العطاس
سادات آل عطاس، قبیله ای علوی، حسینی، هاشمی، عدنانی از قبایل سادات آل باعلوی در حضرموت هستند . و گفته های گوناگونی در مورد علت نامگذاری عنوان «عطاس» بر این خانواده وجود دارد هر چند که همه این گفته ها در یک چارچوب هستند. اما قوی ترین این گفته ها بنابر بر گفته نسابه ها این است که: سید عبدالرحمن بن عقیل در بدو تولد چند مرتبه عطسه کرده است. از نسل او عالمان برجسته و چهره های سرشناس بسیاری پدید آمده اند و در کشورهای مختلف، در سراسر شبه جزیره عربستان، شرق دور، هند و غیره پراکنده شده اند. [۱]
نسب
نسب آل عطاس به السقاف می رسد و می گویند: هر عطاسی سقاف است اما هر سقافی عطاس نیست . همچنین تمامی افراد خاندان العطاس به یکی از پسران جناب عبدالرحمن عطاس برمی گردند.
پسران عطاس که آل عطاس به یکی از آنها بر می گردند عبارتند از: عمر بن عبدالرحمن العطاس، عقیل بن عبدالرحمن العطاس هستند، عبدالله بن عبدالرحمن العطاس.
جدشان که همه به او برمی گردند سید عبدالرحمن العطاس بن عقیل بن سالم بن عبدالله بن عبدالرحمن بن عبدالله بن عبدالرحمن السقاف بن محمد مولا الدویلة بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه، المقدم محمد بن علی بن محمد، صاحب مرباط بن علی، خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبید الله بن احمد المهاجر (جد باعلوی) بن عیسی بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زین العابدین بن الحسین پسر امام علی بن ابی طالب بن عبدالمطلب بن عمرو (جد بنی هاشم) بن عبد مناف بن قصی بن کلاب بن مرة بن کعب بن لؤی بن غالب بن فهر بن مالک بن النضر (جد قریش) بن کنانه بن خزیمه بن مدرکه بن الیاس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان (جد العرب المستعربة) از فرزندان از اسماعیل بن ابراهیم تا آدم (ابوالبشر). [۲]
تاریخچه
معروف آن است که حبیب عمربن عبدالرحمن العطاس اول کسی است که از آل عطاس به دره ها و مناطق حضرموت برای تبلیغ دین و هدایت مردم به پرستش خداوند سفر کرده است. او به مناطق بسیاری از حضرموت رفته و در شهر حریضة ساکن شد و در آنجا ازدواج کرد. سپس برادرش عقیل بن عبدالرحمن و پدرش عبدالرحمن را به حریضه دعوت کرد. پدرش در حریضه وفات کرد و در همانجا دفن شد. این اولین کسی بود که از علویین در حریضه دفن شده است.
نسل فرزندان عبدالرحمن
نسل حبیب عمر بن عبدالرحمن العطاس :(آل عبد الله بن عمر، وآل عبد الرحمن بن عمر، وآل سالم بن عمر، وآل حسين بن عمر، وآل محسن بن حسين، وآل أحمد بن حسين، وآل طالب، وآل حسن بن حسين، وآل عبد الله بن حسين، وآل علي بن حسين، وآل عمر بن حسين).
نسل عقیل بن عبدالرحمن العطاس: (آل عقيل، آل عمر بن عمر، به همه آنها آل عقيل گفته می شود به خاطر نسبتشان با جدشان عقيل بن عبد الرحمن العطاس).
و نسل عبدالله بن عبدالرحمن العطاس در یافع گسترده اند .
منطقه زیست آنها
حریضه به عنوان پایتخت خاندان العطاس شناخته می شود و برخی از آنها بعدها به دره ها و روستاهای مجاور نقل مکان کردند. همچنین شهرهایی وجود دارد که اهالی آنجا به آل عطاس معروف هستند. از جمله در حضرموت : وادي عمد، سدبة، المشهد، نفحون، عنق، حجر، المكلا، صيف، موشح، الهجرين، صبيخ، الريضة، الشحر، الخريبة. و بعضی از کشورهایی که به آن مهاجرت کرده اند مانند: امارات متحده عربی ، پادشاهی عربستان سعودی و اندونزی ،و مالزی .
بزرگان این قوم
از علما و وعاظ:
عمر بن عبدالرحمن العطاس (جد بزرگ)
علی بن حسن العطاس (صاحب المشهد )
ابوبکر بن عبدالله العطاس (صاحب عمد )
عبدالله بن محسن العطاس (صاحب بوقور )
احمد بن حسن العطاس (مدفون در حریضه )
منابع
كتب: شمس الظهيرة، خدمة العشيرة، المعجم اللطيف، إتحاف الأحبة في بيان مشتبه النسبة.
مؤلفات عطاسية.