خلفای راشدین
این مقاله هماکنون برای مدتی کوتاه تحت ویرایش عمده است. این برچسب برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شدهاست، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده میشود ویرایشی در این صفحه انجام ندهید. این صفحه آخرینبار در ۱۶:۰۹، ۷ ژوئیه ۲۰۲۱ (ساعت هماهنگ جهانی) (۳ سال پیش) تغییر یافتهاست؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر ویرایش نشده است، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با در دست ساخت جایگزین میکنید. |
خلفای راشدین، عنوانی که اهل سنت به نخستین حاکمان پس از پیامبر اکرم (ص) دادهاند. خلفای راشدین به ترتیب عبارتند از ابوبکر[۱]، عمر[۲]، عثمان[۳] و علی (ع)[۴]. در برخی منابع، حسن بن علی (ع) هم در شمار خلفای راشدین ذکر شده است. عدهای این اصطلاح را مستند به روایتی از رسول اکرم (ص) میدانند که در آن، خلافت پس از پیامبر، سی سال دانسته شده است.
موافقان این اصطلاح، این دوره سی ساله را دوره طلایی صدر اسلام ذکر کردهاند که ایمان و عدالت و فضائل اسلامی در آن شکوفا شده بود. این افراد عنوان راشدین را متمایز کننده خلفای صدر اسلام از خلفای ناپاک و دنیادوست بنی امیه[۵] دانستهاند. هر چند برخی دیگر، این اصطلاح را توطئه عثمانیه برای مقابله با نظریه امامت شیعیان قلمداد کردهاند.
چرا به جانشینان پیامبر خلفای راشدین می گویند
خلفای راشدین به جانشینان پیامبر خدا(ص) اطلاق می گردد و این عنوانی است که خود آن حضرت داده است چنانچه می فرماید : فعلیکم بسنتی و سنة الخلفاء الراشدین المهدیین . یعنی به سنت من و سنت خلفای راشدین و هدایت یافته بعد از من تمسک جویید.[۶] خلفای پیامبر چهارنفر بودند حضرات ابوبکر، عمر، عثمان و علی و برخی از علما حضرت حسن بن علی را خلیفه پنجم و جزو خلفای راشدین میدانند.
راشد به معنی چیست
راشد به معنای هدایتشده است و خلفای راشدین به ترتیب عبارتند از ابوبکر، عمر، عثمان و امام علی (ع). [۷] بیشتر نویسندگان معاصر نیز در ذکر خلفای راشدین فقط از چهار خلیفه[۸] اول نام میبرند. [۹]
خلفای راشدین چند نفر بودند
بر این اساس و طبق توالی زمان، برخی مورخان متقدم از امام حسن (ع) که دوران خلافت وی کمتر از ده ماه بود- نیز در زمره خلفای راشدین یاد کردهاند، از جمله مسعودی [۱۰] روایتی از پیامبر نقل کرده است که فرمود «پس از من سی سال خلافت خواهد بود». او دوره جانشینان پیامبر را از آغاز خلافت ابوبکر تا پایان خلافت امام حسن سی سال تمام دانسته است. بنابه نقل ابنبابویه [۱۱]
امام حسن عسکری (ع)، سعد بن عبداللّه اشعری (متوفی ۳۰۱) را، به این حدیثِ مقبول نزد معتقدان به مکتب خلافت راهنمایی کرده و توضیح داده است که مراد آنان از این حدیث، دوران خلافت چهار خلیفه نخست است.
بعضی نیز عمر بن عبدالعزیز، هشتمین خلیفه اموی (حک: ۹۹-۱۰۱)، را پنجمین نفر از خلفای راشدین ذکر کردهاند. [۱۲]
به نظر میرسد مستند عنوان «خلفای راشدین»، حدیث دیگری است منسوب به پیامبر اکرم(ص) که با اندک تفاوتی در مجامع حدیثی اهلسنّت نقل شده است. [۱۳]
پس از آن، محدّثان و نویسندگان اهلسنّت این عنوان عام را بر چهار خلیفه نخست اطلاق کردهاند که به گفته آنان، به سنّت پیامبر اقتدا و آن را حفظ نمودهاند. [۱۴]
پارهای از محققان درباره این حدیث بحث کرده و آن را ساختگی دانستهاند. [۱۵] همچنین، گفته شده است که عثمانیّه (هواخواهان عثمان و دودمان اموی) عنوان خلفای راشدین را درباره نخستین جانشینان پیامبر به کار میبردند. [۱۶] با این همه، در متون حدیثی شیعه، گاهی همین عنوان برای ائمه دوازدهگانه شیعه به کار رفته است. [۱۷]
پانویس
- ↑ ر.ک:مقاله ابوبکر
- ↑ ر.ک:مقاله عمر
- ↑ ر.ک:مقاله عثمان
- ↑ ر.ک:مقاله علی (ع)
- ↑ ر.ک:مقاله بنی امیه
- ↑ امام احمد و ابوداود و ترمذی و ابن ماجه
- ↑ ابن اثیر، النهایة، فی غریب الحدیث و الاثر، ج۲، ص۲۲۵؛ ابن منظور، ذیل راشد
- ↑ ر.ک:مقاله خلیفه
- ↑ حسن ابراهیم حسن، تاریخ الاسلام: السیاسی و الدینی و الثقافی و الاجتماعی، ج۱، صص۲۰۳- ۲۷۴؛ باسورث، صص۱- ۲
- ↑ مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب (بیروت)، ج۳، ص۱۸۴
- ↑ ابنبابویه، محمد علی، کمالالدین و تمام النعمة، ج۲، ص۴۶۲، چاپ علیاکبر غفاری، قم ۱۳۶۳ش
- ↑ ابنعبدالبر، یوسف بن عبدالله، الانتقاء فی فضائل الائمة الثلاثة الفقهاء، ج۱، ص۱۳۶-۱۳۷، چاپ عبدالفتاح ابوغُدّه، حلب ۱۴۱۷/۱۹۹۷
- ↑ ابنماجه، محمد بن یزید، سنن ابنماجة، ج۱، ص۱۶، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، قاهره ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴، چاپ افست بیروت، بیتا
- ↑ ابنخُزیمه، ابوبکر، صحیح ابنخُزیمة، ج۴، ص۳۲۵، چاپ محمد مصطفی اعظمی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲
- ↑ حسینی میلانی، علی، رسالة فی حدیث «علیکم بسنتی و سنة الخلفاء الراشدین»، ج۱، ص۵-۶۰، قم ۱۴۱۸
- ↑ مدرسی طباطبائی، حسین، مکتب در فرایند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ج۱، ص۱۴۱، ۱۳۷۴ش
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۲۵، ص۱۷۴