حسین و غالب و شش دختر به نام‌های مونا، خدیجه، نور، علویه، مزنه و فاطمه دارد.

وفات

او در ششم ربیع الاول در سال 1387 هجری قمری مصادف با چهاردهم خرداد در سال 1967 میلادی، در شهر سیئون بر اثر سکته مغزی درگذشت .

منبع

الحامد, صالح بن علی (1423 هـ). تاریخ حضرموت. صنعاء، الیمن: مکتبة الإرشاد.