ابوعلی دقاق نیشابوری
أبو علی الدقاق او حسن بن علی بن محمد نیشابوری دارای اصالتی نیشابوری زاهد، عارف و شیخ صوفیه بود. او هم نشینی با أباالقاسم النصر آبادی و أبی القاسم القشیری را تجریه کرده است. قشیری با فاطمه[۱] دختر دقاق ازدواج کرد[۲].
احوالات
او به کار موعظه در باب معرفت مشغول بود همانطور که صاحب شذرات الذهب از الكواكب الدّریّة فی تراجم الصوفیة نقل می کند: او منبع جوشان علم، اهل مدارا و حلم، روشی پسندیده در زندگی و در طریقت پیرو جنید و اسراری را همچون سری سقطی در بر داشت. مذهب شافعی را از قفّال، حصری و دیگرانی فرا گرفته بود. در اصول، فقه و ادبیات سرآمد بود. تا آن که در سفری او را یافتم او مشغول به کار بود و در عین حال وارد بر سلک تصوف شده بود[۳]. او پس از یادگیری ادبیات و اصول راهی مرو شد و از دانش الخضری فقه را فرا گرفت و در آن سرآمد شد.
گفتار
هر کس بخاطر امور دنیوی خود را فروتن کند دو سوم دینش از بین می برد زیرا با زبان و ظاهر تسلیم او شده و اگر قلبا بر او فروتنی کند تمام دینش از بین می رود[۴].
و گفت: مردم در مورد فقر و ثروت صحبت کردند که هر دو خوب است است و به نظر من بهتر است مرد کفایت امور خود را بدهد تا مصون بماند[۵].
همانطور که خداوند می فرماید: (مرا یاد کن تا شما را یاد کنم) [بقره: 152] مرا تا زنده باشی به یاد آور و من تو را به یاد می آورم در حالی که در زیر خاک مرده ایو خویشاوندان، دوستان و عزیزانت همگی تو را رها کرده اند.
وفات
وی در ذی الحجه در سال 405 هجری درگذشت[۶]و در سال 412 هجری نیز گفته شده است[۷].