حرکت های اسلام گرایانه سودان
| نام | جعفر نمیری |
|---|---|
| منصب | رئیس‌جمهور |
| کشور | سودان |
| سال | 1969 تا 1985 |
جعفر نمیری و حرکت‌های اسلام‌گرایانه سودان با روی کارآمدن جعفر نمیری و با اجرای کودتا در سال 1969 عرصه برای فعالیت حرکت‌های اسلام‌گرایانه گروه‌های اسلامی مانند اخوان المسلمین در سودان تنگ شد تا جایی که فعالیت برخی از آنها نیز ممنوع گشت.
جنبش های اسلامی سودان وچالش با جعفر نمیری
با روی کارآمدن جعفر نمیری با اجرای کودتا در سال 1969 عرصه برای فعالیت حرکت‌های اسلام‌گرایانه گروه‌های اسلامی مانند اخوان المسلمین در سودان تنگ شد تا جایی که فعالیت برخی از آنها نیز ممنوع گشت.
اما در این شرایط، رهبران اخوان المسلیمن در همراهی با احزابی مانند حزب امت اجازه ندادند حرکت جنبش اسلامی در سودان متوقف شود و با ایجاد جبهه ملی در تبعید برای هماهنگی مخالفان اسلام‌گرا دولت نظامی برآمد.
در واقع جعفر نمیری از زمان به قدرت رسیدن به شدت در پی سرکوب حرکت‌های اسلامی در سودان برآمد که البته با واکنش‌هایی نیز از جانب این گروه‌ها همراه شد؛
سرکوب اسلام گرایان
از جمله مهم‌ترین این فعالیت‌ها و قیام‌ها می‌توان به تظاهرات اسلام گرایان علیه دولت در سال 1970 که به رهبری صادق المهدی صورت گرفت اشاره کرد.
جعفر نمیری
هر چند در واکنش به این جنبش، جعفر نمیری به شدت آن را سرکوب کرد به گونه‌ای که در اقدامی خشونت‌آمیز و در پی حمله نیروهای دولتی به مرکز اسلام‌گراها حدود 12 هزار نفر از جمله برخی از رهبران اسلام‌گراها کشته شدند.
[۱]
صادق المهدی و سازش دولت جعفر نمیری با اسلام گرایان
اقدام مهم دیگر اسلام‌گرایان در این زمان علیه دولت جعفر نمیری بار دیگر نیز به رهبری صادق المهدی صورت گرفت.
در سال 1977 گروه‌های اسلام‌گرا به رهبری صادق المهدی که در تبعید به سر می‌برد، تظاهرات بزرگی علیه دولت جعفر نمیری ترتیب دادند که با توجه به حجم گسترده حمایت‌های مردمی در نهایت او مجبور به مذاکره با اسلام‌گرایان به رهبری صادق المهدی شد.
بعد از آن نیز مذاکرات سازشی نیز بین دو طرف صورت گرفت. [۲] این وضع و محبوبیت اسلام‌گرایان در آن زمان به گونه‌ای بود که با توافقی موسوم به «سازش ملی» جعفر نمیری مجبور شد به صادق المهدی و حزب اسلام‌گرای دموکراتیک و برخی دیگر اسلام‌گرایان اجازه حضور در پارلمان را بدهد.[۳]
در واقع همچنان که مشاهده می‌شود در این برهه زمانی با وجود سرکوب زیاد حرکت‌های اسلامی در سودان، برخی از این گروه‌های اسلامی توانستند به فعالیت‌های خود برای تداوم جنبش اسلامی در این کشور ادامه دهند به نحوی که حتی با نفوذ در پارلمان توانایی تأثیرگذاری برای اجرای اهداف جنبش اسلامی معاصر سودان را نیز افزایش دادند.
محبوبیت اسلام گرایان
در ادامه فعالیت‌های اسلام‌گرایان و همچنین مشکلات دولت جعفر نمیری و بروز مخالفت‌های جدید با او منجر به آن شد که او قدرت و محبوبیت اسلام‌گرایان در کشور را بپذیرد
در پی گسترش روابط خود با آنها و متعاقب آن پذیرش برخی سیاست‌های جنبش‌های اسلام‌گرا برآمد.
[۴]
در پی همکاری او با اسلام‌گرایان، جنبش‌های اسلام‌گرا به رهبری حسن الترابی و صادق المهدی حمایت خود را از جعفر نمیری در اوایل دهه 1980 اعلام کردند و متعاقب این امر نفوذ رهبران حرکت و جنبش‌های اسلام‌گرا در دولت نمیری بیشتر شد.
دولت جعفر نمیری نیز در پی اجرای احکام شریعت اسلامی در کل کشور برآمد؛ تا جایی که اخوان المسلمین سودان به عنوان یکی از احزاب پیشرو در جنبش اسلامی سودان با دولت او متحد شد و در نهایت با گسترش نفوذ گروه‌های اسلام‌گرا در دولت نمیری در سال 1983 احکام اسلامی در کشور اجرایی شد.
[۵]
این وضع به گونه‌ای پیش‌رفت که تا حدودی می‌توان ادعا کرد که جنبش اسلامی سودان به برخی اهداف هر چند آغازین خود در این زمان دست یافت.
در واقع می‌توان گفت که این چرخش سیاست‌های جعفر نمیری نتیجه مبارزات جنبش‌های اسلام‌گرایانه و محبوبیت سیاست‌های آنها در کشور سودان بوده است.
در نهایه در نتیجه فعالیت و نفوذ این گروه‌ها، دولت جعفر نمیری با هدف اجرای کامل شریعت اسلامی در سودان سیاست «عرب و اسلامی کردن» کشور را در پیش گرفت که تا حدودی نیز در راستای اهداف رهبران جنبش اسلامی معاصر سودان مانند حسن الترابی بود.
برکناری جعفر نمیری و نخست وزیری صادق المهدی
با توجه به تحولات کشور و عدم اجرای مناسب شریعت اسلامی توسط دولت جعفر نمیری نزدیکی رهبری جنبش اسلام‌گرای سودان با دولت او تداوم نداشت.
در واقع با وجود نزدیکی اسلام‌گرایان و جعفر نمیری در اواسط دهه 80، رهبران حرکت‌های اصلی اسلام‌گرا در سودان مانند صادق المهدی و حسن الترابی با وجود تغییر سیاست‌های دولت و اجرای شریعت اسلامی، هر کدام به دلایلی مانند تدریجی بودن اجرای احکام اسلامی و عدم اجرای صحیح این احکام هر کدام به نحوی در پی برکناری نمیری از قدرت بودند.
[۶]
در این روند در پی نارضایتی‌های گسترده علیه جعفر نمیری، با کودتای که در سال 1985 علیه او صورت گرفت دولتی موقت قدرت را در دست گرفت اما پس از برگزاری انتخابات پارلمانی در کشور، به دلیل استقبال مردمی از احزاب و گروه‌های اسلام‌گرا، صادق المهدی یکی از رهبران اسلام‌گرایان به عنوان نخست‌وزیر قدرت را در اختیار گرفت. [۷]
اختلافات اسلام گرایان
با این روند شرایط کشوری به سمتی پیش می‌رفت که می‌توان گفت گروه‌ها و شخصیت‌های اسلام‌گرا با دست یافتن به قدرت به یکی از اهداف اولیه جنبش اسلامی معاصر سودان یعنی دسترسی به قدرت سیاسی و اعمال حکومت اسلامی دست یافتند ولی به دلیل اختلافات موجود در میان اسلام‌گرایان آنها نتوانستند در قالب یک جنبش متحد امال و اهداف خود را تعقیب نمایند. بدین شکل که هر چند صادق المهدی و حزب او قدرت را در اختیار داشت ولی گروه‌های مخالف او نیز در پارلمان را گروه‌های اسلام‌گرا تشکیل می‌دادند که «جبهه ملی اسلامی»، که در همین سالها تشکیل شد، به عنوان یکی از عناصر اصلی جنبش اسلامی سودان در چند دهه اخیر را می‌توان از مخالفین دولت از سال 1985 به بعد در نظر گرفت. [۸]
منابع
- ↑ Cockett, Richard (2010) SUDAN (DAFRUR AND THE FAILURE OF AN AFRICAN STATE), New Haven: Yale University Press. 63
- ↑ محمد ابوالقاسم حاج‌حمد، (1996) السودان: المازق التاریخی و آفاق المستقل، جلد 2، بیروت: دار ابن الحزم للطباعه و النشر، 437
- ↑ Sidahmed, Abdel Salam (2005) Sudan, New York: Rutledge Curean, 32 – 33
- ↑ Johnson, Douglas H. (2003) The roots causes of Sudan’s civil was, Indiana: Indiana University Press, 56
- ↑ Sawant, Ankush B. (1998) “Ethnic Conflict in Sudan in Historical Perspective International Studies, Vol. 35, No. 3, 356-357
- ↑ Khalid. Mansour (2003) war and peace in Sudan: A tale of two countries, London
- ↑ Ibid, 159
- ↑ National Islamic Front