سوره

سوره به مجموعه اى از آيات قرآن گفته می‌‌شود كه هم تعداد و هم شروع و پایانش توقيفى و ناشی از وحى باشد. بر همین مبنا، به هر کدام از فصول و بخش‌هاى صد و چهارده گانه قرآن، «سوره» گفته مى‌شود. در ضمن تمام سوره‌ها به جز سوره توبه با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز می‌شود.

معنای لغوی سوره

سوره در لغت به معانى متعددى آمده است و دلیل آن، ناشی از اختلاف نظرهایی است که به ریشه اصلی آن باز می‌گردد که آیا از ماده «سَئِر، يَسأر، سئراً» است يا از مادّه «سار، يَسور، سوراً». که اگر مربوط به گروه اول باشد، به معناى «باقى مانده است». و اگر از گروه دوم باشد، به معنای علوّ و ارتفاع و صعود کردن و نیز به معنای «برجسته، ممتاز و مشخّص» خواهد بود. بر همین مبنا، به برآشفتگى هنگام خشم «سَوْرَة الغضب» و به بر آمدن خمر هنگام جوشيدن و غَلَيان «سَوْرَة الخَمر» مى‌گويند. و اما بر مبنای گروه دوم برای سوره معانی شش گانه ای بیان کرده اند که به آن اشاره می‌شود. ۱. فضل و منزلت. ۲. شرف. ۳. علامت و نشانه. ۴. ساختمان زيبا و برافراشته. ۵. هر رده از رده‌ها و رگه‌هاى ديوار. ۶. قسمت مجزا از ديگرى.

معنای اصطلاحی سوره

سوره در اصطلاح دینی و قرآنی عبارت است از: «مجموعه اى از آيات كه كمّيت و آغاز و انجام آن توقيفى و بر پايه وحى است» و بر اين اساس، به هر يك از فصول و بخش‌هاى صد و چهارده گانه قرآن مجيد، «سوره» گفته مى‌شود. هر يك از سوره‌هاى قرآن، به يك يا چند هدف می‌پردازد و علاوه، شامل معارف خاصی نیز می‌شود.

دلیل نام گذاری سوره

در وجه نام گذارى سوره‌هاى قرآنى گفته اند: همان گونه كه در قدیم سور و ديوار بلند پيرامون شهر مدينه بوده و شهر را حفظ می‌کرد، سوره‌های قرآن نيز همچون دیواری، آيات قرآن را احاطه کرده و حفظ می‌کند. ۱۸۸ ا

کوتاه ترین و بلندترین سوره قرآن

كوتاه ترين سوره قرآن، سوره كوثر است كه دارای 3 آیه و بلندترين سوره، بقره دارای 286 آیه می‌باشد.

گروه‌بندی سوره‌های قرآن

هر کدام از سوره‌های قرآن مطابق با قواعدی در گروه‌بندی‌های خاصی قرار می‌‌گیرد.

سبع طوال

سبع طوال به هفت سوره طولانی قرآن می‌‌گویند که شامل: سوره بقره، سوره آل عمران، سوره نساء، سوره اعراف، سوره انعام، سوره مائده و سوره یونس می‌‌شود.

مئین

به سوره‌هایی می‌‌گویند که تعداد آیاتش از عدد صد می‌‌گذرد، ولى از لحاظ حجم به سبع طوال نمى‌رسد. نام برخی از آن سوره‌ها عبارت است از: سوره هود، سوره یوسف، سوره نحل، سوره کهف، سوره مریم و...

مثانی

مثانی به سوره‌هایی می‌‌گویند که تعداد آیاتش کمتر ازعدد صد باشد که شامل بیست سوره می‌‌شود و دلیل نامگذاری این سوره‌ها به مثانی این است که قابل تکرار است و به جهت کوتاه بودنش بیش از یک بار تلاوت می‌شود.

حوامیم

حوامیم نام هفت سوره‌ای است که با حروف «حم» شروع می‌شود و نام آن‌ها عبارت است از: سوره مومن، سوره فصلت، سوره شورى، سوره زخرف، سوره دخان، سوره جاثیه و سوره احقاف.

ممتحنات

ممتحنات حدود بیست سوره است به نام‌های: سوره فتح، سوره حشر، سوره سجده، سوره طلاق، سوره قلم، سوره حجرات، سوره ملک، سوره تغابن، سوره منافقون، سوره جمعه، سوره صف، سوره جن، سوره نوح، سوره مجادله، سوره ممتحنه و سوره تحریم.

مفصلات

مفصلات شامل سوره الرحمن تا آخر قرآن می‌شود و چون فواصل (آیه‌هاى) این سوره‌ها کوتاه است، بدین نام نامیده شده ‌است.