معاویه
| نام | معاویة بن ابوسفیان به عربی: معاویة بن أبی‌سفیان |
|---|---|
| کنیه | ابوعبدالرحمان |
| زادروز | پنج سال پیش از بعثت |
| زادگاه | مکه |
| درگذشت | ۶۰ هجری، دمشق |
| آرامگاه | دمشق |
| محل زندگی | مکه وشام |
| نسب/قبیله | قریشی اموی |
| دلیل شهرت | |
| حضور در جنگ‌ها | |
| زمان اسلام آوردن | پس از فتح مکه |
| سلطنت | |
| زاذگاه | مکه |
معاویة بن ابی‌سفیان، نخستین خلیفه اموی است که از پس از صلح امام حسن تا سال ۶۰ق، حدود بیست سال، در دمشق خلافت کرد. او در فتح مکه اسلام آورد و از طلقاء بود. او در زمان ابوبکر[۱] در فتح سرزمین شام[۲] حاضر بود و در زمان عمر[۳] بن خطاب استاندار اردن و سپس استاندار تمام سرزمین شام شد.
در شورش علیه عثمان بن عفان، علی‌رغم درخواست عثمان، به یاری او نشتافت. در زمان خلافت امام علی (ع) به اسم خونخواهی عثمان، جنگ صفین را به راه انداخت. پس از شهادت امام علی (ع)، در معاهده صلح با امام حسن (ع)، خلافت مسلمین را به دست گرفت و دمشق را پایتخت حکومت خود کرد. در زمان او، فتوحات بیشتر در سرزمین‌های غربی و شمال آفریقا بود و در سرزمین‌های شرقی به تثبیت فتوحات پیشین تاکید داشت. معاویه خلافت را به سلطنت تغییر داد و برای بیعت گرفتن برای پسرش یزید، تلاش‌های فراوان کرد. برای اداره کشور، دیوان‌های جدیدی را بنا نهاد. او با شورش‌های خوارج و شیعیان مواجه بود و آن‌ها را سرکوب کرد.
زندگی معاویه
ابوعبدالرحمان معاویة بن ابوسفیان صخر بن حرب بن امیة بن عبدشمس بن عبدمناف بن قصی قریشی اموی، در سال پنجم پیش از بعثت متولد شد. تولد او در برخی منابع تاریخی، هفت یا ۱۳ سال قبل از بعثت ذکر شده است. مادرش هند دختر عتبة بن ربیعة بن عبد شمس بن عبد مناف است[۴] که دستور داد جنازه حمزه، عموی پیامبر را مثله کنند. سپس جگر او را به دندان گرفت و به هند جگرخوار (آكلة الأكباد) معروف شد.[۵] به همین دلیل در زیارت عاشورا از معاویه به ابن آکله الاکباد یاد شده است. بر اساس منابع تاریخی، معاویه به همراه پدر، مادر و برادرش در فتح مکه اسلام آورده و یکی از طلقاء و همچنین از مصادیق مؤلفة قلوبهم خوانده شده است.[۶] برخی منابع از معاویه نقل کرده‌اند که ادعا کرده پیش از آن اسلام آورده اما آن را از پدر و مادرش پنهان می‌کرده است. معاویه در برخی منابع، از کاتبان پیامبر[۷] و در برخی دیگر از کاتبان قرآن کریم دانسته شده است.[۸] بسیاری از روایات حاوی تکریم و فضیلت‌های وی، ساختگی دانسته شده است.[۹]
معاویه، برادر یکی از همسران پیامبر به نام ام حبیبه بود. با این‌حال از میان برادران همسران پیامبر (ص)، تنها او را خال المؤمنین خوانده‌اند.[۱۰] او از ابوبکر، عمر، عثمان و خواهرش ام حبیبه حدیث نقل کرده است. همچنین گروهی از صحابه و تابعین از او حدیث نقل کرده‌اند.[۱۱]
معاویه در جنگ یمامه شرکت کرد و پس از آن به همراه برادرش یزید در سپاه ابوبکر، به شام رفت. در فتح شهرهای ساحلی صیدا، عرقه، جبیل، بیروت[۱۲]، عکا و صور حضور داشت.[۱۳]
معاویه اعتماد عمر بن خطاب را جلب کرد و عمر او را استاندار اردن و برادرش یزید را، استاندار همه سرزمین شام کرد. پس از مرگ برادرش در حادثه طاعون عمواس، عمر همه قلمرو شام را نیز به معاویه سپرد و زمانی که عثمان بن عفان به خلافت رسید، معاویه را به استانداری همه سرزمین شام منصوب کرد و سرانجام پس از کشته شدن عثمان، از بیعت با امام علی(ع) سر باز زد و به اسم خونخواهی عثمان به نزاع با امام برخاست. مردم شام به خونخواهی عثمان و جنگ با امام علی(ع) با او بیعت کردند.[۱۴] این اختلاف تا آخر دوران حکومت امام علی(ع) بود. پس از شهادت امام علی(ع)، میان معاویه و امام حسن(ع) صلح برقرار شد و امام حسن(ع) در این صلح، به نفع معاویه کنار رفت.[۱۵] او پس از صلح امام حسن(ع) تا آخر عمرش خلیفه مسلمین بود.
پانویس
- ↑ ر.ک:مقاله ابوبکر
- ↑ ر.ک مقاله شام
- ↑ ر.ک:مقاله عمر
- ↑ مبیّض، موسوعة حیاة الصحابه من کتب التراث، مکتبة الغزالی، ج۶، ص۳۴۷۸
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶م، ج۴، ص۲۸۷
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ش، ج۳، ص۱۴۱۶
- ↑ ابن اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۳۳.
- ↑ ذهبی، سیر أعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۲۳
- ↑ شوکانی، الفوائد المجموعة، [۱۴۱۵ق]، ج۲، ص۴۹۶-۵۱۶
- ↑ اسکافی، المعیار و الموازنه، ۱۴۰۲ق، ص۲۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۵۹، ص۱۰۳.
- ↑ عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، ج۸، ص۱۰۵
- ↑ ر.ک:مقاله بیروت
- ↑ بلاذری، ابوالعباس احمد بن یحیی بن جابر، فتوح البلدان، ص۱۷۳.
- ↑ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۸۶؛ طبری، تاریخ الرسل و الملوک، ج۴، ص۴۴۴
- ↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۱۶