فصلنامه اندیشه تقریب شماره 19

نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.

یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۲:۰۱، ۳۱ اکتبر ۲۰۲۲؛

فصلنامه اندیشه تقریب شماره نوزدهم

نام مجله	اندیشه تقریب
صاحب امتیاز	مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
زیر نظر	آیت‌الله محمد علی تسخیری
مدیر مسئول	علی‌اصغر اوحدی
شورای سردبیری	سیدحسین هاشمی، عزّالدین رضا نژاد، مرتضی محمدی
مشاوران علمی	عليرضا اعرافى؛ عباس برومند اعلم؛ سيّداحمدرضا حسينى؛ سيّدمنذر حكيم؛ سيّدهادى خسروشاهى؛ محمّدحسن زمانى؛ محمّدرضا غفوريان؛ ناصر قربان‌نيا؛ نجف لک‌زايى؛ محمدهادى يوسفى غروى.
مدیر اجرایی	محمدعلی ملاهاشم
شمارگان	19
سال نشر	سال پنجم، تابستان، 1388
زبان	فارسی
ISSN	1735-7101

فصلنامه اندیشه تقریب (شماره نوزدهم) با هدف استحكام بخشيدن به وحدت ميان مسلمانان و نيز طرح مباحث انديشه‌اى در زمينه مشكلات و چالش‌هاى فراروى جهان اسلام، در حوزه‌هاى مختلف فقهى، حقوقى، كلامى، فلسفى، تاريخى و ... منتشر شده است. این شماره در پنجمین سال و در فصل تابستان سال 1388 با اهتمام مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی منتشر شده است.

سرمقاله

• یوم النکبه
  

«یوم النکبه» نامی است که یادآور جنایات وحشیانه رژیم صهیونیستی و آوارگی مردم مظلوم فلسطین، و اشغال و از بین رفتن حدود 80٪ از اراضی این کشور و تحت سیطره قرار گرفتن آن توسط رژیم اشغال‌گر بوده و در حقیقت نقطه عطفی در تحولات منطقه‌ای و حتی جهانی به شمار می‌رود.
«یوم النکبه» روز شوم و بدبختی، روز تجاوز و غارت، روز بی‌خانمان شدن ساکنان سرزمین فلسطین، و به تعبیری، روز پایکوبی اسرائیلی‌ها بر قبر فلسطینیان است.
شاید تاریخ به یاد نداشته باشد روزی را که عده‌ای در آن اعلام استقلال حکومت خود را جشن بگیرند و در کنارشان مردمی آن روز را عزای عمومی اعلام کرده باشند.
در فصل جاری، شصت و یکمین سالگرد اشغال فلسطین و اعلام استقلال اسرائیل را پشت سر گذاشتیم و این در حالی است که طی شش دهه اخیر تحولات مهم و مؤثری، رخ داد که نه تنها خاورمیانه بلکه نظام بین‌المللی را نیز متأثر ساخت. در این تحولات، به ویژه در دهه اخیر، شاهد شکست‌های جبران‌ناپذیر رژیم غاصب صهیونیسم بودیم. عقب‌نشینی این رژیم از جنوب لبنان (سال 2000)، تخلیه نوار غزه (سال 2005)، شکست از حزب‌الله لبنان در جنگ 33 روزه (سال 2006)، پیروزی حماس در انتخابات شورای قانون‌گذاری فلسطین (سال 2006) و شکست رژیم صهیونیستی در حمله به غزه و عدم دست‌یابی به اهداف از پیش تعیین شده و مقاومت صبورانه و سرافرازانه مردم غزه در سال 2008 مورد توجه جهانیان بوده است.
این تحولات، شعار «حق بازگشت هیچ جای‌گزینی ندارد» را تثبیت کرد، به گونه‌ای که هر فلسطینی آواره، با امید به بازگشت، فعالیت چشم‌گیری را در احیای سرزمین خود و رسوایی متجاوزان ارائه می‌دهد.
از یک سو فلسطینی‌های اراضی اشغالی سال 1967، کرانه باختری، نابلس، نوار غره، استان غزه (و شهر غزه)، استان خان یونس، استان رفح و اردوگاه‌های مختلف، و از سوی دیگر سفارتخانه‌های فلسطین و اقلیت‌های فلسطینی مقیم کشور‌های دیگر، از جمله امارات متحده عربی، سوریه، جاکارتای اندونزی، کانادا، شیکاگوی آمریکا، سوئد، ایتالیا، بخارست پایتخت رومانی، کپنهاک پایتخت دانمارک، هلند، اسپانیا، استرالیا، قبرس و ... اقدامات جالب و متنوعی انجام داده‌اند تا بتوانند گوشه‌هایی از جنایات رژیم صهیونیستی را افشا کنند و بر مقاومت و بازگشت فلسطینیان به سرزمینشان اصرار ورزند و به همگان بفهمانند که راهی جز این در پیش نخواهند داشت.
از کارهای ستودنی فلسطینیان در این دهه، تأکید بر واژه «یوم النکبه» است؛ واژه‌ای که محافل صهیونیسم را پریشان کرده است. شاید به همین خاطر باشد که واژه «نکبت» شعار واحد در پرچم همه ‌جریان‌های اسلامی و آزادی‌خواه شده است و سردمداران رژیم اشغال‌گر تلاش‌های گسترده‌ای انجام دادند تا این واژه را از ادبیات و فرهنگ مسلمانان و به ویژه فلسطینیان، حذف کنند.
آخرین کسی که با امید زدودن این نام از خاطره تاریخی اعراب گام برداشت، شیمون پرز بود که کتاب «خاورمیانه بزرگ» را به امید گنجاندن اسرائیل در خانواده خاورمیانه در سطح جهانی منتشر کرد. زهی خیال باطل و خوابی آشفته، چه این که اگر زمانی اکثر حاکمان عرب که نزدیک به دو دهه را در اتاق‌های مذاکره با طرف‌های صهیونیستی گذرانده‌اند ابا داشتند «اسرائیل» را نحس و ناسازگار بخوانند اما اکنون حتی از رام الله و امّان، نغمه اعتراض به گوش می‌رسد. قطار سازشی که قرار بود پس از آناپولیس با در نوردیدن ایستگاه قاهره و امّان، به ریاض برسد، اکنون در همان پایانه رام الله و اقامتگاه دوستان اصلی اولمرت از حرکت باز ایستاده است. (روزنامه ایران، شماره 3928، تاریخ 24/2/87). اما باید هوشیار بود،‌ زیرا محافل صهیونیستی با ترفند‌های جدید در پشت میز مذاکره می‌نشینند و اینک در صددند که از طریق عادی‌سازی روابط کشورهای اسلامی و همسایگان فلسطین اشغالی با دولت تل‌آویو، ذهن‌ها را از «یوم النبکه»‌ پاک کنند. وزارت آموزش و پرورش رژیم صهیونیستی مقرر کرده است که در مدارس عربی در سرزمین اشغالی، کلمه «یوم النکبه» را از کتاب‌های درسی حذف کنند. (ر.ک: http://www.kalimatt.com).
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی هم در جدیدترین اظهارات خود اعلام کرد: برای ما روزی به نام نکبت وجود خارجی ندارد. وی در مدت وزارت خود تلاش‌های بسیاری برای حذف روز نکبت از تقویم فسلطینیان انجام داد و حتی آن را به صورت یک قانون به پارلمان صهیونیستی ارائه داد. وی در اظهاراتش گفت: روزی به نام یوم النکبه وجود خارجی ندارد و هر کسی که در سالگرد این روز مراسمی بر پا کند دست‌کم تا سه سال زندانی خواهد داشت. (آرشیو 3/5/1388 www.yic.ir)
خبرگزاری‌ها در تاریخ 3و4 خرداد 1388 گزارش دادند: کمیته وزارتی رژیم صهیونیستی پیش‌نویس قانون ممنوعیت برگزاری مراسم یوم‌النکبه در داخل و خارج سرزمین‌های اشغالی و صدور حکم زندان برای برگزار‌کنندگان آن را امضا کرد.
به گزارش خبرگزاری قدس (قدسنا) به نوشته روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحارنوت، کمیته حقوقی وزارت رژیم صهیونیستی (روز یکشنبه 3/3/1388) پیش‌نویس قانونی را امضا کرد که بر اساس آن فلسطینی‌ها و اعرابی که اقدام به برگزاری مراسم یوم النکبه (سالروز اشغال فلسطین که رژیم صهیونیستی از آن به عنوان روز استقلال یاد می‌کند) می‌نمایند بازداشت و به دست‌کم سه سال زندان محکوم خواهند شد. بر اساس این پیش‌نویس، برگزاری هرگونه مراسم در این زمینه غیرقانونی اعلام شده است. قرار است این پیش‌نویس برای تصویب به کنیست (پارلمان) رژیم صهیونیستی ارجاع داده شود. اعضای عرب در کنیست رژیم صهیونیستی به شدت با این پیش‌نویس مخالفت کردند. (www.qodsna.com/newspage-kind_2.aspx)
ارائه این قانون از سوی آویگدور لیبرمن وزیر خارجه رژیم صهیونیستی در حالی صورت می‌گیرد که هر ساله در چهاردهم و پانزدهم ماه می فلسطینی‌ها، اعراب و سایر طرفداران فلسطینی خارج از کشور به برگزاری مراسم یوم‌النبکه می‌پردازند. صدها هزار فلسطینی امسال مراسم شصت و یکمین سالروز اشغال فلسطین را در شهرهای مختلف فلسطینی برگزار کردند.
تلاش‌های مذبوحانه رژیم صهیونیستی در مجازات و سخت‌گیری علیه کاربران واژه «یوم النکبه» بی‌ثمر خواهد بود. «یوم النکبه» اصطلاحی ماندنی در ذهن‌ها و تاریخ فلسطین است. نسل سوم و نسل‌های بعدی هم‌چنان از این «واژه» برای نشان دادن مظلومیت مردمان این سرزمین، و اشغال و ددمنشی‌‌های رژیم صهیونیستی استفاده خواهند کرد. کتاب‌های درسی، دائره‌المعارف‌ها و اصطلاح‌نامه‌های ملی و بین‌المللی این واژه را حفظ خواهند کرد.

مقالات اندیشه‌ای

1. چالش های فراروی تقریب (مقاله) / آیت‌الله محمدعلی تسخیری
2. مبانی فقهی مقاومت مسلحانه (مقاله) / آیت الله محمدمهدی آصفی
3. برنامه ای برای پیاده کردن حقوق بشر (مقاله) / توفیق‌علی وهبه
4. حزب‌ الله لبنان و هم‌ گرایی اسلامی (دیدگاه ها، اهداف و تأثیرات) (مقاله)/ امان‌الله شفایی
5. چگونگی شکل‌ گیری و پیدایش صهیونیزم (مقاله) / ع.م

پیشگامان تقریب

1. آیت‌الله طالقانی مجاهدی نستوه و تجسّمی از وحدت و هم‌دلی (مقاله) / عزالدین رضانژاد
   

سرزمین‌هاى جهان اسلام

• مراکش (1) (نظام سلطنتی ـ دینی) (مقاله) / ع.ر امیردهی
  

مأخذ شناسی اندیشه تقریب

الف. آثار منتشر شده توسط مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی

• نزهه الأبصار و محاسن الآثار
  

ابی الحسن علی بن مهدی صبری مامطیری، تحقیق: محمدباقر محمودی، تهران، معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ اول،1388، 320 صفحه، وزیری. مؤلف کتاب، ابوالحسن علی بن مهدی طبری مامطیری، فقیه و محدث و از علمای بزرگ شافعی مذهب است که خطبه‌ها، اخبار، الفاظ فصیح و سخنان حکمت‌آمیز حضرت علی(علیه‌السلام) را جمع‌آوری کرده است. این کتاب نشان‌دهنده توجه اهل‌سنت و شیعه به آن حضرت بوده و دربردارنده مطالبی تاریخی چون: داستان اصحاب فیل، جدایی قریش و هاشم، راهب بحیراء و دلایل حفر چاه زمزم ... و هم‌چنین روایاتی از پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و امامان حسن و حسین(علیهم‌السلام) و سایر ائمه(علیهم‌السلام) می‌باشد. کتاب در مجموع دارای 362 حدیث می‌باشد که بدون ترتیب و یا به ترتیب خاصی جمع‌آوری شده است و بعضی از آنها نیز تکرار شده است.
محقق محترم، ضمن بررسی و تحقیق این نسخه، به نکات قابل توجه بسیاری دست یافته است، از جمله این‌که بسیاری از کتاب‌های متأخر از این کتاب، احادیثی را از این کتاب نقل کرده‌اند که در این نسخه نیست و این نشان‌دهنده آن است که مطالب این کتاب بسیار بیش از مقدار کنونی بوده است و وی با تهیه مستدرکی همه آنها را ضمیمه کتاب نموده است. دیگر این که در بسیاری از منابع اهل‌سنت و شیعه از صاحب اثر مدح و ستایش شده است و این امر به اهمیت مؤلف و کتابش افزوده است. هم‌چنین، در کتاب فقط حدیث نقل نشده است بلکه برخی رفتار آن حضرت و بعضی از آثار منسوب به ایشان و احکام دینی و حکومتی نیز ذکر شده و تعدادی از خطبه‌ها و سخنان موجود در نهج‌البلاغه در این کتاب وجود ندارد.
محقق در آغاز مقدمه طولانی خویش نخست نام پنج تن از علمای گذشته را که از این کتاب نام برده و از آن استفاده کرده‌اند ذکر کرده، آن‌گاه به نسخه مورد استفاده خویش که نسخه منحصر به فرد یمنی است و در قرن یازدهم نوشته شده و اکنون در کتابخانه واتیکان موجود می‌باشد اشاره نموده است، سپس به مذهب مؤلف کتاب پرداخته و یادآور شده است که احتمالاً ایشان از زیدیه بوده یا بعدها به این مذهب گرایش یافته است، ولی به طور قطع شیعه اثنی‌عشری و یا اشعری و معتزلی نیست.
در ادامه نیز به منابع و روش نگارش کتاب و علت نام‌گذاری آن به «نزهه الابصار» اشاره می‌نماید. مباحث کتاب بدون هرگونه تبویب و تقسیم‌بندی متن کتاب، با دانش آن حضرت دربارة قضاوت و داوری شروع می‌شود و مباحثی چون: شجاعت آن حضرت، توصیف دیگران از او، حسب و نسب و فرزندانش، نامه آن حضرت به مالک اشتر و... پایان می‌یابد. در آخر کتاب نیز به منظور استفاده بهینه محققان فهرست‌هایی چون: فهرست آیات، فهرست احادیث، فهرست اعلام، فهرست مصادر تحقیق و فهرست موضوعات کتاب، فراهم آمده است.

• رجالات التقریب : کتاب التقریب(3)
  

محمدمهدی تسخیری، تهران، معاونت فرهنگی مرکز جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ اول، 1387، 440 صفحه، وزیری.
این کتاب شامل زندگی‌نامه و فعالیت‌های علمی و تقریبی 25 تن از شخصیت‌ها و مردان تقریبی می‌باشد که توسط آقای محمدمهدی تسخیری گردآوری شده است. نام شخصیت‌های مورد مطالعه در این کتاب، به ترتیب عبارت است از:
1ـ حضرت آیت‌الله سید محمدحسین بروجردی؛ 2ـ الامام الشیخ محمود شلتوت، مفتی جامعه الازهر مصر؛ 3ـ علامه سید محمدتقی حکیم؛ 4ـ شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر؛ 5ـ محمد البشیر بن محمد السعدی... الابراهیمی الجزایری؛ 6ـ شهید سید محمدباقر حکیم؛ 7ـ دکتر حسین علی محفوظ العراقی و فهرست 68 دوره کتاب از ایشان؛ 8ـ علامه محمد اقبال لاهوری؛ 9ـ شیخ مفید، پیشگام بحث اجتهاد در مکتب اهل بیت(علیهم‌السلام)؛ 10ـ شیخ محمد عبده؛ 11ـ علامه ابوالعلاء المودودی؛ 12ـ علامه محمدتقی قمی؛ 13ـ شیخ الاسلام محمد الطاهر ابن عاشور، مغرب (مراکش)؛ 14ـ سید محسن امین؛ 15ـ شیخ حسن‌البناء، بنیان‌گذار و رهبر اخوان المسلمین مصر؛ 16ـ سید عبدالحسین شرف الدین؛ 17ـ العلامه بدیع الزمان سعید النورسی، ترکیه؛ 18ـ شیخ محمد بن مکی الجزینی (شهید اول)؛ 19ـ شیخ زین الدین الجبعی (شهید ثانی)؛ 20ـ سید قطب؛ 21ـ الامام موسی صدر؛ 22ـ سید جمال الدین اسدآبادی افغانی؛ 23ـ علامه محمدحسین کاشف الغطاء؛ 24ـ شیخ محمد غزالی؛ 25ـ شیخ حبیب آل ابراهیم لبنانی.

• تقریب المذاهب و توحید المواقف من کلام الامام الخامنئی: کتاب تقریب(4)
  

محمدمهدی تسخیری(گردآورنده وتهیه‌کننده)، تهران، معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ اول، سال 1387، 264 صفحه، وزیری.
بی‌شک رهبران دینی و سیاسی نقش بسیار مهمی در وحدت و تقریب بین امت و مذاهب اسلامی دارند. این کتاب دربردارندة گزیده‌ای از سخنان و پیام‌های رهبر انقلاب اسلامی ایران حضرت آیت‌الله خامنه‌ای می‌باشد که به مناسبت‌های مختلف در جهت تقریب مذاهب اسلامی و یکسان‌سازی مواضع امت اسلامی ایراد یا نگاشته شده است. کتاب دارای یک مقدمه و سی موضوع است که به بعضی از آنها اشاره می‌شود:
1ـ موضوع وحدت و عدل، که از پیام ایشان به مناسبت هفته وحدت در سال 1413 هـ .ق استخراج شده است؛ 2ـ وحدت به مصلحت همه دولت‌ها و ملت‌ها است، که از پیام ایشان به حجاج در سال 1375 هـ .ش استخراج شده است؛ 3ـ دوستی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله)، که از سخنرانی ایشان به مناسبت سالگرد تولد پیامبر در سال 1418 هـ .ق استخراج شده است؛ 4ـ وضعیت مسلمانان، تحدیدها و راه‌حل‌ها، که از سخنرانی ایشان در کنفرانس سران کشور‌های اسلامی سال 1418 هـ .ق استخراج شده است؛ 5ـ کلمه التوحید و توحید الکمه، که از سخنرانی ایشان به مناسبت سالگرد تولد پیامبر در سال 1419 هـ .ق استخراج شده است.
موضوعات دیگر کتاب عبارت است از: مسئولیت نسل فرهنگی دانشگاهی؛ استمرار انقلاب اسلامی؛ جدایی بین ادعا و عمل در سیاست آمریکا؛ موفقیت نظام سیاسی بر اساس دین؛ گرامیداشت حضرت آیت‌الله بروجردی و شیخ محمد شلتوت مفتی مصر؛ پیروزی مقاومت اسلامی و شکست سازش؛ امام محمدباقر صدر گنج بی‌پایان؛ قرائت متن قرآن و فهم آن؛ شکست هیمنه استکبار؛ ‌مطامع آمریکا در منطقه؛ اسلام‌ سیاسی و سروری اسلام؛ وحدت با پیروان دیگر ادیان در مبارزه با اشغال‌گران؛ تمسک به وحدت؛ بیداری اسلامی و حاکمیت ملت‌ها؛ فلسطین قلب بیداری اسلامی؛ دستان ما به سوی تمام امت اسلامی دراز است؛ حج رمز وحدت اسلامی؛ اسلام پیروز است؛ برائت ندای قلبی و فطری است؛ قدس مظهر اتحاد مسلمین است؛ تحریک کردن پیروان مذاهب اسلامی به اسلام ضرر می‌رساند؛ احیای روح بزرگواری و افتخار به اسلام. هم‌چنین در پایان کتاب، از نظرات ایشان درباره صابئین و صلح که از سلسله دروس خارج فقه ایشان استخراج گردیده، مطالبی بیان شده است.

• پیش‌نویس منشور وحدت اسلامی
  

مجمع جهانی وحدت اسلامی، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی ،‌ چاپ اول، 1386 ،‌ 16 صفحه، وزیری.
ایمان به خداوند یکتا، قرآن کریم و پیامبر اعظم حضرت محمد بن عبدالله(صلی‌الله‌علیه‌وآله)، عالی‌ترین منشور وحدت مسلمانان است. از آن جایی که امت مسلمان پیرو علما و رهبران دینی خویش می‌باشند، اگر این علما و رهبران دینی مذاهب مختلف اسلامی بر اساس میثاقی با یک‌دیگر وحدت داشته باشند، تفرقه و تشتت از میان پیروان آنها نیز رخت برمی‌بندد و یک جامعه متحد مسلمان شکل می‌گیرد. به این منظور مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی اقدام به تهیه پیش‌نویس منشور وحدت اسلامی نموده است تا در مجامع اسلامی و کنفرانس‌ها و کنگره‌هایی که دانشمندان مسلمان گردهم جمع می‌شوند بر مبنای آن با یک‌دیگر عقد برادری و وحدت ببندند.
این منشور دارای چهار بخش است که در آن پس از بیان ضرورت وحدت، مبانی وحدت که عبارت است از: ایمان به خداوند متعال، ایمان به نبوت و خاتمیت رسول اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله)، دین اسلام، قرآن و سنت شریف نبوی(صلی‌الله‌علیه‌وآله)، ایمان به معاد و اصل اجتهاد، تبیین گردیده است و در بخش دوم با عنوان چشم‌انداز‌ها، تلاش برای نزدیک ساختن جامعه اسلامی و الگو قرار دادن رفتار ائمه مذاهب اسلامی و گسترش فرهنگ هم‌بستگی بین مسلمانان وظیفه علما و اندیشمندان مسلمان معرفی شده و در بخش سوم، زمینه‌های تقریب مربوط به همه عرصه‌های زندگی پیروان مذاهب اسلامی دانسته شده و در پایان نیز برنامه‌های عمومی جهت تحقق تقریب مذاهب اسلامی در پانزده بند بیان گردیده است.

• بوادر المدرسة التقریبیة فی اصول الفقه
  

محمدعلی تسخیری؛ تحسین البدری (گردآورنده)، تهران، معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ اول، 1387، 223 صفحه، وزیری. این کتاب درباره پیشتازان مکتب تقریب در اصول فقه می‌باشد. گردآورنده اثر نظرات تقریبی آیت‌الله تسخیری رئیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی را از بین مقالات ایشان که در سال‌های اخیر در موضوعات اصولی نگاشته شده جمع‌آوری نموده است. وی در مقدمه کتاب، دانشمندانی چون: آقایان سید محمدتقی حکیم، مؤلف کتاب« القیاس حقیقته و حجیته»، سید مصطفی جمال‌الدین، مؤلف کتاب «اصول الفقه المقارن فیما لا نص فیه»، آیت الله جعفر سبحانی، مؤلف کتاب «دراسات مقارنه فی اصول الفقه»، تحسین البدری، مؤلف کتاب «معجم مفردات اصول الفقه المقارن»(گردآورنده همین کتاب)، دکتر علی دوست،مؤلف کتاب« فقه و قیاس » و گروهی از محققین حوزه علمیه قم که کتاب «موسوعة اصول الفقه المقارن» را نوشته‌اند از پیشتازان و پیش‌قراولان مکتب تقریب در اصول فقه معرفی می‌نماید و آنگاه اصل کتاب را در هشت فصل آغاز می‌نماید. در فصل اول، به نقش اندیشه اصولی در پیشرفت و توسعه فرهنگ اسلامی می‌پردازد و برای آن، دو نمونه از گذشته و حال (امام غزالی و امام شهید محمدباقر صدر) ذکر نموده و به نقش آن دو و اندیشه‌های اصولی آنان در گسترش معارف اسلامی می‌پردازد. در فصل دوم، ضمن بیان هشت نکته، تأثیر اصول فقه در روند تقریب بین مذاهب اسلامی و رویکرد فقهاء درباره تقریب را با ذکر نمونه‌هایی از فقها بیان می‌کند. بررسی مسئله اجتهاد و تقلید و رجوع به اعلم به صورت تاریخی و بیان نظرات دو تن از مراجع معاصر (آیت‌الله حکیم و آیت‌الله خویی) در این باره موضوع فصل سوم می‌باشد. وی در فصل چهارم به بیان فرق بین اصول فقه و علم المقاصد الشرعیه با توجه به دیدگاه شهید صدر می‌پردازد. هم‌چنین، در فصل پنجم، اصل «استحسان» و «اجماع»، در فصل ششم، اصل «سد الذرائع» و در فصل هفتم، «عرف» را بررسی می‌نماید و در فصل پایانی، المصالح المرسله را که از جمله موضوعات مطرح شده در دوره پانزدهم مجمع فقه اسلامی در مسقط عمان است، نقد و بررسی نموده و در ابتدا دلایل موافقین و مخالفین آن را از علمای شیعه و سنی به صورت تاریخی بیان کرده و سپس نظریه نهایی خویش را ذکر می‌کند.

• المساجد و احکامها فی الشریعة الاسلامیة دراسة فقهیة مقارنة (جلد 1)
  

محمد ساعدی، تهران، معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی، چاپ اول، 1388، 496 صفحه، وزیری. در این کتاب ابتدا به بحث درباره معنای لغوی و اصطلاحی مسجد پرداخته شده و سپس جایگاه و رسالت مسجد در جامعه اسلامی بررسی گردیده، آن‌گاه به ضرورت بحث از مسایل فقهی مربوط به مسجد و چگونگی برخورد فقهای عظام با این مقوله اشاره شده است. در ادامه نگارنده به مسائل مهندسی و معماری مساجد و ساختن محراب و اهمیت محراب از نظر تشخیص سمت قبله پرداخته و احکام فقهی مربوط به محراب و مستحبات مربوط به آن را بررسی نموده است. افزون بر آن، به یکی دیگر از نهادهای مربوط به مسجد، یعنی منبر و جایگاه و نقش تبلیغی آن، پرداخته و ضمن ارائه تاریخچه‌ منبر از عصر رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) تا زمان حاضر، در مورد مسائلی که باید بر فراز منبر گفته شود و هم چنین بایسته‌های آن، از جمله دعا کردن، صلوات بر پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و بیان مسائل دینی بر فراز منبر بحث نموده است. یکی دیگر از نمادهای مربوط به مساجد، ساختن مناره است که نویسنده ضمن ارائه تعریفی از مناره و تاریخچه آن، حکم فقهی مربوط به مناره و اذان گفتن بر فراز آن را بیان نموده است. در بخش بعدی کتاب، دربارة حکم ساختن وضوخانه و توالت و محل ساختن آن در مسجد بحث شده و احکام فقهی مربوط به آن تبیین گردیده است. هم‌چنین، مسائل فقهی مربوط به زمین مسجد و خارج کردن سنگ، شن و خاک و مواد زاید از مسجد و نظافت آن بررسی شده است. مباحثی مانند کیفیت سقف مساجد، بزرگ ساختن و بلند ساختن دیوارهای مساجد، لزوم ایجاد امور رفاهی در مساجد مانند سیستم گرمایی و سرمایی، سیستم روشنایی، فرش کردن مساجد و نظافت آنها، معطر کردن مساجد و اموری که باید در مورد امام جماعت، خطابه و اذان مورد دقت قرار گیرد، وسیع بودن مساجد و سایر اموری که شایسته است در مورد مساجد مورد توجه قرار گیرد از مباحث بعدی کتاب محسوب می‌شود. نگارنده به صورت تفصیلی به بحث درباره حریم مسجد، حکم دفن کردن اموات در مسجد، کاشتن درخت در مسجد، ساختن مسجد با شیء نجس، آداب داخل شدن در مسجد، به ویژه داخل شدن کودکان و کفار به مسجد، حرمت داخل شدن و مکث کردن شخص جنب و حائض در مسجد و احکام فقهی مربوط به آنها، احکام نماز خواندن، به ویژه نماز جماعت در مساجد، لزوم تکریم و احترام کردن به مسجد و پرهیز از اموری که انجام آن در مساجد شایسته نیست، حکم فقهی نجس کردن و پاک کردن مساجد از نجاسات و بالاخره، انجام امور غیرعبادی مانند خرید و فروش، شعر خواندن، اقامه حدود و تعزیرات، قضاومت کردن و سایر امور دنیوی در مساجد پرداخته و دیدگاه فقهای بزرگ شیعه را درباره آنها منعکس نموده است.

• المساجد و احکامها فی الشریعة الاسلامیة دراسة فقهیة مقارنة (جلد 2)
  

محمد ساعدی، تهران، معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ اول، 1388، 504 صفحه، وزیری
در این کتاب که مجلد دوم از این مجموعه فقهی است ادامه احکام فقهی مربوط به مساجد تجزیه و تحلیل گردیده و دیدگاه‌های فقهای بزرگ در این‌باره منعکس شده است. نگارنده در هر کدام از فروع فقهی مربوط به مساجد دیدگاه فقهای مشهور قدیمی شیعه را همراه با معرفی منبع فقهی مربوط به آنها ذکر کرده و دیدگاه‌های مختلف آنها را با هم مقایسه نموده است. در این مجلد نگارنده ابتدا به احکام مربوط به اعتکاف در مساجد و واجبات، محرمات، مستحبات و مکروهات مربوط به اعتکاف پرداخته و سپس از چگونگی اداره کردن و نظارت بر امور مساجد سخن گفته و در ادامه، حکم وقف مسجد و اختیارات واقف، عدم جواز خرید و فروش و اجاره مساجد، حکم فقهی استفاده کردن از وسایل مسجد در امور غیرمسجد و شرایط مربوط به متولی و ناظر و مدیر مسجد را بررسی نموده است. وی‌ هم‌چنین، در بخش بعدی کتاب، احکام فقهی مربوط به مسجد الحرام و ورود و خروج در این مسجد و احکام و فروعات فقهی دیگر مرتبط با آن را تبیین نموده است. در همین راستا وی به برخی از احکام مسجد پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) یا مسجد‌النبی در مدینه نیز اشاره کرده و فضیلت این مسجد را نسبت به سایر مساجد بیان کرده است.
در بخش دیگری از این کتاب، احکام فقهی مربوط به مسجد‌الاقصی، یکی دیگر از مساجد مهم اسلامی، بیان شده و حکم اعتکاف در این مسجد و نذر کردن، نماز خواندن و اقامت در آن و حکم نماز جماعت و سایر فروعات فقهی مربوط به آن تجزیه و تحلیل شده است. بیان فضایل و احکام مربوط به مساجد مهم شهر مدینه مانند: مسجد قباء، مسجد فتح، مسجد فضیح، مسجد بغله و مسجد ضرار و متعلقات فقهی مربوط به مسجد کوفه و بیان فضایل این مسجد و حکم اعتکاف در آن و نیز نذر در مورد آن و احکام مربوط به مسجد ابراهیم، مسجد حنیف و مسجد شجره در مکه، از دیگر مطالب مهم این کتاب محسوب می‌شود که نگارنده از منظری فقهی به فروعات و متعلقات مربوط به آنها پرداخته است.

ب.سایر آثار منشر شده در زمینه اندیشه تقریب؛

 =چکیده مقاله‌ها= در این بخش از فصلنامه مقالات اندیشه‌ای به زبان عربی و انگلیسی ترجمه شده است.

چکیده مقالات به زبان عربی

• التحديات التي تواجه التقريب
  

• آية الله محمد علي التسخيري
  

ان مطالعة النصوص الاسلامية والجهود التي بذلها المفكرون والمصلحون كلها تصب في مسيرة التقريب بين المذاهب وغلبة لغة الحوار المنطقي، و تحقيق ذلك الهدف رهن بالفهم الكامل لحقيقته‌، ومطالعته تاريخيا، وتوعية الجماهير حياله كما ان اجراءه بحاجة الى استغلال الدوافع الدينية والاجتماعية وحتى السياسية نحو التقريب في الفكر والوحدة في العمل، والى معرفة طبيعة التحديات والصعوبات التي تعترض سبيله. وقد قام كاتب المقال ببحث وتحليل التحديات الاساسية التي تواجه التقريب والتي منها 1ـ العامل الخارجي 2 ـ المنافع الشخصية لبعض الزعماء والحكام 3‌ـ التكفير 4ـ الترديد في نية المشاركين في الحوار 5 ـ طرح قضايا تاريخية مثيرة للجدل والهجوم على المقدسات وعدم احترام الاخر.

الکلمات الدليلية: تحديات التقريب، الموانع، العامل الخارجي، التكفير، الترديد في النية، المنافع الشخصية

• المباني الفقهية للمقاومة المسلحة
  

آية‌الله محمد مهدي الاصفي

وضعت لبنات الفقه الاسلامي بهدف تلبية الحاجات البشرية على مختلف الاصعدة والتي منها الجهاد والدفاع، وقد تطرق الكاتب في هذا المقال الى تقسيم الفقه الى فقه المقاومة وفقه الحكومة وبيان انواع المقاومة المسلحة سواء على الصعيد الداخلي ام الخارجي، ثم راح يستعرض الاسس الفقهية لهذه المقاومة المسلحة من الكتاب والسنة والدليل العقلي.

الكلمات الدليلية: المباني الفقهية ، المقاومة المسلحة، الاحتلال، فقه المقاومة، فقه الحكومة.

• برنامج تنفيذي لحقوق الانسان
  

• توفيق علي وهبة
  

لاشك ان للاسلام برنامج مدون يهدف الى اجراء حقوق الانسان في اطار علاقة الانسان بالله تعالى وعلاقته بسائر بني جلدته وعلاقته بالكون، وجعل ذلك في قائمة اولوياته ، وما المنشور العالمي لحقوق الانسان والاتفاقيات والقوانين الدولية للحقوق والحريات الا جزء ضئيل من مقررات الاسلام الذي سبق العالم الى هذا المضمار بقرون متمادية ، وقد سلط الباحث الاضواء على بعض اصول وقواعد حقوق الانسان من منظار الاسلام والسنة .

الكلمات الدليلية: الاسلام، حقوق الانسان، الحرية في الاسلام، حقوق المراة، حقوق غير المسلمين، حقوق المدنيين واسرى الحرب، منظمة المؤتمر الاسلامي.

• حزب الله لبنان والتقارب الاسلامي (المواقف والاهداف والتاثيرات)
  

• امان الله شفائي
  

تواجه مسيرة التقارب الاسلامي تحديات جدية تتمثل في وجود الكيان الصهيوني وسياساته التوسعية التي يمارسها في قلب العالم الاسلامي، وفي المقابل فان انشاء حزب الله في لبنان بدافع صد الاحتلال الصهيوني يعتبر نقطة عطف يصب في صالح التقارب الاسلامي .ان تحليل مواقف واهداف وتاثير هذه الحركة الشيعية يتم عبر اطار حوار شيعي واسع وعبر اطار اجتماعي ( اقدام جماعي). وقد اعلن هذا الحزب عن مواقفه ونظرياته صريحا دون لبس منطلقا في ذلك من الفهم العميق لاهمية التقارب بين الشعوب والحكومات بغية مواجهة اعداء الاسلام خاصة الكيان الصهيوني، ومتعقبا من وراء ذلك تحقيق ثلاثة اهداف : قصيرة المدى وتتمثل في اخراج الاحتلال من لبنان والحفاظ على وجود الحزب ومصداقيته، ومتوسطة المدى وتتمثل في حل القضية الفلسطينية وتحرير القدس الشريف، وطويلة المدى وتتمثل في سيادة الاسلام كدين عالمي وتحقيق الوحدة الاسلامية، وفي هذا السياق فان الاجراءات التي قام بها ضد الكيان الصهيوني تكللت بالنجاح و تمكن بجدارة من كسب حماية ودعم الشعوب والحكومات الاسلامية وحتى التي تعتبر من اهم منتقديه الى جانبه وعزز بذلك مسيرة الاتحاد والتقارب الاسلامي، كما ساعد على تقريب سياسات الدول الاسلامية ضد اسرائيل، و نجح ايضا في كشف النقاب عن الخائنين بقضايا الامة وفضح مؤامراتهم.

الكلمات الدليلية: حزب الله، التقارب الاسلامي، الكيان الصهيوني، المواقف، الاهداف، التاثيرات.

• تاسيس الصهيونية وظهورها
  

• تدوين : ع .م
  

لاريب ان من اهم المباحث التي تتعلق باي تيار فكري هو معرفة خصوم ذلك التيار . اذ ان كل كائن حي بحاجة الى معرفة التهديدات التي تواجهه لكن يتيسر له اتخاذ السبل المناسبة للدفاع عن نفسه وضمان بقائه ، وحتى الحيوانات غير مستثناة من هذه القاعدة، من هنا قال الامام الخميني: الانسان الحر لايعترف باسرائيل وقد جمعت الاية 82 من سورة المائدة بين تشخيص الاعداء وتصنيفهم حسب مبلغ عداوتهم (لتجدن اشد الناس) حيث صنفت اليهود في الدرجة الاولى من العداوة، وكلما نصادف اسم اليهود في القران فلابد من تاويله الى الصهيونية.
و من ثم (الذين اشركوا) اي المشركين في الاولوية التالية ، والنصارى الذي ورد ذكرهم في اية اخرى (ولن ترضى عنك اليهود ولا النصارى حتى تتبع ملتهم قل ان هدى الله هو الهدى ولئن اتبعت اهواءهم بعد الذي جاءك من العلم ما لك من الله من ولي ولا نصير) (البقرة/ 120)
تناول هذا المقال كيفية انشاء الصهيونية واشار بموازاة ذلك الى اربع اوجه للصهيونية اي الصهيونية الاقتصادية والسياسية والمذهبية والمدنية، ومن ثم عرج على الاهمية المتزايدة للشرق الاوسط من منظار اللورد روتشيلد الذي مهد المقومات اللازمة للهيمنة على ثروات الشرق الاوسط عبر فكرة اقامة حكومة يهودية في المنطقة.
وفي سبيل تحقيق هذا الهدف تشابكت الوجوه الاربعة للصهيونية سعيا لانشاء حكومة يهودية مقتدرة، و اسفر جهودها عن انشاء الكيان الصهيوني اللقيط ، كما اشار في الختام الى الازمات التي تعانيها الصهيونية وكيف انها اخفقت في تجاوزها.

الكلمات الدليلية: الصهيونية، الصهيونية الاقتصادية، السياسية، الثقافية والمذهبية، اسرائيل، روتشيلد، بلفور.

چکیده مقالات به زبان انگلیسی

• Challenges Ahead of Proximity
  

• By: Ayatollah Mohammad Ali Taskhiri
  

Abstract:
Islamic contexts and writings as well as the thinkers’ attempts have been for creating cohesion and logical dialogue among Islamic sects. Achieving this goal requires deep comprehension of the issue, historical studies of the subject and awareness of the masses of this type of cohesion. Putting it into practice requires utilizing and recognizing the religious, social and even political motives for cohesion in theory and action and also knowing the challenges and obstacles in the way.
The author studies and analyses the major challenges against proximity as following:

1. Outbound Factors
2. Personal interests of some influential leaders and decision makers
3. Excommunication
4. Doubt in the intention of participants in the dialogue
5. Tumult and attacking against the others’ sanctities and disrespecting one another

Keywords: Challenges against Proximity, Obstacles, Outbound Factor, Excommunication, Doubt in Intention, Personal Interests

• Jurisprudential Bases of Armed Resistance
  

• By: Ayatollah Mohammad Mehdi ‘Asefi
  

Abstract:
The Islamic jurisprudence has been established to provide answer to the man’s various needs. An instance of Islamic jurisprudence is Jihad and resisting against foreign occupiers. The author has divided jurisprudence into resistance jurisprudence and government jurisprudence, clarifying types of armed resistance in both inbound and outbound domains.
He has explained such a resistance according to the Quran, traditions as well as intellectual reasons.

Keywords: Jurisprudential bases, Armed Resistance, Foreign Occupation, Resistance Jurisprudence, Government Jurisprudence.

Translated by Mohammad Qarawi Na’ini

• A Program to Put Human Right into Practice

• By: Tofiq Ali Wahabeh

Abstract:
Islam has compiled a plan for achieving human right which is within the framework of man’s relation with God, his relation with the other people, and his relation with the entire universe. Islam has been the root and foundation of admitting and announcing human right and the International Charter of Human Right, international agreements and other internationally approved agreements concerning human right and his freedom only account for a small proportion of Islam’s rules regarding the issue in question. Centuries ago and before other countries Islam anticipated in this issue.
Based on the mentioned principles, the author has assessed parts of the rules and bases of human right according to Islam viewpoints.

Keywords: Islam, Human Right, Freedom in Islam, Woman Right, Non-Muslim Rights, Civilians and POW’s Rights, Islamic Conference Organization.

• Lebanon Hezbollah and Islamic Cohesion (Viewpoints, Objectives, and Effects)
  

• By: Amanollah Shafaee
  

Abstract:
The Zionist Regime and its policies regarding advancements in the heart of Islamic world are the major threat based on the process of Islamic cohesion and the doctrine of Zionism. On the other hand, founding Hezbollah with the motive of fighting against the Zionists occupation is considered a turning point in the process of Islamic cohesion. The viewpoints, objectives and the effects of this Shia movement can be studied in the framework of macro-Shia dialogue and within the framework of theoretical sociology “Communal act”. The Hezbollah, with its deep understanding of cohesion among the Islamic nations and governments against the enemies of Islam, particularly the Zionist Regime, has declared clear viewpoints and theories regarding the issue and in this way delivered its message of unity to all the followers of Islam especially the Sunni Muslims.
This party follows three goals through putting Islamic cohesion into practice. These goals are: Firstly, the short-term goals including forcing the occupiers out of Lebanon and maintaining existence and achieving recognition. Secondly, middle-term goals including settling the Palestine’s old problem and freeing the holy place of Qods. Thirdly, the long-term objectives including globalization of Islam and materialization of Islamic unity.
Hezbollah, through its actions especially the ones taken against Israel Regime, has gained the support of Islamic nations and states, even the ones who were the tough critiques of this movement. This party has helped develop cohesion among Muslims and bring close together the Muslim countries’ position especially against the Israel policies. The Hezbollah has also been successful in introduced traitors and servants of Islamic community.

Keywords: Hezbollah, Islamic Cohesion, Israel, Viewpoints, Goals, Effects.

• Quality of Zionism’s formation
  

• Written by: E. M
  

Abstract:
One of the most important discussions in every school of thought is the subject of recognizing the enemies against the given school. Every being in the world should know their enemies in order to be able to secure their survival and provide the necessary means of defend against the enemies. Even the animals follow the same rule; no animal was trapped by the hunter except when it acted ignorantly. Concerning this subject, Imam Khomeini Says no freeman officially recognizes Israel.
The Quranic verse (82, Surah: Ma’edeh) explains the subject of knowing the enemy and prioritizes it as, “Latajiddana Ashad Al-Nas”. The first important enemy is the Jews and if one day the Quran would change the first important enemy changed. Any mention of the Jews in the Quran should be interpreted as the Zionism.
The second important enemy is “Al-Ladina Ashraku” which means the polytheists. Another Quranic verse says that the Christians are also the Muslims’ enemies, “Wa Lan Tarza ‘Annel Yahud Wa La Nasara Hatta Tattabe’a Mellatahom Qol Inna Hada Allah Wa La’en Ittaba’at ‘Ahwa’ahom B’ad Al-Ladi Ja’aka Min Al-‘Elme Ma Laka Men Allah-e Men Waliye Wa La Nasir” meaning that the Jews and Christians will never be satisfied with you [so that you surrender to their wants] and follow their [distorted] religion. Say: Guidance is only the God’s guidance! And if you follow their desires, after becoming aware of it, there will be neither divine guardians nor any companions for you. (Surah: Baqareh, Verse 120). This article has mostly dealt with the basic formation of the Zionism. The subject has been divided and discussed in 4 categories, namely civil Zionism, Zionism in economy, policy, and religion. The article studies the importance of the Middle East in the viewpoint of “Lord Rochild” and the issue of laying the groundwork for controlling the Middle East as the best option for founding the Jew government. The Zionism’s four mentioned aspects were effective and aimed at creating a powerful united Zionist government and later and as the result of these efforts the Israel promised state was founded. The author points to the serious problems of Zionism and indicates that the Post-Zionism, who had entered the scene to solve these problems, could not succeed in doing this mission.

Keywords: Zionism, Economic, Political, Cultural and Religious Zionism, Israel, Rochild, Instantly.

مطالب مندرج در این مدخل بارگذاری شده از فصلنامه اندیشه تقریب، سال دوم، شماره نوزدهم، تابستان 1388 می‌باشد.