مصطفی عبدالرازق
مصطفی حسن عبدالرازق (حدود 1304 ق / 1885 م - 24 ربیع الاول 1366 ق / 15 فوریه 1947 میلادی) متفکر و نویسنده مصری و محقق دین و فقه اسلامی بود. احیاگر "مکتب فلسفی اسلامی"[۱]. شیخ مصطفی عبدالرزاق هشت بار وزارت اوقاف را به عهده گرفت و این اولین باری بود که یک شیخ الازهر این مسئولیت را به عهده گرفت. وی در دسامبر 1945 میلادی / محرم 1365 هجری قمری به عنوان شیخ الازهر انتخاب شد.
تولد و تحصیل
مصطفی عبدالرزاق در روستای ابو جرج، استان المنیا متولد شد. پدر وی حسن عبدالرزاق یکی از بنیانگذاران روزنامه الجریده بود که خواستار حاکمیت قانون اساسی، اصلاحات اجتماعی و آموزش بود و همچنین از بنیانگذاران حزب امت بود[۲].برادرش علی عبدالرزاق وزیر اوقاف بود و نویسنده کتاب اسلام و مبدا حکومت است. وی قرآن را حفظ کرد. سپس به الازهر پیوست و در آنجا با شیخ محمد عبده آشنا شد[۳] و در آنجا گواهی بین‌المللی را در سال (1326 ق / 1908 م) بدست آورد. سپس شروع به تدریس قضاوت در الازهر نمود.
اساتید
او از بزرگان فراوانی بهره علمی برد که از آن جمله می توان به محمد عبده، الشیخ بسیونی عسل که استاد او در فقه بود و الشیخ محمد حسنین البولاقی و الشیخ أبوالفضل الجیزاوی اشاره کرد[۴].
سفر به فرانسه
وی به فرانسه سفر کرد و در دانشگاه "سوربن" و سپس دانشگاه لیون تحصیل کرد و در آنجا در مورد اصول قوانین اسلامی تحقیق و سخنرانی داشت. وی دکترای خود را با تز در مورد "امام شافعی، بزرگترین قانونگذار اسلام" به دست آورد. و کتاب التوحید شیخ محمد عبده را باهمکاری برنارد میشل به فرانسوی ترجمه کرد[۵].
بازگشت به مصر
وی به عنوان کارمند مجلس اعلی الازهر و بازرس دادگاه های شرع بود در عین حال در عرصه مطبوعات و سیاست نیز فعال بود. در سال (1346 ق / 1927 م) به عنوان استادیار فلسفه اسلامی در دانشگاه فواد اول (قاهره فعلی) منصوب شد، سپس به عنوان استاد تمام کرسی فلسفه ارتقا یافت و مهمترین آثارش را به رشته تحریر درآورد کتاب های "درآمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی" و کتاب "فیلسوف عرب و معلم دوم"[۶].
ریاست الازهر
وی در دسامبر 1945 میلادی / محرم 1365 هجری قمری به عنوان شیخ الازهر انتخاب شد.
آثار
کتاب کوچکی با موضوع ادبیات درباره بها زهیر شاعر مشهور نوشت که در سال 1349 ق / 1930 م منتشر شد.
مقدمه ای بر تاریخ فلسفه اسلامی، سال 1363 ق / 1944 م، که از مشهورترین و مهمترین کتاب‌های وی است. کتاب «فیلسوف عرب و معلم دوم» در شرح حال الکندی و فارابی، چاپ شده در سال 1364 ق / 1945 م. کتاب "امام الشافعی" که در سال 1364 ق / = 1945 م منتشر شده است. کتاب دین، وحی و اسلام. زندگی‌نامه محمد عبده، چاپ سال 1365 هجری قمری / 1946 م، با جمع آوری مقالات و مطالعات خود درباره استادش، و تمرکز بر جنبه اصلاح‌طلبانه و فلسفی زندگی او و همچنین ترجمه "رساله التوحید" محمد عبده به فرانسه مشترکاً با برنارد میشل. کتاب یادداشت های مسافر. کتاب یادداشت های مقیم. برادرش علی عبدالرازق مجموعه‌ای از مقالاتش را که در روزنامه ها و مجلات منتشر کرده بود، در کتابی تحت عنوان "از آثار مصطفی عبدالرزاق" با مقدمه طه حسین در سال 1377ق / 1957 م گردآوری کرد[۷].
درگذشت
مصطفى عبدالرازق در فوریه 1947 درگذشت.