نکات آماری اسلام در کانادا (مقاله)
نکات آماری اسلام در کانادا مدخلی است مرتبط با وضعیت آماری مسلمانان جامعه کانادا. در واقع اسلام پس از مسیحیت که دین اکثریت مردم کانادا است دومین دین مهم این کشور محسوب می‌شود. این وضعیت در نیم سدۀ اخیر و پس از مهاجرت مسلمانان بسیاری از کشورهای مختلف به کانادا صورت گرفته است.
مسلمانان اولیه
بیش‌تر مسلمانان کانادا زادۀ خارج از کانادا هستند اما مسلمانانی که در کانادا زاده می‌شوند نیز در حال افزایش هستند. هم‌چنین برخی افراد هستند که هر ساله به دین اسلام مشرف می‌شوند، هرچند که در این زمینه آمار و ارقام درستی در دست نیست تعداد کنونی مسلمانان کانادا در حدود ۶۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود. اکثریت مسلمانان کانادا مانند بیش‌تر مهاجران به کشور کانادا در استان اونتاریو و در شهر تورنتو زندگی می‌کنند. با این همه مسلمانان زیادی در استان کبک و استان بریتیش کلمبیا هم زندگی می‌کنند. در می سال ۲۰۰۱، ۵۷۹۶۴۵ مسلمان در کانادا زندگی می‌کردند که این رقم ۲ درصد جمعیت کانادا را در بر می‌گرفت. با این همه باید این نکته را در نظر داشت که نرخ رشد جمیعت در میان مسلمانان کانادا زیاد است. این نرخ از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۱ دو برابر شده است. پیش‌بینی می‌شود که جمعیت مسلمانان کانادا در سال ۲۰۱۷، ۱۶۰ درصد شود[1].
از این منظر نه تنها تعداد مسلمانان کانادا قابل تذکر است از آن بابت که این تعداد عموماً از نخبگان فرهنگ اسلامی بوده‌اند که به کانادا مهاجرت کرده‌اند و هم‌چنین یا از نسل جوان هستند و یا چندین فرزند جوان دارند از مسلمانان به‌عنوان مهم‌ترین اقلیت دینی و فرهنگی در کانادا یاد می‌شود.
مهاجرت مسلمانان به کانادا متأثر از سیاست‌های مهاجرت کشور کانادا و تحولات سیاسی و اجتماعی کشورهایی بوده است که مسلمانان قبل از مهاجرت به کانادا در ان‌جاها زندگی می‌کرده‌اند. هم‌اکنون اما بیش از ۶۰% مهاجران مسلمان به کانادا افرادی هستند که در خارج از این کشور متولد شده‌اند و در این ۲۰ سال اخیر به کانادا مهاجرت کرده‌اند.
پراکندگی جمعیتی مسلمانان
پراکندگی جمعیتی مسلمانان در کانادا استان به استان و منطقه به منطقه متفاوت است. از ۲۵۴۱۱۰ نفر مسلمانی که در سال ۲۰۰۱ در تورنتو زندگی می‌کرده‌اند ۲۳.۳% متولد کانادا بوده‌اند. از ۷۴.۷% هم که خارج از کانادا متولد شده‌اند ۶۷.۹% افرادی بوده‌اند که پس از سال ۱۹۹۱ به کانادا مهاجرت کرده‌اند. در مونترال هم آمار شبیه تورنتو است. از ۱۰۰۱۸۵ نفر مسلمانی که در این شهر در سال ۲۰۰۱ زندگی می‌کرده‌اند ۲۲.۳% متولد کانادا بوده‌اند و از ۶۹.۷% متولدان خارج از کانادا ۷۳.۵% در دهۀ ۱۹۹۰ به کانادا مهاجرت کرده‌اند. در ونکوور اما آمار و ارقام کمی متفاوت است. از ۵۲۵۹۰ مسلمان ۲۰.۸% متولد کانادا هستند و از ۷۶.۰% متولدان خارج از کانادا ۴۴.۶% مهاجران قبل از سال ۱۹۹۱ و بقیه مهاجران پس از سال ۱۹۹۱ هستند. این آمار مربوط به همۀ مسلمان از هر قشر و گروهی که باشند به حساب می‌آید. حتی اسماعیلیه هم که در از دهۀ ۱۹۷۰ به کانادا آمده‌اند جزو این آمار و ارقام قلمداد شده‌اند. این گروه هم‌اکنون فعالیت‌های مذهبی و فرهنگی زیادی را انجام می‌دهد. بین ۶۵ تا ۷۵ هزار نفر مسلمان اسماعیلیه در کانادا زندگی می‌کنند که بیش‌تر این افراد در استان‌های کبک و اونتاریو هستند. ۲۰ هزار نفر از پیروان اسماعیلیه هم در استان آلبرتا اقامت گزیده‌اند. [2]
آمار سال ۲۰۰۱
بر طبق آمار سال ۲۰۰۱ ۸۵.۸% از مسلمانان کانادا خود را به‌عنوان اقلیت در نظر می‌گیرند. برخلاف مسلمانان اروپا مسلمانان کانادا از جهت قومی بسیار متفاوت هستند. ۳۶.۷ % از آسیای جنوب شرقی و آسیای جنوبی، ۲۱.۱% عرب، ۱۴.۰% از آسیای غربی و ۱۴.۲% از دیگر جاهای دنیا چون: چین، کره، آمریکای لاتین، فیلیپین هستند. در این میان ۱۴.۲ % مسلمانان کانادا خود را به‌عنوان اقلیت در نظر نمی‌گیرند. [3]
در سال ۲۰۰۱ اکثریت مسلمان کانادا بین ۲۵ تا ۴۴ سال بودند. این امر هم ناشی از سیاست دولت کانادا است که به دنبال مهاجران تحصیل‌کرده و جوان است. در این میان بسیاری از تحصیل‌کردگان طبقۀ متوسط خاورمیانه به کانادا آمده‌اند که این افراد بیش‌تر مسلمان هستند.
بر طبق آمار سال ۲۰۰۱ کانادا ۲۶۴۷۷۰ نفر مسلمان بالای ۱۵ سال در کانادا زندگی می‌کنند که در کانادا از ژانویۀ ۲۰۰۰ به بعد کار کرده‌اند. این تعداد ۲% جمعیت کاری کانادا را در برمی‌گیرد. از این تعداد ۸۴% در فضای انگلیسی و ۹% در فضای فرانسوی زبان کار می‌کردند و بقیه در فضاهایی کار می‌کرده‌اند که زبان‌های غیررسمی وجود داشته‌اند. درصد بیکاری مسلمان در کانادا ۱۵.۷% درصد بوده که این بالاترین نرخ بیکاری در میان اقلیت‌های مختلف این کشور است. بیش‌تر مسلمانان البته در بخش فروش و مسکن و تجارت مشغول کار بوده‌اند (۲۶.۹%) .[4]
کانادا حدود ۳۳ میلیون نفر جمعیت دارد و یک فرهنگ چندگانه را در بر می‌گیرد. در این میان دو فرهنگ فرانسوی و انگلیسی بیش از خرده‌فرهنگ‌های دیگر در این کشور به چشم می‌آیند. با این همه چه در بخش فرانسوی (کبک) و چه در بخش انگلیسی کانادا مسیحیت تفوق چشمگیری دارد. با وجود این باید در نظر داشت که نرخ مسیحیان کانادا در سال ۲۰۰۱ از ۹۸% به ۷۲% کاهش یافته هرچند سنت مسیحی هنوز هم در این کشور غالب است. در این میان ۴۳.۲% از جمیعت به واتیکان تعلق خاطر دارند. (همان).
آمار سدۀ ۱۸۰۰
در سدۀ ۱۸۰۰ مهاجرت به کانادا هیچ‌گونه محدودیتی نداشت و بسیاری از چینیانان ساکن کانادا در این سده وارد کانادا شدند. در سال ۱۸۸۵ اما برخی محدودیت‌های مالیاتی برای چینی‌ها در نظر گرفته شد تا از تعداد مهاجران کاسته شود.
آمار نشان می‌دهد که در سال ۱۸۷۱ تنها ۱۳ مسلمان در کانادا زندگی می‌کرده‌اند که این تعداد در استان آلبرتا سکنی گزیده و همه لبنانی بودند. این‌ها افرادی بودند که به کانادا به‌عنوان محل اقامت موقت نگاه می‌کردند و در کارخانه‌ها و معادن و فروش‌گاه‌ها مشغول به کار بودند. هم‌اکنون هرچند بیش‌تر مسلمانان در اونتاریو و کبک ساکن هستند اما اولین مسجد رسمی مسلمانان با نام الرشید در سال ۱۹۳۸ در ادمونتون از ایالت آلبرتا ساخته شد.
مهاجرت اصلی پیروان ادیان مختلف از جمله مسلمانان پس از جنگ جهانی دوم آغاز شد که با آن کانادا نه تنها پذیرای صدها هزار نفر از شرق دور بود که بسیاری از مسلمانان خاورمیانه و آفریقا و حتی اروپا به این کشور مهاجرت کردند. (چکوت ۲۰۰۴: ۳۷۷) کم کم قوانین مهاجرت در کانادا جا افتادند و افراد با دانستن زبان و تحصیلات می‌توانستند به کانادا مهاجرت کنند. در سال ۱۹۷۱ تعداد مسلمانان کانادا ۳۳۳۷۰ نفر برآورد شده بود. اکثر این افراد با تحصیلات و صاحب حرفه و فن بودند و برای بهبود زندگی خود به کانادا آمده بودند. این افراد بیش‌تر از لبنان، سوریه، اندونزی، مراکش، فلسطین، مصر، عراق و پاکستان بودند. در این میان گزینه‌های جدید چون: خویشاوندی و پناهندگی هم برای مهاجرت به کانادا اضافه شد ضمن آن‌که کبک هم به صورت مستقل به جذب مهاجر اقدام کرد. در سال ۲۰۰۲ توجه بیش‌تری به مهاجرانی که دو زبان رسمی کانادا را می‌دانند جلب شد و بر مهارت‌های زبانی و شغلی هم بسی تأکید شد. هم‌اکنون بسیاری از طریق سرمایه‌گذاری، پناهندگی و خویشاوندی به کانادا آمده‌اند. [5]
آمار سال ۲۰۰۵
در سال ۲۰۰۵، ۲۶۲۱۵۷ مهاجر به کانادا آمده‌اند که بیش‌تر آنها از چین، هند، فیلیپین، پاکستان و ایالات متحدۀ آمریکا بوده‌اند. بر طبق آمار سال ۲۰۰۱ بیش‌تر جمعیت مسلمانی که خارج از کانادا متولد شده‌اند از سال ۱۹۹۱ به بعد به کانادا مهاجرت کرده‌اند. در این میان موقعیت اقتصادی و فرصت‌های آموزشی و هم‌چنین آزادی عقیده باعث شده خیلی از مسلمانان در استان اونتاریو سکنی بگزینند. [6]
[1] چکوت ۲۰۰۴: ۳۸۹-۳۹۳
[2] سلبی
[3] همان
[4] چکوت: ۲۰۰۴: ۳۸۹-۳۹۳
[5] کامرون ۲۰۰۴: ۳۹۸-۳۹۹ و وندی، ۲۰۰۱:۴۱۷-۴۲۴ و سلبی
[6] سلبی و چکوت: ۲۰۰۴: ۳۷۹