شافعیه
شافعیه یکی از مذاهب فقهی چهارگانه اهل‌سنت به شمار می‌رود. این مذهب به نام اهل‌حدیث مشهور است. ابن‌اثیر شَافِعی را به فتح شین و کسر فاء ضبط کرده است.[۱] این مذهب پس از مذهب حنفیه، بزرگ‌ترین مذهب اهل‌سنت است و در احکام شرعی چون دیگر مذاهب اهل‌سنت، دارای نظام فقهی خاصی است که اصول آن را شخصی به نام محمد بن ادریس شافعی بنا نهاده است. همچنین پیروان مذهب‌شافعیه در کنار دیگر مذاهب اهل‌سنت یعنی حنفیه، مالکیه و حنابله در جهان اسلام حضور دارند.[۲] [۳] [۴] [۵] شافعیه با نام‌های دیگری چون شفعویه و شوافع نیز خوانده می‌شود. شفعویه احتمالا همان شافعیه و یکی از مکاتب اهل‌حدیث است.[۶] [۷]آورده‌اند که مردم دمشق پیرو مذهب اهل‌حدیث و فقیهان شفعویه بودند.[۸]
بنیان‌گذار شافعیه
موسس این مکتب شخصی به نام محمد بن ادریس شافعی منتسب به شافع بن سائب از نیاکان پدری‌اش می‌باشد. وی در سال 150 قمری در شهر غزه فلسطین به دنیا آمد. پدرش مدت کوتاهی پس از تولد وی از دنیا رفت و او در همان کودکی همراه مادرش به مکه هجرت کرد و در این شهر ساکن شد. [۹].محمد‌بن‌ادریس تحصیلات علمی و فقهی خویش را نزد مسلم بن خالد زنجی مفتی مکه و امام جماعت مسجد‌الحرام شروع کرد و کم کم به مهارت بالایی دست یافت و در مسجد‌الحرام تدریس خود را آغاز کرد. وی علاوه بر تسلط در فقه، در علوم ادبی نیز صاحب سبک بود. در همین زمان به مدینه سفر و در آن شهر نزدمالک بن انس رئیس مذهب مالکی به عنوان شاگردی خاص تلمذ کرد. شافعی بعد از گذشت حوادثی که او را مجبور به حضور در بغداد کرد، فرصتی یافت تا در آن دیار با فقهای بزرگ حنفی و نیز مدرسه فقهی مالک که بیشتر نص‌گرا و حدیث‌گرا بود، مرتبط و با فقه عقل‌گرایان و به اصطلاح اهل‌رای آشنا شود. مسیر علمی شافعی از این پس میان بغداد و مکه سپری شد. او در سال 199 قمری به مصر رفت و در آن دیار ساکن شد و در سال 204 قمری از دنیا رفت. [۱۰]
پیروان شافعی
بیشتر مقلدان فقهی شافعی در اصول عقاید، از مبانی کلامی اشعری پیروی می‌کنند. [۱۱] با این‌حال ابوالحسن اشعری موسس مکتب اشاعره خود در امور فقهی شافعی مسلک بود و در اثبات و تحکیم مبانی اعتقادی این گروه از مسیر ادله کلامی؛ مذهب اشعری را بنیان کرد. [۱۲]همچنین برخی از مشاهیر متکلمان اهل‌سنت همچون جوینی، غزالی، فخر رازی و سیوطی از میان شافعیان برخاستند.[۱۳]
پراکندگی جغرافیایی شافعیه
در زمان حاضر، شافعیه در بیشتر کشورهای اسلامی حضور دارند. اما در کشورهایی چون مصر، یمن، اندونزی و نیز مناطق کرد‌نشین، حضور پیروان این مذهب چشم‌گیر‌تر است. [۱۴] و [۱۵]علاوه بر این، بزرگان دو مذهب شافعی و مالکی، قدرت برتر در میان اساتید و شیوخ دانشگاه الازهر مصر می‌باشند.[۱۶]
پانویس
- ↑ ابن‌اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، ج2، ص175
- ↑ بلخی ابوالقاسم، بیان الادیان، ص61
- ↑ دائرة المعارف الاسلامیة، ج13، ص72
- ↑ احمد امین، ضحی الاسلام، ج2، ص168
- ↑ خوارزمی محمد بن احمد، مفاتیح العلوم، ص46
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 257
- ↑ رازی عبد الجلیل، النقض، ص457
- ↑ مقدسی محمد، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ص154
- ↑ ابوزهره محمد، تاریخ المذاهب الاسلامیة، ص۴۰۷- ۴۰۹
- ↑ وهبة الزحیلی، المذهب الشافعی، نشر مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، المذاهب الاسلامیة الخمسة، ص۴۹۴ - ۴۹۸.
- ↑ تیمور پاشا، احمد، المذاهب الفقهیة الاربعة، قاهره، ص۸۷.
- ↑ مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص۵۵.
- ↑ وهبة الزحیلی، المذهب الشافعی، نشر مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، المذاهب الاسلامیة الخمسة، ص۵۲۳ - ۵۲۶.
- ↑ وهبة الزحیلی، المذهب الشافعی، نشر مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، المذاهب الاسلامیة الخمسة، ص۵۴۲ – ۵۴۵
- ↑ اسلامی، رضا، مدخل علم فقه، قم، ص۴۷۵.
- ↑ اسلامی، رضا، مدخل علم فقه، قم، ص۵۲۷.