ابن ندیم

نسخهٔ تاریخ ‏۲۶ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۴۷ توسط Hoosinrasooli (بحث | مشارکت‌ها)


ابن ندیم
نام ابن ندیم
نام کامل ابوالفرج محمد بن ابی یعقوب اسحاق بن محمد بن اسحاق
لقب ابن ندیم
تولد دهه اول سده چهار قمری
محل زندگی بغداد • موصل
اساتید ابوسعید سیرافی • ابوسلیمان منطقی سجستانی • ابوالفرج اصفهانی و....
آثار الفهرست • الاوصاف • التشبیهات که از بین رفته است.
وفات اوایل سده پنجم قمری

ابن ندیم، کتاب شناس، فهرست نگار و محقق بغدادی سده چهارم هجری است. از زندگی و فعالیت های علمی ابن ندیم اطلاع چندانی در دست نیست، زیرا نویسندگان و تذکره نویسان پس از او شاید به سبب اختلافات عقیدتی و مذهبی، توجه چندانی به او نداشته اند.

وی با علوم مختلف آشنایی نسبی داشته و احتمالاً در برخی زمینه‌ها مثل؛ ادبیات عرب و علوم اوائل، به ویژه فلسفه و تاریخ فلسفه صاحب‌نظر بوده است.

كتاب الفهرست ابن ندیم است كه گنجينه اى است شامل تمام كتب مؤلفه و منقوله عالم اسلامى تا اواخر قرن چهارم و همچنين شرح حال مؤلفين و نقله و بسى فوايد ديگر چون تفصيل اديان و مذاهب گذشتگان و ملل و نحل سالفه.

زندگینامه ابن ندیم

قدیم‌ترین منبع درباره احوال ابن ندیم، گزارش موجز ابن شهر آشوب (وفات ۵۸۸ق) در معالم العلماء [۱] است. پس از وی یاقوت حموی (درگذشت ۶۲۶ق) در شرح حالی مختصر و برگرفته از الفهرست، به ستایش از ابن ندیم و اینکه این اثر، دانش مؤلف را در کتابشناسی و علوم مختلف نشان می‌ دهد، پرداخته است. [۲]

در میان منابع متأخرتر، باید از لسان المیزان ابن حجر [۳] یاد کرد که شامل شرح حال نسبتاً مفصل تری از ابن ندیم بر مبنای گفته‌ های ابن نجار، ذهبی و بررسی انتقادی الفهرست است. انتقاد تند از شخصیت ابن ندیم ویژگی کار ابن حجر محسوب می‌ شود.

پانویس

  1. ابن شهر آشوب، ص۱۴۳
  2. یاقوت، ص۱۸-۱۷
  3. ابن حجر، ج۵، ص۷۲-۷۳