خواجه عبدالله انصاری

مزار خواجه عبدالله انصاری در هرات

نام	أبو إسماعیل عبدالله بن محمد بن علی بن محمد بن أحمد بن علی بن جعفر بن منصور بن مت الأنصاری الهروی
نام‎های دیگر	ابو اسماعیل هروی، خواجه عبدالله انصاری و...
تولد	396ق
آثار	منازل السائرین. ذم الکلام وأهله. کشف الاسرار وعدة الأبرار. الفاروق فی صفات الله سبحانه وتعالى. رسالة مناقب الإمام أحمد بن حنبل.

خواجه ابو اسماعیل عبدالله هروی الأنصاری معروف به ابو اسماعیل هروی (396 ق -481 ق) عارف عرب، فقیه حنبلی و شیخ خراسان بزرگ و صاحب کتاب صاحب منازل السائرین است.

نسب

أبو إسماعیل عبدالله بن محمد بن علی بن محمد بن أحمد بن علی بن جعفر بن منصور بن مت الأنصاری الهروی صاحب کتاب "ذم الکلام وأهله"، وشیخ خراسان و نسبش به صحابی بزرگ أبی أیوب الأنصاری بر می‌گردد. و جداوأبو منصور التابعی است که در فتح خراسان در زمان عثمان بن عفان شرکت داشت و بعد در هرات ساکن شد.

درباره او

وی در سال 396 هجری قمری در شهر هرات متولد شد و در آنجا به تحصیل فقه، حدیث، علم رجال و تفسیر پرداخت و همچنین برای جستجوی علم به شهر نیشاپور رفت و آمد می‌کرد. او از گروهی از دانشمندان استفاده کرد که الذهبی در "سر العالم النبله" بیش از چهل شیخ از جمله مفسر و قاری و محدث و واعظ وادیب نام برده است. او یکی از چهره‌های برجسته قرن یازدهم خراسان است که از وی به عنوان مفسر قرآن، جدلی و معلم معنوی یاد می‌شود که به دلیل استعدادهای بلاغی و شاعرانه خود به زبان های عربی و فارسی شهرت دارد.

دیدگاه علما در مورد خواجه

سجزی

من وارد نیشاپور شدم و در درس ابوالمعالی الجوینی حضور داشتم. او گفت: شما کی هستید؟ من گفتم خادم ابی اسماعیل انصاری هستم و او گفت خدا از او راضی باشد.

سیوطی

او امام کاملی بود که از سنت حمایت می‌کرد و بدعت گذاران را رد می‌کرد." وی همچنین در مورد او گفت: "شیخ الاسلام ابو اسماعیل انصاری هروی، حافظ، عرفانی، از فرزندان ابو ایوب انصاری بود. ادامه داد که عبدالغفار در تفسیرش او را امام کاملی در تصوف دانسته مسلط بر ادبیات عرب، حدیث، تاریخ و انساب بوده و منادی پیروی از سنت و دین حقیقی بوده است.

زرکلی

شیخ خراسان در زمان خود یکی از شیوخ حنابله بود و به لغت، حدیث، تاریخ انساب، سنت و دعوت به آن مسلط بود.

آثار

منازل السائرین. ذم الکلام وأهله. کشف الاسرار وعدة الأبرار. الفاروق فی صفات الله سبحانه وتعالى. رسالة مناقب الإمام أحمد بن حنبل.

راویان

علمای زیادی از او نقل روایت کرده‌اند که بعضی از آنان عبارتند از:المؤتمن الساجی، محمد بن طاهر المقدسی، عبدالله بن أحمد السمرقندی، عبدالصبور بن عبدالسلام الهروی، عبدالملک الکروجی، أبوالفتح محمد بن إسماعیل الفامی، عطاء بن أبی الفضل المعلم، حنبل بن علی البخاری، أبوالوقت عبدالأول، عبدالجلیل بن أبی سعد و آخرین شخصی که با اجازه از او نقل روایت کرده أبوالفتح نصر بن سیار است.

وفات

او در سن هشتاد و چهار سالگی در بعداز ظهر جمعه بیست و دوم ذی الحجه سال 481 هجری قمری وفات یافت.