افطحیه

أفطحیه،(فطحیه) فرقه ای منتسب به شیعه است. پیروان این فرقه معتقدند که پس از امام صادق علیه السلام امامت به فرزند بزرگ تر ایشان یعنی عبد الله افطح می رسد. برخی منابع وجه نام گذاری را، انتساب این فرقه به یکی از رهبران آن به نام عبدالله بن فطیح کوفی می دانند.

دلیل نامگذاری

افطح در لغت به کسى اطلاق مى شود که داراى سر و یا پاهاى پهن باشد. و از آن جا که عبداللّه داراى سر یا پاى هاى پهن بود، وى را افطح و پیروانش را افطحیه یا فطحیه می نامند. .

تاریخچه

در منابع آمده است: عبد الله كه پس از اسماعيل فرزند بزرگ امام جعفر صادق (ع) بود مى گفت كه امامت در اكبر اولاد امام پيشين است و حضرت صادق (ع) فرمود هر كسی كه در مجلس من بنشيند او امام است و امام را جز امام غسل ندهد، و جز وى بر پیکر او نماز نخواند، و انگشترى او را به دست نكند و او را جز امام به خاك نسپارد، و من متولى همه اين امور بوده‏ ام. شيخ مفيد مى ‏نويسد اين كه گفته ‏اند امامت جز در اكبر اولاد نباشد، حديثى است كه كسى آن را روايت نكرده مگر اين كه شرطى با آن همراه بوده است و آن شرط چنين است كه جانشين امام بايد خالى از عاهه يعنى دور از عيب و آفت باشد و عبد الله بن جعفر خالى از عيب نبود، زيرا اعتقاد به مذهب «مرجئه» داشت. نقل شده است که روزى عبد الله در محضر امام صادق (ع) حاضر شد و امام ساكت شد تا اين كه وى از مجلس بيرون رفت، اصحاب سبب خاموشى آن حضرت را پرسيدند، فرمود كه او از «مرجئة» است. پس از امام صادق (ع) بسيارى از اصحاب به عبد الله گرويدند، جز شمارى اندك كه امام راستين را مى‏شناختند و چون در عبدالله دانشى نيافتند، از امامت او سرباز زدند، اما آنان كه به امامت او يقين كردند به اين مذهب گرائيدند و گفتند پسر او نيز پس از وى امام است، ولى چون عبد الله از دنیا رفت و پسری هم نداشت، بیشتر افطحيه از امامت او بازگشتند و به موسى بن جعفر (ع) گرويدند و پيش از اين در روزگار عبد الله نيز گروهی به امامت موسى بن جعفر (ع) گرائيده بودند. نقل است که عبد الله بعد از پدرش بیش از هفتاد روز زنده نماند.

اعقتادات

مامقانى در کتاب «مقباس الهداية» مى‏نويسد كه فطحيه در ميان فرق شيعه از دو جهت به حق نزدیک ترند. يكى اين كه ديگر مذاهب فاسده متضمن انكار بعضى از ائمه است و مطابق نصوص قطعى هر کسی يكى از ائمه را انكار كند، مثل آن است كه همگى را انكار كرده باشد، در صورتى‏ كه فطحیه قايل به امامت دوازده امام است و عبد الله افطح را بين امام صادق (ع) و برادر او امام موسی کاظم (ع) مى‏آوردند و فطحى نمى‏ميرد مگر اين كه عارف به امام زمان خويش باشد، در حالى كه ديگر فرق شيعه جاهل به امام زمان شان بودند. ديگر اين كه ساير مذاهب فاسد كه به دوازده امام اعتقاد نداشتند، مثل فطحيه نبودند، زيرا عبد الله بيشتر از هفتاد روز امامت نكرد و پس از مرگ او كسانى كه پیرو مذهب او بودند، قائل به امامت امام موسی کاظم (ع) گشتند.

                       فرهنگ فرق اسلامى، متن، ص: 65