جغرافیای جهان اسلام (مقاله)

مقاله جغرافیای جهان اسلام حاوی کلیاتی در مورد برخی از مسائل جغرافیایی کشورهای اسلامی است.

مساحت جهان اسلام

مساحت کل کره زمین 510/074/600 کیلو متر مربع است که 139/087/704 کیلومتر مربع آن خشکى و بقیه آب است. قاره آسیا 44/231/000 کیلومتر مربع، آفریقا 20/251/000 کیلومتر مربع، آمریکاى شمالى و مرکزى 24/387/259 کیلومتر مربع، آمریکاى جنوبى 17/785/612 کیلومتر مربع، اروپا 9.902/470 کیلومتر مربع، اقیانوسیه 8/530/363 کیلو متر مربع و قطب جنوب 14/000/0004 کیلو متر مربع از خشکى‏هاى زمین را به خود اختصاص داده‏اند. مساحت خشکى‏هاى 51 کشور اسلامى 30/369/600 کیلومتر مربع یعنى 21/85 درصد از کل خشکی های زمین است .

بزرگترین و کوچکترین کشورهاى اسلامى از حیث مساحت

بزرگترین کشورهاى اسلامى که بالاى یک میلیون کیلومتر مربع مساحت دارند عبارتند از :

ردیف	نام کشور	مساحت به کیلومتر مربع	رتبه جهانی
1	قزاقستان	2/717/300	9
2	الجزایر	2/381/741	10
3	عربستان سعودی	2/240/000	12
4	اندونزی	1/904/433	14
5	سودان	1/886/068	15
6	لیبی	1/759/000	16
7	ایران	1/648/195	18
8	چاد	1/284/000	20
9	نیجر	1/267/000	21
10	مالی	1/240/192	23
11	موریتانی	1/030/700	23

کوچکترین کشورهاى جهان اسلام از حیث مساحت عبارتند از:

ردیف	نام کشور	مساحت به کیلومتر مربع	رتبه جهانی
1	مالدیو	298	187
2	بحرین	694	176
3	کومور	1862	170

آب‏هاى جهان اسلام

360/986/896 کیلومتر مربع یعنى 70/77 درصد از مساحت زمین را آب فرا گرفته است ولى تنها سه درصد از این منبع عظیم، آب‏هاى شیرین است. از کل آب مناسب سطح زمین 69 درصد به بخش کشاورزى، 21 درصد به مصرف صنعتى، 6 درصد براى مصارف شهرى و 4 درصد بقیه نیز عمدتا در منابع ذخیره هرز مى‏رود. در سده بیستم آب مصرفى بخش کشاورزى، 10 درصد افزایش داشته و پیش بینى مى‏شود که تا 30 سال آینده 80 درصد کل غذاى جهان از این بخش تامین گردد و بالطبع به میزان آب مصرفى نیز افزوده خواهد شد. بیش از یک میلیارد نفر از جمعیت هفت و نیم میلیارد نفرى کره زمین از آب شیرین و تمیز محرومند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانى در سال 1986 حدود 27/000 نفر بر اثر استفاده از آب‏هاى آلوده و غیر بهداشتى جان خود را از دست داده‏اند و 26 کشور در آفریقا و خاورمیانه و بعضى از کشورهاى اروپا همانند هلند با کمبود آب مواجهند. از مقدار آبى که در سطح کره زمین قرار دارد، بخش کوچکى در جهان اسلام قرار دارد این است که جهان اسلام از لحاظ آب در وضعیتى بدتر از بقیه جهان به سر مى‏برد. این مشکل در برخی مناطق خاورمیانه شدید می‌شود.

از لحاظ نزولات آسمانى نیز کشورهاى جهان اسلام وضعیت مختلفى دارند، برخى از آنها که در کنار دریا یا در مناطق استوایی قرار دارند از میزان نزولات آسمانی نسبتاً خوبی برخوردارند؛ ولی برخی دیگر به خاطر واقع شدن در مناطق صحرایی و بیابانی و یا به خاطر دوری از دریا، از میزان بارش کمتری برخوردارند و جزو مناطق خشک دنیا محسوب می شوند.

بزرگترین جزایر جهان اسلام

جزیره بورنئو در مالزی با 743/000 کیلومتر مربع و جزیره سوماترا در اندونزى با 475/000 کیلومتر مربع بزرگترین جزایر جهان اسلام به شمار مى‏روند.

بزرگترین شبه جزایر جهان اسلام

شبه جزیره عربستان با مساحت 3/000/000 کیلومتر مربع، آناتولى با مساحت 500/000 کیلومتر مربع، مالایا با مساحت 237/000 کیلومتر مربع وسیع‏ترین شبه جزایر واقع در جهان اسلام هستند.

وسیع‏ترین صحراهاى جهان اسلام

صحراى بزرگ آفریقا با مساحت 8/500/000 کیلومتر مربع، صحراى عربستان با مساحت 1/300/000 کیلومتر مربع، صحراى قره قوم با مساحت 270/000 کیلومتر مربع در ترکمنستان، صحراى سومالى با مساحت 260/000 کیلومتر مربع، صحراى قزل قوم ازبکستان با مساحت 180/000 کیلومتر مربع و کویر لوت ایران با مساحت 95/804 کیلومتر مربع بزرگترین صحراهاى واقع در جهان اسلام مى‏باشند.