مصطفی مراغی
مصطفی المراغی (1881 - 1945)از علمای به نام الازهر که نزد شیخ محمد عبده تحصیل کرد و سمت قاضی القضات سودان را عهده دار شد و از سال 1928 تا زمان استعفا در 1930 به عنوان شیخ الازهر خدمت کرد. ، سپس ریاست الازهر را مجدداً در سال 1935 بر عهده گرفت تا اینکه در شب 14 رمضان 1364 هجری قمری ، مطابق با 22 آگوست 1945 درگذشت[۱].
تولد و تحصیل
محمد بن مصطفى بن محمد بن عبد المنعم المراغي در شهر مراغه از استان سوهاج در هفتم ربیع الاخر سال 1298 هجری قمری مطابق با 9 مارس سال 1881 میلادی متولد شد؛نسب او به سادات حسینی بوده و از خاندان اشراف مصراست. قرآن و مقداری از مقدمات را نزد پدرش آموخت.برای ترقی و دست یابی به مراتب بالای علمی پدرش او را راهی الازهر نمود[۲].وی به جامع الازهر پیوست و در دروس شیخ محمد عبده حضور یافت تا اینکه در سال 1904 و در اوایل جوانی حائز مدرک العالمیه شد.
مناصب قضایی
وی به عنوان قاضی در سودان منصوب شد و سپس به قاضی القضاتی در آن کشور ارتقا یافت و پس از بازگشت به مصر در قاضی دادگاههای شریعت مصر شد تا اینکه به سمت ریاست دادگاه شرعی مصر منصوب شد[۳].
ریاست الازهر
در سال 1928 ، ملک فواد پادشاه مصر و سودان با صدور فرمانی شیخ المراغی 48 ساله را به عنوان شیخ الازهر منصوب کرد . در اکتبر 1929 ، هنگامی که پادشاه طرح اصلاحات محمد مصطفی را رد کرد او استعفا داد. سالها در خانه مشغول به تحقیق ، مطالعه و بررسی نظرات اصلاح طلبان پیش از خود ، به ویژه استادش ، محمد عبده اختصاص یافت تا اینکه در سال 1935 ملک فواد فرمان بازگشت المراغی را صادر كرد و او تا زمان رحلت در سال 1945 به عنوان شیخ الازهر این منصب را عهده دار بود .
آثار
المراغي آثار زيادي را در زمينه تفسير قرآن، فقه و ادبيات عرب و نيز ارايه برنامه‌هاي اصلاحي، به ويژه برنامه‌هاي مرتبط با دانشگاه الازهر و قوانين خانواده، از خود به جاي گذاشته است. مهم‌ترين آثار علمي برجاي مانده وي عبارت است از:
۱ـ الاولياء و المحجورون؛ اين كتاب شامل مباحث فقهي است و هم‌چنان به صورت خطي در كتابخانه الازهر نگه‌داري مي‌شود. وي با ارايه اين مباحث عميق فقهي به عضويت «هيئت كبار العلما» درآمد.
۲ـ تفسير جزء تبارك؛المراغي اين تفسير را به عنوان مكمل و تكمله تفسير جزء «عم» استاد محمد عبده، قرار داده است.
۳ـ مقاله‌اي در زمينه وجوب ترجمه قرآن كريم؛
۴ـ مقاله‌اي براي كنفرانس اديان در لندن با عنوان «الزمالة الانسانية»؛
۵ـ بحث‌هايي در قوانين اسلامي و مستندات قانون ازدواج به شماره ۲۵ سال ۱۹۲۹؛
۶ـ مباحثي در بلاغت و ادبيات عرب؛
۷ـ جزوه‌هاي درسي مشتمل بر تفسير برخي از سوره‌هاي قرآن كه در مجله الازهر چاپ شده است. اين دروس در مساجد بزرگ قاهره و اسكندريه ارايه شد كه ملك فاروق از سال ۱۳۵۶ تا سال ۱۳۶۴ هجري قمري در آن حضور داشت.
شيخ مراغي در ديدگاه ديگران
مرتبه علمي و مقام عالي و برجسته شيخ مراغي بر كسي پوشيده نيست. لذا در اینجا به نظرات عده ای از علمای بزرگ جهان اسلامدر مورد ایشان اشاره خواهد شد:
الف) دكتر سيد محمد طنطاوي، مفتي الازهر: به‌رغم اين كه عمر شيخ مراغي كوتاه بود اما زندگي‌اش نسبت به آثار علمي به جاي گذاشته، طولاني و بزرگ است.
ب) دكتر نعمات أحمد فؤاد: (از ويژگي شيخ مراغي اين است كه) وي بين علوم ديني و علوم طبيعي جمع كرد؛ همان‌گونه كه به اعجاز علمي قرآن با ضابطه مربوط، معتقد بود. هم‌چنين به ادبيات علاقه‌مند بود و در اين زمينه، شعر و نثر از او باقي است. وي به مطالعه و تدريس تطبيقي اديان پرداخته تا در ضمن آن چهره درخشان اسلام را معرفي نمايد. او تأكيد مي‌نمود كه پيشرفت علمي و فلسفي قدرت جلوگيري از جنگ و درگيري را ندارد و جهان پيشرفته علمي، شاهد وحشي‌گري و جنايت است و فقط اسلام مي‌تواند انسان‌ها را از جنگ و خون‌ريزي باز دارد.
ج) دكتر محمد نايل رئيس پيشين دانشكده زبان عربي و دوست المراغي: استاد مراغي يك انقلابي بود كه در مسير حق از كسي هراس نداشت[۴].
درگذشت
المراغي در سن 64 سالگی در روز چهارشنبه ۱۳ رمضان ۱۳۶۲ (يا۶۴) هجري قمري مطابق با ۲۱ آگوست ۱۹۴۵ به ديار باقي شتافت.