بیت المعمور

بیت‌المعموراز نام‌های کعبه یا مکانی مقابل آن در آسمان است. این اصطلاح فقط در قرآن آمده است. «وَالْبَيْتِ الْمَعْمُورِ» و پیش از آن در میان زبان و فرهنگ عرب سابقه‌ای نداشته است.

بیت‌المعمور در لغت

بیت‌المعمورترکیبی وصفی از «بیت» و «معمور» است. «بیت» در لغت به معنای منزل و مسکن است. این ترکیب قرآنی به معناي «سرای آباد» بوده و در نگاه بیشتر مفسران، همطراز بیت الله الحرام است.

بیت‌المعموردر اصطلاح

بیت المعمور، خانه‌ای در آسمان چهارم یا هفتم، مُحاذی(برابر یا مقابلِ) خانۀ کعبه است که فرشتگان در آنجا همواره مشغول عبادت و طواف‌اند.

تاریخچه

فلسفه وجودی بیت‌المعمور به درستی واضح نیست، ولی مطابق با برخی از روایات، فرشتگان پس از اعتراض به آفرینش آدم، از نور الهی محجوب شدند، آنها برای بخشش به عرش الهی پناه بردند و خداوند آنها را بخشید و در آسمان چهارم بیت‌المعمور را برای آنها بنا کرد. در منابع کهن و تفاسیر اصحاب پیامبر و تابعان هر روز هفتاد هزار فرشته در بیت‌المعمورنماز می‌ خوانند و چون خارج شوند، دیگر تا روز قیامت به آن باز نمی‌گردند و آبادانی این خانه به دلیل فراوانی فرشتگانی است که در آن ذکر خدا می‌گویند و او را عبادت می‌کنند. رأی دیگری نیز وجود دارد که مراد از بیت‌المعمور خود کعبه در زمین است که در طول سال، آباد و معمور به زائران است. شیخ طوسی، التبیان، ج ۹، ص۴۰۲.

با این حال شیخ طبرسی و علامه طباطبائی این قول را که بیت العمور خانه کعبه است، ضعیف شمرده‌اند. و علامه طباطبایی بیان کرده است که در روایات ماثور، بیت‌المعمور، خانه‌ای است در آسمان. 

وی معتقد است که مقابل و روبرو بودن بیت‌المعمور با کعبه، به لحاظ معنی است نه مادی و حسّی. در تفاسیری که گرایش‌های عرفانی دارد، تاویل‌های متفاوتی از بیت‌المعمور به دست داده شده است. برای نمونه، ابن عربی اندلسی بیت‌المعمور را قلب عالم یا نفس ناطقه کلّیه خوانده است و قشیری از آن با تعابیری مانند قلوب عابدان عارف یاد کرده است. .فخر رازی بیت‌المعمور را همراه بیت‌المقدس، کعبه، عرش و حضرت جلال اللّه، یکی از پنج قبله دو جهان دانسته است.

دلیل نام‌گذاری

گفته شده است که دلیل نام‌گذاری بیت‌المعمورآن است که به ذکر و طاعت خداوند آباد و زنده است.

نام‌های دیگر

بیت‌المعمور در برخی از روایات به نام ضراح ضریح و عروبا نیز تعبیر شده است.

عظمت بيت المعمور

اين خانه آباد و نورانی به قدری با عظمت است كه قرآن در شب قدر بر اين بيت معمور نازل شده است. حفص بن غياث به امام صادق عليه السلام عرض كرد، از كلام خدا خبر بده، امام عليه السلام فرمود: ماه رمضان ماهی است كه قرآن در او نازل شده است. چگونه قرآن در ماه رمضان نازل شده، در حالی كه قرآن در مدت بيست سال از ابتدا تا پايان نازل شده، حضرت فرمود: قرآن يك باره در ماه رمضان به بيت المعمور نازل شده است سپس از بيت المعمور در مدت بيست سال بر پيامبرش نازل کرد. دعايی معروف به دعای اهل بيت المعمور است كه فرشتگان در هنگام طواف زمزمه می كردند و معصومان ما به ويژه امام سجاد عليه السلام در نمازهايشان می‌خواندند و آن كلماتی از گنج های عرش برای اكرام رسول الله صلی الله عليه و آله است. هديه ای از سوی حق كه به وسيله جبرئيل بر حضرتش فرستاده شده كه بدان اشاره می‌شود: يا مَنْ اظْهَرَ الجَمِيلَ وَ سَتَرَ القَبيحَ يا مَنْ لَمْ يُواخِذْ بِالْجَرِيرَةِ وَ لَمْ يَهْتِكِ السِّتْرَ، يا عَظيمَ الْعَفْوِ، يا حَسَنَ التَّجاوُزِ، يا باسِطَ الْيَدَيْنَ بِالرَّحْمَةِ، يا صاحِبَ كُلِّ حاجَةِ، يا واسِعَ المَغْفِرَةِ، يا مُفَرِّجَ كُلِّ كُرْبَةٍ، يا مُقيلَ الْعَثَراتِ، يا كَرِيمَ الصَّفْحِ، يا عَظِيمَ الْمَنِّ، يا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ قَبْلَ اسْتِحْقاقِها، يا رَبَّاهُ يا سَيِّداهُ يا غايَةَ رَغْبَتاهُ، أَسْالُكَ بِكَ وَ بِمُحَمَّدٍ صلی الله عليه و آله و عَلیٍّ وَ فاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ عَلیِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّد وَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِیِّ بْنِ مُوسی وَ مُحَمَّدِ ابْنِ عَلِیٍّ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّد وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ الْقائِمِ الْمَهْدِیِّ الْائِمَّةِ الهاديةِ عليهم السلام أَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَسْالُكَ يا اللَّهُ يا اللَّهُ أَلَّا تُشَوِّهَ خَلْقی بِالنَّارِ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی ما أَنْتَ أَهْلُهُ. یعنی ای كسی كه زيبايی ها را ظاهر می‌كنی و زشتی ها را می‌پوشانی، ای كسی كه مؤاخذه نمی كنی به گناهان ما و پرده دری نمی كنی. ای بزرگ بخشنده، ای نيكوترين گذشت كننده، ای كسی كه دست های رحمتت بر امت گشاده است، ای صاحب هر حاجتی، ای دارنده مغفرت گسترده، ای گشايش دهنده هر اندوه و مشتقی، ای جبران كننده لغزش ها. ای بزرگوار چشم پوش، ای بزرگ احسان، ای آغاز كننده هر نعمت پيش از لياقت آن، ای پروردگار!، ای آقا!، ای نهايت خواسته‌ها!، از تو می‌خواهم به حق محمد و علی و فاطمه و حسن و حسين و علی بن الحسين و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و مهدی عليهم السلام، اين امامان هدايت كننده، اين كه درود بفرستی بر محمد و آل محمد عليهم السلام، و از تو می‌خواهم ای خدا، ای خدا، كه زشت نگردانی خلق را به واسطه آتش و انجام دهی برای من آنچه را كه خود صلاح می‌دانی.