عبدالعلی مزاری
| نام | عبدالعلی مزاری |
|---|---|
| نامهای دیگر | شهید وحدت |
| ملیت | افغانستان |
| متولد | 1326ش |
| محل تولد | شهر چارکنت ولایت بلخ |
| شهادت | 1373ش در افغانستان |
حجة الاسلام عبدالعلی مزاری از چهره‌های مشهور سیاسی و جهادی افغانستان و اولین دبیرکل حزب شیعی وحدت اسلامی افغانستان بود که توسط طالبان به شهادت رسید.
ولادت
عبدالعلی مزاری در سال ۱۳۲۶ش در شهر چارکنت در ولایت بلخ افغانستان متولد شد.
تحصیلات
عبدالعلی مزاری پس از اتمام دوره سربازی به زادگاه خود بازگشت و مشغول ادامه تحصیل در مدرسه شیخ سلطان در مزار شریف شد. اما اوایل بهار ۱۳۵۱ش برای ادامه تحصیل از افغانستان خارج شد و پس از سفر به عراق و زیارت عتبات عالیات در نجف و کربلا، در حوزه علمیه قم اقامت کرد؛ مزاری در ایران همزمان با تحصیل به پخش کتاب‌های اسلامی و انقلابی و امور تبلیغی می‌پرداخت. او از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۵ش در قم مشغول به تحصیل بود. مزاری در ۱ تیر(سرطان) ۱۳۵۹ش از امام خمینی اجازه دریافت و مصرف وجوهات شرعی را در مزار شریف و مناطق اطراف دریافت نمود.
فعالیتهای سیاسی
اولین فعالیتهای سیاسی عبدالعلی مزاری در قالب حزبی را می‌توان مربوط به سال ۱۳۵۳، در حزب حسینی دانست.ایجاد و برپایی حکومت اسلامی و مبارزه بر اساس مبانی اسلامی، از رویکردهای اصلی مزاری در حزب حسینی بوده است. پس از انقلاب اسلامی ایران و تشدید مبارزات مردم افغانستان در سال ۱۳۵۷ش سازمان نصر افغانستان از ائتلاف گروه‌هایی همچون روحانیت نوین، گروه مستضعفین و حزب حسینی تشکیل شد و در فرردین ۱۳۵۸ اعلام موجودیت کرد.این سازمان از اندیشه‌های امام خمینی پیروی می‌کرد و عبدالعلی مزاری، محمدکریم خلیلی، عزیزالله شفق، یوسف واعظی، محمد ناطقی و... عضو شورای رهبری آن بودند. مزاری که پس از کودتای کمونیست‌ها، افغانستان را ترک کرده بود، در سال ۱۳۵۸ پس از شدت گرفتن جنبش مردم بر ضد کمونیست‌ها و نیروهای شوروی، به افغانستان بازگشت و در چهارکنت مشغول سازماندهی مبارزه با نیروهای دولتی شد.او سپس به ایران رفت و تا سال ۱۳۶۵ در ایران ماند. عبدالعلی مزاری اوایل ۱۳۶۵ به افغانستان بازگشت و در شرایطی که توانسته بود قدرت و نفوذ خود را به تدریج در سازمان نصر افزایش دهد و به برجسته‌ترین رهبر سازمان تبدیل شود، تلاش فراوانی برای متحد کردن گروه‌های شیعی به کار بست. وی در این سالها مقدمات تشکیل حزب وحدت ملی افغانستان را فراهم کرد و حزب وحدت پس از آغاز رهبری مزاری، به مطرح‌ترین حزب شیعه افغانستان تبدیل شد و بامیان، ستاد مرکزی حزب و مرکز تصمیم‌گیری‌های مهم سیاسی و نظامی شد. پس از آنکه مجاهدان در اردیبهشت ۱۳۷۱ش توانستند دولت کمونیستی نجیب‌الله را ساقط کنند و وارد کابل گردند، نیروهای حزب وحدت اسلامی در مناطق شیعه‌نشین کابل مستقر شد. این حزب، پس از تشکیل دولت اسلامی مجاهدین، در این دولت عضو بود و با گروه‌های اصلی آن روابط حسنه داشت. اما پس از عدم پایبندی آنان به توافق‌نامه‌ها بویژه عدم واگذاری کامل سهم شیعیان هزاره در دولت، حزب وحدت به رهبری مزاری تصمیم گرفت از دولت خارج شود. پس از آن بود که مناطق شیعه‌نشین کابل زیر حملات نیروهای ربانی و مسعود و نیروهای حزب اتحاد اسلامی به فرماندهی عبدالرسول سیاف ـ با اندیشه‌های وهابی ـ قرار گرفت. در یکی از بزرگ‌ترین این حملات در ۲۲ بهمن(حوت) ۱۳۷۱ش، در محله افشار در غرب کابل، صدها تن از ساکنان غیرنظامی هزاره و شیعه این محله قتل عام شد.
شهادت
پس از ظهور طالبان و رشد سریع آن که با تصرف مناطق جنوبی و رسیدن به کابل ادامه یافت؛ درگیری نیروهای برهان‌الدین ربانی،احمدشاه مسعود و متحدین‌ش، با حزب وحدت اسلامی شدت یافت. مزاری برای ایجاد درگیری بین این نیروها و طالبان، و نیز به دلیل خوش‌بینی به طالبان ـ که افکار واقعی خود را تا آن زمان آشکار نکرده بود ـ تصمیم گرفت موافقت‌نامه‌ای با این گروه امضا کند.مزاری به توافق عمل کرد، اما طالبان با ورود به کابل، در پی خلع سلاح کامل سربازان حزب وحدت، و تصرف همه مناطق تحت کنترل آنان برآمد. سپس رهبر حزب وحدت و برخی از یاران نزدیکش را دستگیر کرده و به قندهار فرستاد. مزاری در ۲۲ اسفند (حوت) ۱۳۷۳ش در بین راه و در هلی‌کوپتر، همراه یارانش توسط طالبان شهید شد.
واکنش ها پس از شهادت مزاری
مزاری پس از شهادت به نماد مظلومیت، مقاومت و مبارزه هزاره‌ها تبدیل شده و موج نیرومندی از احساسات مردم را برانگیخت. سروده‌های بسیاری در رثای او گفته شد. برخی، این سروده‌ها را از جهت حجم و کیفیت، در نوع خود کم‌نظیر و حتی بی‌سابقه دانسته و ادعا کرده‌اند که «در تاریخ معاصر و حتی شاید گذشته افغانستان، در سوگ هیچ شخصیتی، این اندازه شعر سروده نشده است. در ۲۱ اسفند (حوت) ۱۳۹۴ش محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان، عبدالعلی مزاری را در فرمان رسمی، ملقب به «شهید وحدت ملی افغانستان» کرد و روز ۲۲ اسفند به نام وی در تقویم رسمی افغانستان درج گردید.
واکنشهای خارجی
علاوه بر آن ذبیح الله مجاهد سخنگوی گروه طالبان هم ضمن محکوم کردن این حادثه، آن را “جنایتی بزرگ” خواند. سفیر آمریکا در افغانستان نیز این حمله را محکوم کرده و ضمن ابراز همدردی با خانواده آقای نیازی گفت که "مسجد محل عبادت و عشق به خدا است، نه خشونت و مرگ!" سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز حمله را تررویستی خواند و اقدام تروریستی گروه‌های تکفیری که منجر به کشته شدن دکتر محمد ایاز نیازی، به شدت محکوم کرده و با خانواده نیازی مرحوم و دولت و ملت افغانستان ابراز همدردی کرد. دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی جناب حجة الاسلام و المسلمین دکتر شهریاری نیز در پیامی ضمن این که از ایشان به عنوان یکی از چهره‌های ممتاز فرهنگی و از پیشتازان مقوله وحدت و اخوت مسلمین یاد کرد شهادت ایشان را نوعی توطئه برای حذف و ترور چهره‌های اثرگذار تقریبی و فرهیخته از سوی استکبار و ایادی آنها در منطقه دانست. [۱] [۲] [۳] [۴] [۵] [۶]