راوی
راوی به نقل کننده احادیث معصومان علیهم السّلام با سلسله سند می‌گویند. عنوان یاد شده اصطلاحی در علم درایه است و در آن علم از آن سخن گفته اند.
تعریف
راوی در لغت به معنای روایت کننده و کسی است که خبر یا حدیث یا حکایتی را از دیگری روایت می‌کند.
نزد محدثان، راوی کسی است که حدیث را با سلسله سند از معصوم علیه‌السّلام نقل می‌کند.
در کتاب «کشاف اصطلاحات الفنون» آمده است: «و الراوی عند المحدثین ناقل الحدیث بالاسناد».[۱].[۲]
شرایط پذیرش خبر واحد از راوی
عالمان علم درایه پذیرش خبر واحد از راوی را مشروط به برخورداری وی از صفات ذیل دانسته‌اند.
اسلام
بنابر این خبر راوی کافر پذیرفته نمی‌شود.
عقل
بنابر این از دیوانه پذیرفته نیست.
بلوغ
بنابر این شرط که بسیاری از فقها آن را ذکر کرده اند خبر نابالغ پذیرفته نیست هرچند بنابر قول مشهور ممیز -تشخیص دهنده خوبی و بدی باشد.
ایمان
ایمان یعنی شیعه دوازده امامی بودن.
بنابر این عمل به خبر مخالفان و نیز فرقه‌های شیعه غیر دوازده امامی جایز نخواهد بود. این شرط را گروهی از فقها ذکر کرده‌اند.
در مقابل برخی گفته اند: عمل به خبر مخالفان که از معصومان علیهم الّسلام نقل کرده باشند جایز است به شرط آنکه برخلافِ روایات نقل شده از سوی اصحاب -شیعیان- نباشد و نیز برای اصحاب در آن مسئله، حکم یا فتوای شناخته شده بر خلاف آن وجود نداشته باشد؛ راوی نیز واجد سایر شرایط باشد.
عدالت
شرط بودن عدالت در راوی به مشهور نسبت داده شده است. در مقابل، گروهی آن را شرط ندانسته و گفته اند: وثاقت راوی یعنی مورد اعتماد و اطمینان بودن در نقل حدیث برای پذیرش خبر وی کفایت می‌کند. بسیاری از متأخران نیز این قول را برگزیده اند.
ضابط بودن
مراد از ضابط، کسی است که یاد سپاری او بر سهو و اشتباهش غلبه دارد. بنابر این، خبر راوی ای که در نقل، غالباً دچار سهو و اشتباه می‌شود، پذیرفته نیست.[۳]
بر اساس شرط یاد شده، راوی باید حفظ کننده حدیث، هوشیار و به دور از غفلت باشد تا در ضبط و نقل حدیث دچار اشتباه، لغزش و تحریف - کم یا زیاد کردن- نشود و در صورت نقل حدیث به معنا به آنچه که موجب اختلال مفاد حدیث می‌شود آگاه باشد.[۴]
اقسام خبر واحد به لحاظ حالات راوی
خبر واحد به لحاظ صفات راوی همچون ایمان و عدم ایمان، وثاقت و عدم وثاقت و غیر آن به چهار قسم تقسیم می‌شود: حدیث صحیح حدیث حسن، حدیث موثق و حدیث ضعیف که از اصول اقسام حدیث به شمار می‌روند.
منبع
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۵۰۹، برگرفته از مقاله «راوی».
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴، ص۳۵-۳۶.