ابن منظور
 | این مقاله هماکنون برای مدتی کوتاه تحت ویرایش عمده است. این برچسب برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شدهاست، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده میشود ویرایشی در این صفحه انجام ندهید. این صفحه آخرینبار در ۱۲:۰۹، ۲۵ اکتبر ۲۰۲۱ (ساعت هماهنگ جهانی) (۳ سال پیش) تغییر یافتهاست؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر ویرایش نشده است، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با در دست ساخت جایگزین میکنید. |
| نام | ابن منظور |
|---|---|
| نام کامل | ابوالفضل جمال‌الدین محمد بن مکرّم بن منظور انصاری رُوَیْفِعی افریقی؛ یا: ابن مکرّم |
| زادروز | ۶۳۰ق |
| تخصص اصلی | فرهنگ‌نویس |
| شغل | قاضی |
| تخصص | کاتب |
| آثار | فرهنگ لغت ۲۰جلدی لسان‌العرب |
| مشهورترین تألیفش | فرهنگ لغت ۲۰جلدی لسان‌العرب |
| درگذشت | ۷۱۱ق |
ابوالفضل جمال‌الدين محمدبن مكرم معروف به ابن منظور نويسنده لسان العرب است. بيشتر مآخذ كهن او را ابن مكرم خواندهاند و او نسب خود را با هجده واسطه به «رويفع ابن ثابت انصاری» صحابی پيامبراكرم(ص) رسانده است. برخی ابن منظور را شافعی مذهب و برخی شيعه دانسته‌اند.
ذهبى زادگاه وی را مصر نوشته است، اما از منابع قديم درباره مولد و سال‌های نخستين زندگى او آگاهى دقيقى به دست نمى‌آيد. وی در قاهره كاتب ديوان انشا بود و پس از آن منصب قضا را در طرابلس غرب به عهده گرفت. به گفته ابن حجر و سيوطى از آنجا كه وی عمر خود را به خدمت در ديوان انشا گذرانده و به گفته ابن شاكر مدفن او در «قرافه»، نزديكى قاهره، بوده است، مى‌توان گفت كه وی در اثنای اقامت طولانيش در مصر به قضای طرابلس منصوب شده است.
ابن منظور کیست
ابوالفضل محمد بن مکرم بن منظور آفریقایى، لغوى و أدیب مشهور جهان عرب صاحب معجم بزرگ و مشهور «لسان العرب» و صاحب کتابهاى أدبى مختصر بسیارى همانند مختصر «أغانى» است. برخى گفته اند او در مصر متولد شده و برخى نیز او را منسوب به طرابلس مى دانند.
در «دیوان الانشاء» خدمت مى کرد و شاگرد ابن مقیر بود. او منصب قضاوت را در طرابلس بدست آورد و سپس به مصر دیار خود بازگشت و بقیه عمر خود را در آنجا سپرى کرد. او در همانجا وفات یافت و بعد از مرگش نزدیک به پانصد جلد کتاب با دست خط خود بر جاى گذاشت. گفته اند در آخر عمر بینایى اش را از دست داده بود.
ابن منظور بخاطر تصنیف کتاب بزرگ خود یعنى «لسان العرب» مشهور شد این کتاب جامع و شامل 5 معجم مختلف در لغت عرب است . علماى بسیارى او را در این فن ستوده اند و او را تمجید کرده اند در شعر نیز با وجود کمى آثار، نیکو بوده است . او در سال 630 هـ متولد شد و در سال 711 هـ از دنیا رفت. [۱]
نسب ابن منظور
ابن منظور نسب خود را با ۱۸ واسطه به رویفع بن ثابت انصاری (درگذشت ۵۶ هجری)، صحابی پیامبر اکرم (ص)، که در سال ۴۶ هجری امارت طرابلس غرب را عهده دار شد، رسانیده است. [۲]
«شدیاق» نسبت آفریقایی را که منابع کهن به وی داده‌اند، دلیل بر تونسی بودن او می‌داند. برخی نیز به استناد اینکه «رویفع» جد اعلای او، تا پایان عمر امیر طرابلس بوده و خاندان ابن منظور، معروف به آل مکرم، تا سده‌های اخیر در آن ناحیه شهرت داشته‌اند، زادگاه وی را طرابلس پنداشته‌اند و بعید دانسته‌اند که او پیش از تصدی قضای طرابلس در مصر و یا قاهره به سر برده باشد.
اما نظر به گزارش «صفدی» و «ابن شاکر» و با توجه به آنچه در پژوهش «ابوالقاسم محمد کرو» درباره مهاجرت جد او، نجیب الدین علی، از تونس به مصر آمده، دلیلی قاطع بر ترجیع قول ذهبی که مصر را زادگاه او دانسته است، وجود دارد.
آثار ابن منظور
مشهورترين كتاب او لسان العرب است در بيست مجلد كه كتب لغت مادر را در آن گرد آورده و مى توان گفت: از همه آنها بسنده است. ديگر كتاب او «مختارالاغانى» است در 12 جز و «نثار الازهار فى الليل والنهار» در ادب و «اخبار ابى نواس» و چند كتاب ديگر كه به طبع نرسيده. ابن منظور مذهب تشيع داشته خالى از تعصب و رفض. [۳]