یزید بن معاویه دومین خلیفه[۱] اموى است که پس از پدرش معاویه بن ابی سفیان (م. ۶۰ق.) نزدیک چهار سال حکومت کرد (۶۰ ــ ۶۴ق.) و در شام (دمشق) در گذشت. او نخستین کسی بود که بر خلاف سنت خلفای پیشین، به انتصاب پدرش و به صورت موروثی مدعی خلافت شد. حکومت او به مرکزیت شام[۲] سه سال و هشت ماه به طول انجامید. بیعت گرفتن اجباری او از خویشاوندان نزدیک و برخی صحابه پیامبر(ص) که با مقاومت برخی از آنان رو به رو شد، وقایع دلخراشی را در تاریخ اسلام رقم زد.

یزید
یزید
نام یَزید بن معاویة بن ابی‌سفیان
کنیه ابوبکر
لقب ابن هرمز
زادروز ۱۱ شوال سال ۲۶ هجری
زادگاه شام الماطرون
درگذشت ۱۵ ربیع‌الاول سال ۶۴ هجری
آرامگاه دمشق قبرستان باب الصغیر
محل زندگی
نسب از موالی قبیله قبیله دوس
دلیل شهرت

واقعه عاشورا[۳] که به شهادت امام حسین (ع) و یارانش منجر شد به دستور او پدید آمد. او جوانی عیاش، خوشگذاران و خونریز بود. کشتار مردم مدینه در واقعه حره و حمله به کعبه نیز از وقایع دوران خلافت اوست.

زندگی‌نامه یزید

یزید درسال ۲۶ هجری قمری به دنیا آمد. [۴] پدر او معاویه فرزند ابوسفیان و مادرش میسون دختر بجدل کلبی است. میسون پس از ازدواج با معاویه[۵]، نتوانست زندگی در دمشق را تحمل کند و پس از جدایی از معاویه، به صحرا بازگشت. بنا بر احتمال منابع، او در این هنگام، یزید را باردار بوده یا یزید شیرخوار وی بوده است. [۶] یزید کودکی خود را در قبیله میسون و در کنار مادرش گذراند. مردمان آن قبیله از قبایل حُوّارین(در منطقه حمص شام) با پیشینه مسیحیت[۷] در زمان پیش از اسلام و اهل فصاحت و شعر عربی بودند و یزید نیز تحت تأثیر آنان سخن‌پرداز و شاعر شد.[۸]

معاویه به همراه پدرش ابوسفیان، مادرش هند جگرخوار و عده‌ای دیگر، پس از فتح مکه اسلام آوردند و پیامبر(ص) آنان را طُلَقاء (اسیران آزادشده) خطاب نمود و از مجازات، عفو کرد.[۹] حضرت زینب پس از شهادت امام حسین(ع)، در خطبه‌ای یزید را فرزند طلقاء خطاب کرد. [۱۰] در زیارت عاشورا نیز با عبارت وابنُ آکلةِ الاَکباد (فرزند زن جگرخوار) از یزید یاد شده است. [۱۱]

یزید چندین فرزند از جمله خالد، معاویه، ابوسفیان و عبدالله و همسرانی به نام‌های فاخته، ام‌کلثوم و ام‌مسکین داشته است.[۱۲] او پس از سه سال و هشت ماه حکومت، در ۱۴ ربیع‌الاول سال ۶۴ق در ۳۸ سالگی درگذشت. [۱۳]

یزید پیش از خلافت

یزید در سال ۲۵ هجرى‌ در ماطِرون (مکانی در نزدیکی دمشق) به دنیا آمد.[۱۴] مادر او زنی از قبیله چادرنشین کلب بود که میسون نام داشت. معاویه او را به زنی گرفت و به قصر خود در شام[۱۵] آورد اما او زندگی بدوی خود را بیشتر دوست می داشت واشعاری در مذمت قصر معاویه سرود که به گوش معاویه رسید و به همین خاطر معاویه او را طلاق داد و در حالی که به یزید حامله بود یا به او شیر می داد او را به نزد قبیله اش فرستاد. [۱۶] گفته شده معاویه شخصی را برای خواستگاری دختر بهدل بن حسان کلبی فرستاده بود اما او به اشتباه به نزد بحدل بن انیف کلبی رفت و او دخترش میسون را به ازدواج معاویه در آورد.[۱۷]

یزید در بادیه رشد یافت، و به همین خاطر زبان فصیحی داشت. او جوانى میگسار، سگباز و اهل بوزینه بازى و عیاشى بود. [۱۸] افراط او در شرب خمر موجب شد که پدرش معاویه نیز او را توبیخ کند. [۱۹]

پانویس

  1. ر.ک مقاله خلیفه
  2. ر.ک:مقاله شام
  3. ر.ک:مقاله عاشورا
  4. طقوش، دولت امویان، ۱۳۸۹ش، ص۶
  5. ر.ک:مقاله معاویه
  6. ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۱۳ق، ج‏۵، ص۲۷۱؛ زرکلی، الأعلام، ۱۹۸۹م، ج‏۷، ص۳۳۹
  7. ر.ک:مسحیت
  8. طقوش، دولت امویان، ۱۳۸۹ش، ص۶۱
  9. طبری، تاریخ الأمم والملوک، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۶۱؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۴۱۲
  10. سید ابن طاوس، اللهوف، ۱۳۸۱ش، ص۱۸۲
  11. میرخانی، شرح زیارت عاشورا، ۱۳۷۴ش، ص۴۴۶
  12. طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۵۲ش، ج۷، ص۳۱۲۳
  13. بلاذری، انساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۳۵۴
  14. الأعلام، ۱۹۸۹م، ج‏۸، ص۱۸۹
  15. ر.ک:مقاله شام
  16. الأعلام، ۱۹۸۹م، ج‏۷، ص۳۳۹
  17. بلاذری، انساب الاشراف، ج۵، ص۱۴۹
  18. سفینة البحار ، ج ۱ ، ص ۵۲۸
  19. کتبی، فوات الوفیات، ۲۰۰۰م، ج۲، ص۶۴۵