ذبح و قربانی
ذبح و قربانی کردن در اسلام یکی از احکام بسیار مهم است و جامعه مسلمان برای مناسبت های مختلف و همچنین برای اطعام و قربانی حیوانات حلال گوشت به این احکام نیاز دارند.
مفهوم شناسی
با بررسی کتب اسلامی و منابع دینی درباره ذبح و قربانی در ابواب مختلف فقهی؛ روشن می‌شود که قربانی دارای اقسام مختلفی است؛ اما در همه اقسام آن باید صورت شرعیه و شرایط مربوط به ذبح و قربانی که در ابواب مختلف کتب فقهی به آن پرداخته‌شده است و در حقیقت ضامن توحیدی بودن قربانی است، رعایت شود
اقسام قربانی
1. قسمی از قربانی که در مراسم حج تمتع، واجب است؛
هرکسی که حج تمتع به‌جا می‌آورد. باید با شرایطی مخصوص حیوانی را قربانی کند هدف در این نوع قربانی اهداء درراه خدا و انجام فریضه دینی است.
2. قسمی از انواع قربانی که بر اساس نذر واجب می‌شود؛
یعنی با توجه به شرایط نذر که در فقه بحث شده است اگر کسی قربانی را بر خود واجب کرد باید آن را انجام دهد. پس هدف در این قربانی انجام عمل واجب است که باید مکلف به وظیفه خود عمل کند و این غیر از صورت شرعی است که در تمامی اقسام ذبح انجام می‌گیرد.
3. قسمی از قربانی که در راستای بزرگ داشت عید قربان صورت می پذیرد؛
قسم دیگر از قربانی نیز وجود دارد و آن نوع مستحبی است که در شرع مقدس بر انجام آن تأکید شده است. طبیعتاً این نوع قربانی مانند تمام اقسام دیگر برای خداوند انجام می‌شود ولی هدف آن بزرگ داشتن عید قربان و تشبه به انبیاء بزرگی چون حضرت ابراهیم است. این عمل عبادی است و باید شرایط کامل شرعی در حین ذبح در نظر گرفته شود.
4. عقیقه؛
نوعی دیگر از قربانی باهدف عنایت خداوند به‌سلامتی کودکی که تازه به دنیا آمده انجام می‌شود و عقیقه نام دارد و بر آن تأکید و توصیه فراوان شده است. در این قسم از قربانی نیز به مانند تمامی اقسام باید صورت شرعی رعایت شود. پس نیت تقرب در آن لحاظ می‌شود. ولی قصد و هدف آن برای سلامتی کودک و حفظ جان او از خطرات و… است
5. ولیمه؛
قسمی از قربانی که به‌قصد و هدف اکرام ضیف و مهمانان و یا برای خانواده انجام می‌شود و آن را ولیمه می‌نامند و معمولاً در مراسمات خانوادگی مانند عروسی انجام می‌شود و در دین نیز به آن توصیه‌شده است. صورت شرعیِ آن مفروض است هرچند با قصد مهمانان و … انجام می‌شود.
6. قربانی در راستای تحصیل در آمد؛
قسمی دیگر از قربانی که بعد ازلحاظ شرایط شرعیِ، ولی به‌قصد کسب‌وکار و تحصیل درآمد انجام می‌شود. و ازآنجاکه این کار امر مباحی بوده؛ قصد خداوند مدنظر اصلی نیست، هرچند اگر با قصد کسب حلال و یا توسعه در رزق خانواده و همراه اخلاص باشد، باعث تحصیل ثواب هست. در این نوع قربانی که مشاغلی مانند قصابی‌ها و کشتارگاه‌ها به آن اشتغال دارند باید صورت شرعی رعایت شود
7. قربانی در راستای اهدای ثواب؛
نوعی دیگر از قربانی باهدف هدیه به دیگران، اعم از اولیاء و یا والدین و یا دوستان و ذوی الحقوق، اعم از کسانی که در قید حیات بوده و یا اموات باشند، انجام می‌شود. این نوع ذبح امری مستحب است و قطعاً دارای ثواب زیادی است. این قسم شخص قربانی را به‌عنوان امر موردتوجه شارع انجام داده و ثوابش را به دیگری هدیه می‌کند
اشتباهات وهابیت
یکی از مهم‌ترین اشتباهات وهابیت درباره ذبیحه مسلمانان یکسان انگاری تمام اقسام ذبح و قربانی است. درحالی‌که خلاف چنین امری در فتاوای انان به چشم می خورد. به عنوان نمونه ابن عثیمین که در بین وهابیت از جایگاه مهمی برخوردار است خود اقسام مختلفی از ذبح و قربانی را ارائه داده است.
۱. نوعی از قربانی به منظور بزرگداشت کسی که قربانی را برای به نیت تقرب به او انجام میدهیم. این قسم باید فقط و فقط برای خداوند باید انجام شود (قُلْ آن صَلَاتِي وَنُسُکِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ لَا شَرِيکَ لَهُ).(الانعام/162).
2. قسمی از قربانی که به هدف اکرام مهمان و یا ولیمه عروس و یا مراسمی ازاین‌دست انجام می‌شود که اموری مستحب و یا واجب است مانند این‌که پیامبر می‌فرماید: «من کان يؤمن بالله واليوم الآخر فليکرم ضيفه».(مسند احمد، ج11، ص192) و یا به عبد الرحمن بن عوف هنگامی‌که ازدواج کرد فرمودند: «أولم ولو بشاة».(مسند احمد، ج20، ص115)
3. نوعی از قربانی که هدف از آن درآمد مالی کسب‌وکار و یا استفاده از گوشت آن‌که این قسم از قربانی مباح است لقوله تعالى: (اولم يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنَا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَيْدِينَا أَنْعَامًا فَهُمْ لَهَا مَالِکُونَ وَذَلَّلْنَاهَا لَهُمْ فَمِنْهَا رَکُوبُهُمْ وَمِنْهَا يَأْکُلُونَ).(یس/71).
در تمامی این اقسام آنچه مهم است و نشان از توحیدی بودن دارد تسمیه و توجه به خداوند در زمان ذبح است و باید بدانیم که قصد انجام قربانی و این‌که در چه جهتی مصرف می‌شود دلیل بر توحیدی بودن و یا غیرتوحیدی بودن نیست. والا باید فقط یک نوع ذبح می‌داشتیم. و اقسام دیگر اعمال مشرکانه به‌حساب می‌آمد. قصد مسلمان از این فعل در نیت اوست که همانا برای خداوند این فعل را انجام می‌دهد و وجه مصرف و نحوه استفاده از قربانی نمی‌تواند موجب شرک‌آلود بودن فعل قربانی باشد. اشتباه وهابیت این است که بین نیت تقرب از طرفی و هدف وجهت مصرف از طرف دیگر در موضوع قربانی تفاوتی قائل نشده است.
اشکال دیگر وهابیت این است که با توجه به بیان خود ایشان نباید اقسامی برای ذبح داشته باشند درحالی‌که خود ایشان برای عملشان اقسامی را در نظر گرفته اند.