رضاخان

نام	رضاخان
نام کامل	رضا پهلوی
القاب	اعلی‌حضرت همایونی • شاهنشاه • رضاشاه کبیر • رضاخان • رضا سوادکوهی • رضا ماکسیم • رضاخان میرپنج • سردار سپه
تاج‌گذاری	تهران • کاخ گلستان
سلطنت	از ۲۴ آذر ۱۳۰۴ تا ۲۵ شهریور ۱۳۲۰
نام پدر	عباسعلی داداش بیگ سوادکوهی
نام مادر	نوش‌آفرین آیرملو
تاریخ تولد	۲۴ اسفند ۱۲۵۶ خورشیدی
زادگاه	ایران • مازندران • سوادکوه • آلاشت
دین	اسلام
مذهب	شیعه
درگذشت	۴ مرداد ۱۳۲۳ خورشیدی (۶۷ سال)
محل فوت	آفریقای جنوبی • ژوهانسبورگ

رضاشاه پهلوی اولین پادشاه پهلوی (از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰) و بنیانگذار دودمان پهلوی بود. سلطنت رضا شاه پایان فرمانروایی قاجاریان و آغاز دوران حکومت پهلوی بود که با انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ به پایان رسید.

رضاخان میرپنج بنیان‌گذار سلسله پهلوی پهلوی قبلاً اسم خانواده میرزا محمود خان، عضو وزارت پست و عنوان تلگرافی بانک شاهنشاهی بود که رضاخان از شباهت آن استفاده کرد و بر خود گذاشت.

در سال ۱۲۵۶ش. (۱۲۹۵ق.) در دهکده "آلاشت" از توابع "سواد کوه" در استان مازندران به دنیا آمد. او از یک خانواده نظامی ترک‌زبان و گمنام در مازندران بود. پدرش داداش بیگ به ایل پالانی منسوب بود. زمانی که او طفل شیرخواره‌ای بود، پدر را از دست داد و همراه مادر از سواد کوه به تهران آمد.

رضا شاه در یک نگاه

دستاورد های مهم تشکیل ارتش مدرن ایران، ساخت دانشگاه تهران، ساخت راه آهن سراسری، کشف حجاب، بهبود حقوق زنان و اقلیت های مذهبی، بهبود چشمگیر وضع آموزش و پرورش، حذف روحانیون از امور سیاسی، احیا زبان فارسی به وسیله فرهنگستان زبان جنگ ها خاتمه دادن به شورش های ایلات و عشایر و حفظ تمامیت ارضی کشور، جنگ با متفقین وزیران معروف محمدعلی فروغی، حسن مستوفی، مهدی‌قلی هدایت، محمود جم، احمد متین دفتری، رجبعلی منصور.

رضا شاه پهلوی (۱۲۵۶ در آلاشت مازندران ۱۳۲۳ در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی) شاه ایران (از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰) و بنیانگذار دودمان پهلوی بود. سلطنت رضا شاه پایان فرمانروایی قاجاریان و آغاز دوران حکومت پهلوی بود که با انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ به پایان رسید.

رضا که کودکی یتیم بود دوران خردسالی را در فقر گذراند. از نوجوانی به نظام پیوست و مدارج ترقی را طی نمود. در روز سوم اسفند سال ۱۲۹۹، کودتایی را ترتیب داد. در نتیجه این کودتا، نیروهای قزاق به فرماندهی رضا خان تهران را اشغال نمودند.

رضا خان ابتدا در مقام وزیر جنگ، بسیاری از ناآرامی‌ها و راهزنی‌ها را از بین برد. در سوم آبان ۱۳۰۲ رضاخان با فرمان احمدشاه قاجار به نخست‌وزیری منصوب شد و ابتدا تلاشی در جهت جمهوری خواهی نمود. ولی در سال ۱۳۰۴ به پادشاهی رسید. وی سرانجام در سال ۱۳۲۰ تحت فشار انگلستان مجبور به ترک سلطنت گردید و سه سال بعد در ژوهانسبورگ (آفریقای جنوبی) به مرگ طبیعی درگذشت.

القاب رضاشاه

رضاشاه در طول زندگی خود و حتی پس از آن به دلایل گوناگون به القاب مختلفی خوانده شده‌است. در جوانی به نام ناحیه‌ای که از آن برخاسته بود رضا سوادکوهی نامیده می‌شد. با ورود به نظامی‌گری به مناسبت استفاده از مسلسل ماکسیم به رضا ماکسیم و بعدها به رضاخان و سپس، با ذکر درجه نظامی‌اش، به رضاخان میرپنج شناخته شد.

بعد از کودتای ۱۲۹۹ و به دست‌گرفتن وزارت جنگ و فرماندهی کل قوا، او را سردار سپه می‌خواندند. پس از رسیدن به پادشاهی و گزیدن نام خانوادگی پهلوی به رضاشاه پهلوی پیش از این نام خانوادگی در ایران کار نمی‌رفته‌است و رضا شاه برای اولین بار استفاده از نام خانوادگی را اجباری کرد. شناخته شد. در سال ۱۳۲۸ با تصویب مجلس شورای ملی به او لقب رضاشاه کبیر داده شد.

آغاز زندگی و نوجوانی

رضا در ۲۴ اسفند ۱۲۵۶ هجری خورشیدی در روستای آلاشت از توابع سوادکوه مازندران زاده شد. پدرش داداش بیک، یاور فوج سوادکوه بوده‌است و پدران او نیز نظامی و از ایل پالانی بوده‌اند. مادرش نوش‌آفرین، اهل تهران و تا مرگ داداش بیک ساکن آلاشت بود. مرگ پدرش در چهل روزگی وی، موجب شد که نوش‌آفرین تصمیم به عزیمت به تهران بگیرد. لذا پس از مدتی نوزاد شش ماهه را برداشت و راه تهران را در پیش گرفت. در این سفر رضای نوزاد در راه سخت میان مازندران و تهران به شدت بیمار شد و با رسیدن به گردنه و کاروانسرای گدوک، نوزاد یخ زد و مادر و سایر همسفران وی را مرده پنداشتند. بنابراین او را از مادر جدا نموده و برای دفن در روز بعد، او را در کنار چارپایانشان گذاشتند. گرمای محیط موجب شد تا کودک مجددا جانی بگیرد و اطرافیان را متوجه خود کند.

این داستان را رضا شاه بارها در دوران پادشاهی و در هنگام ساخت راه‌آهن شمال برای اطرافیان از جمله محمدعلی فروغی و حسن اسفندیاری نقل نموده‌است. رضا و مادرش در محله سنگلج در نداری و تهیدستی زندگی می‌کردند. مخارج زندگی آنان تا هفت سالگی رضا بر عهده سرهنگ ابوالقاسم آیرم‌لو بود. او در آن زمان بنام ابوالقاسم بیک، خیاط قزاقخانه بود. و پس از مرگ وی سرتیپ نصرالله‌خان آیرم زندگی آنان را اداره می‌کرد.