انجيل
اِنْجیل(عربی شده واژهٔ یونانی εὐαγγέλιον «اِئوانگِلیون» euangelion، به معنای خبر خوش یا مژده) کتاب مقدس مسیحیان است. چهار کتاب اول عهد جدید که به ترتیب منسوب به مَتّی، مَرقُس، لوقا و یوحنّا است انجیل نامیده میشوند. مسیحیان انجیل را کتاب آسمانی حضرت عیسی(ع) نمیدانند بلکه معتقدند عیسی خود تجسم وحی و عین پیام الهی بود.
در قرآن کریم و احادیث اسلامی انجیل نام کتاب حضرت مسیح است که از جانب خداوند به او وحی شده است امّا در کتابهای تاریخ ادیان و به ویژه نزد مسیحیان کتابهایی که در سدههای نخستین مسیحیت برای ثبت اقوال و اعمال حضرت مسیح نگارش یافتند انجیل نامیده میشود. نویسندگان انجیلها در نگارش شرح زندگانی حضرت عیسی مسیح از مطالبی استفاده کردهاند که از طریق شاگردان او و شاهدان عینی وقایع در دسترس آنها قرار گرفته بود.
كتاب مقدس مسيحيان
كتاب مقدس، عنوان مجموعهاى از نوشتههاى كوچك و بزرگ است كه مسيحيان همه، و يهوديان بخشى از آن را كتاب آسمانى و الهى خود مى دانند. عنوان معروف اين مجموعه در زبان انگليسى و بيشتر زبانهاى اروپايى «بايبل»[۱] و يا كلمههاى هم خانواده ى آن است كه از كلمه ى يونانى «Biblia» به معناى «كتابها» گرفته شده است[۲].
در زبانهاى فارسى و عربى عنوان «عهدين» نيز براى اين كتاب به كار مى رود. عنوان مذكور به اين اعتقاد مسيحيان اشاره دارد كه خداوند دو عهد و پيمان با انسان بسته است: يكى «عهد قديم»[۳] كه در آن خداوند از انسان پيمان گرفته است كه بر شريعت الهى گردن نهد; و ديگرى «عهد جديد»[۴] كه پيمان بر سر محبت خدا و عيسى مسيح است.
متناظر با اين تقسيم، كتابهاى مربوط به دوره ى اول را «عهد قديم» و كتابهاى مربوط به دوره ى دوم را «عهد جديد» مى خوانند و هر دو قسمت از نظر مسيحيان مقدس و معتبر است، لكن يهوديان معتقدند كه خدا تنها يك پيمان با انسان بسته و آن همان پيمان «شريعت» است; و بر اين اساس تنها بخش «عهد قديم» را ـ كه «عهد» مى نامند ـ قبول دارند[۵].
عهد قديم
اين بخش از كتاب مقدس ـ كه قريب سه چهارم كل كتاب مى شود ـ مشتمل بر 39 يا 46 كتاب است[۶].
طبق نسخه ى 46 كتابى (يا نسخه ى سبعينه) كه مورد پذيرش اكثر مسيحيان است، عهد قديم به سه بخش تقسيم مى گردد:
- بخش اول: اسفار پنج گانه ى تورات و كتب تاريخى ديگر;
- بخش دوم: كتب حكمت، شعر و مناجات;
- بخش سوم: كتب انبيا و پيش گويىهاى آنها.
هرچند باور عمومى يهوديان و مسيحيان اين است كه تورات فعلى (اسفار پنج گانه) نوشته و يا كتاب آسمانى حضرت موسى(ع) است، اما كسانى در گذشته و حال انتساب تورات موجود به حضرت موسى(ع) را قاطعانه رد كرده و به اثبات اين نظريه پرداخته اند كه تورات موجود در قرون پس از آن حضرت نوشته شده است[۷].
بيش تر كتابهاى عهد عتيق در اصل به زبان عبرى و اندكى از آن به زبان كلدانى (از زبانهاى سامى هم خانواده با عربى) بوده اند كه به يونانى ترجمه شده اند.
عهد جديد
بخش دوم كتاب مقدس، عهد جديد است كه تنها مسيحيان آن را قبول دارند. عهد جديد به زبان يونانى نوشته شده است، در حالى كه حضرت عيسى(ع) و حواريون او به زبان آرامى (لهجهاى از زبان عبرى) سخن مى گفتند. علت اين امر آن است كه با كشورگشايى اسكندر مقدونی و ايجاد يك امپراطورى بزرگ، زبان يونانى در بسيارى از مناطق تبليغ شد، به گونهاى كه بسيارى از مردم با اين زبان آشنايى يافتند. هنگامى كه رسولان مسيحى براى مردم منطقه ى درياى مديترانه و اطراف آن سخن مى گفتند يا مى نوشتند، طبيعى بود كه از زبان مشترك (يونانى) استفاده كنند[۸].
تقسيم بندى عهد جديد
عهد جديد به طور كلى به 4 بخش تقسيم مى شود:
زندگىنامه و سخنان حضرت عيسى(ع):
اين بخش مشتمل بر 4 انجيل[۹] است كه گفته مى شود «متى»، «مرقس»، «لوقا» و «يوحنا» آنها را نوشته اند. سه انجيل نخست سبكى يكسان دارند و مطالب مندرج در آنها هماهنگ اند و با فرهنگ يهودى اختلاف چندانى ندارند; اما انجيل چهارم (يوحنا) از نظر مطالب با اناجيل ديگر متفاوت است و با فرهنگ يهودى سازگارى ندارد و در آن الوهيت حضرت عيسى مطرح شده است. سه انجيل اول را اناجيل هم نوا يا هم ديد[۱۰] مى نامند. غالب محققان بر آن اند كه اين سه انجيل بعد از حضرت عيسى و حدوداً بين سالهاى 65 ـ 70 م، يعنى بيش از سى سال پس از حيات زمينى حضرت عيسى(ع) نوشته شده اند و برخى از پژوهشگران كتاب مقدس معتقدند كه انجيل متى و لوقا از روى انجيل مرقس نوشته شده اند[۱۱].
تبليغات و مسافرتهاى تبليغى مبلغان مسيحى:
در اين بخش كتاب «اعمال رسولان» وجود دارد كه اقدامات حواريون و ديگر مسيحيان، مخصوصاً «پولس» رابيان مى كند.
نامهها:
رسولان نامههايى به شهرها و افراد گوناگون نگاشته اند كه 21 عدد از آنها در مجموعه ى عهد جديد آورده شده اند. سيزده يا چهارده[۱۲] نامه از «پولس»، سه نامه از «يوحنا»، دو نامه از «پطرس»، و يك نامه از «يعقوب» و «يهودا» وجود دارد.
اين نامهها حاوى مطالبى ارشادى و احياناً اعتقادى است.
رؤيا و مكاشفه:
در اين بخش تنها كتاب «مكاشفه ى يوحنا» قرار دارد كه كتاب سرّى و رمزى است و حوادث آينده را پيش گويى مى كند.
نويسندگان عهد جديد
چهار انجيل ابتداى عهد جديد، در واقع چهار زندگى نامه از حضرت عيسى(ع) هستند كه به دست چهار نفر نوشته شده اند.
انجيل مرقس:
قديمى ترين و مختصرترين آنهاست كه معمولا آنها را به يوحناى مرقس، دوست و هم دم و مترجم پطرس، كه احياناً هم سفر پولس نيز بوده است، نسبت مى دهند[۱۳]. نوشتههاى او مطالبى است كه از پطرس آموخته و ثبت كرده است[۱۴]. اين انجيل بسيار كوتاه، واقع بينانه، روشن و پرقدرت است; مانند آلبومى كه مختص عكسهاى شخصِ به خصوصى باشد، يك رشته تصاوير مهم از عيسى ارائه مى دهد... مرقس توانسته شخصيت واعمال مسيح را با اين تصاوير به خوبى نشان دهد[۱۵].
انجيل متى:
در ترتيب كنونى عهد جديد، نخستين انجيل و مفصلّ ترين آنهاست. اعتقاد سنتّى مسيحى اين بود كه اين انجيل قديمى ترين اناجيل و به دست «متاى خوازى» نوشته شده است، اما با نقّادىهاى عصر جديد، عقايد فوق اعتبار خود را از دست داده است[۱۶].
انجيل لوقا:
كتاب اعمال رسولان، منسوب به لوقاى طبيب، يار و همراه پولس است، كه احتمالا در انطاكيه با تبليغ پولس ايمان آورده و با او دوست و هم نشين شده بود[۱۷]. بسيارى از انجيل شناسان معتقدند كه انجيل متى و انجيل لوقا در نگارش از انجيل مرقس استفاده كرده اند و در بسيارى از مشتركات ديگرشان از يك منبع شفاهى بهره برده اند[۱۸].
انجيل يوحنّا:
با سه انجيل ديگر ـ كه اناجيل هم نوا خوانده مى شوند ـ بسيار متفاوت است و علاوه بر اين كه تنها انجيلى است كه الهيات عيسى خدايى را ترويج مى كند، از نظر سبك نگارش و تركيب مطالب با سه انجيل ديگر تفاوت بسيار دارد، به گونهاى كه مسيحِ اناجيل هم نوا را «مسيح تاريخ» و مسيح اين انجيل را «مسيح ايمان» خوانده اند[۱۹].
تاريخ نگارش انجيل يوحنّا احتمالاً بين سالهاى 90 ـ 115 م است، و از نظر تاريخى آخرين اناجيل است[۲۰].
اعتقاد غالب سنتى در كليساى مسيحى اين بود كه اين انجيل توسط يوحنّا، پسر زبدى، كه از خردسالى در زمره ى حواريون بود، نوشته شده است، اما اعتقاد مزبور در قرن نوزدهم زير سؤال رفت و كوششهاى بسيار براى شناسايى نويسنده ى اين انجيل به جايى نرسيد.
يك كشيش مسيحى در پاسخ به اين سؤال كه «چه كسى انجيل يوحنّا را نوشته است؟» مى نويسد:
سؤال مشكلى است و پاسخ به آن بررسى و تحقيق گستردهاى را مى طلبد و غالباً به اين عبارت ختم مى شود كه غير از خداى يگانه كسى نمى داند كه چه كسى اين انجيل را نوشته است[۲۱].
نويسنده ى انجيل يوحنّا علاوه بر اين كه اناجيل قبلى و رسالههاى پولس را در اختيار داشته و از آنها در تدوين انجيلش استفاده كرده، داراى مشرب فلسفى هم بوده و كتابش مشحون از مايههاى فلسفى يونان است.
رسالههاى پولس
پولس نخستين نويسنده ى عهد جديد به شمار مى رود. رسالههاى او مشتمل بر 13 يا 14 نامه است كه براى افراد خاص يا اشخاص مختلف و شهرهاى گوناگون فرستاده و در آنها نوعاً به بيان بحثهاى عقيدتى و دفاع از نظام الهياتى خود، كه عمدتاً عيسى خدايى و نفى شريعت است، مى پردازد.
امروزه محققان مسلم مى دانند كه نخستين نوشتههاى عهد جديد، رسالههاى پولس است; زيرا وى در بين سالهاى 35 ـ 40 م تغيير كيش داد و در سال 64 م به قتل رسيد و هيچ انجيلى قبل از سال 65 م نوشته نشده است[۲۲].
بنابراين مى توان گفت كه رسالههاى پولس حداقل 20 سال قبل از اولين انجيل در كليساها وجود داشته و از آنها استفاده مى شده و پايه ى نظام عقيدتى مسيحيت قرار گرفته و سپس تاريخ زندگى حضرت عيسى(ع)نگاشته شده است. تأثير الهيات عيسى خدايى پولس بر اناجيل هم نوا مشهود نيست; اما انجيل يوحنّا كه سالها پس از سه انجيل ديگر در اواخر قرن اول يا ابتداى قرن دوم ميلادى نوشته شده كاملا متأثر از الهيات پولسى است. اين نكته به ما مى فهماند كه در پايان قرن اول انديشههاى شرك آلود پولس كاملا در جامعه ى مسيحى و در كليسا جا افتاده و بر نگارش مطالب كتاب مقدس تأثير گذارده است.
حجيت و اعتبار عهد جديد
بر اساس ديدگاه مسيحى، حضرت عيسى(ع) كتاب آسمانى نداشت، بلكه او خود تجسّم وحى الهى و عين پيام خدا بود، و انجيلها و ساير كتب عهد جديد، نوشته ى حضرت عيسى يا املاى او به شاگردانش نيست، بلكه حواريون و قديسان و مسيحيان نخستين بعد از حضرت عيسى به تدريج آن را تحرير كرده اند. ادعاى مسيحيان اين است كه اين نوشتهها حاصل الهامات و هدايت ويژه ى روح القدس و نتيجه ى توافق و اجماع مسيحيان صدر اول در پذيرش 27 كتاب موجود عهد جديد است:
خدا در 30 سال سرنوشت سازى (30 ـ 60 م.) كه انجيل مكتوب وجود نداشت، و سخنان و كارهاى عيسى به طور شفاهى نقل مى شد آن جامعه را هدايت كرد. اين روح القدس بود كه از طريق الهام، نويسندگان انجيلها را براى نوشتن اين كتب و ثبت برگزيده ى سخنان و كارهاى بسيار زياد عيسى، رهنمون شد... و سرانجام جامعه ى مسيحيان نخستين با راهنمايى روح القدس از ميان نوشتههاى مسيحى بى شمار، به 27 كتاب، كه انجيلهاى چهار گانه نيز جزء آنهاست، اقرار كرد;... اين توافق در باب كتابهاى مقدس از طريق نوعى اجماع حاصل شد. اين اجماع خيلى زود به دست آمد و فهرست نخستين كتابهاى مقدس، بين سالهاى 150 ـ 200 ميلادى تهيه شد و پس از چند قرن كليسا به طور رسمى روشن ساخت كه چه كتابهايى را بايد مقدس شمرد[۲۳].
منبع
پانویس
- ↑ Bible.
- ↑ توماس ميشل، كلام مسيحى، ترجمه ى حسين توفيقى، ص 23 (به عهد عتيق نيز شهرت دارد).
- ↑ Old Testement. (O.T.)
- ↑ . New Testament (N. T.)
- ↑ ر.ك: عبدالرحيم سليمانى اردستانى، كتاب مقدس، ص 19 و 20. البته اصطلاح رايج براى عهد قديم در ميان يهوديان واژه ى «تنخ» است كه مخفف «تورات»، «نبيم»، «انبيا»، «كتوبيم» و «مكتوبات» است.
- ↑ اين تفاوت ناشى از اختلاف بين دو نسخه است. خود يهوديان نسخه ى 39 كتابى را قبول دارند، اما مسيحيان، كاتوليك ها و ارتدوكس ها نسخه ى 46 كتابى، و پروتستانها نسخه ى 39 كتابى را پذيرفته اند.
- ↑ از جمله اين افراد «باروخ اسپينوزا» (1632 ـ 1677 م) دانشمند هلندى و دكتر الكسندر كيوس از دانشمندان مسيحى است. ر.ك: حسين توفيقى، آشنايى با اديان بزرگ، ص 82; باروخ اسپينوزا، مصنف واقعى اسفار پنجگانه، ترجمه ى عليرضا آل بويه، مجله ى هفت آسمان، ش 1، ص 89; رحمة الله هندى، اظهار الحق، ص 63.
- ↑ عبدالرحيم سليمانى اردستانى، كتاب مقدس، ص 33.
- ↑ انجيل در لغت يونانى به معناى «مژده» است.
- ↑ Synoptic.
- ↑ ر.ك: عبدالرحيم سليمانى اردستانى، كتاب مقدس، ص 35.
- ↑ در انتساب يكى از نامه ها به پولس ترديد وجود دارد.
- ↑ مريل سى تنى، معرفى عهد جديد، ترجمه ى طاطه وس ميكائيليان، ج 1، ص 173.
- ↑ همان.
- ↑ همان، ص 176.
- ↑ عبدالرحيم سليمانى اردستانى، كتاب مقدس، ص 214 ـ 215.
- ↑ مريل سى تنى، معرفى عهد جديد، ج 1ظ، ص 191.
- ↑ Cross, F, Th Oxford Dictionary of Christian Church (ODC), London, Oxford University Press, P 853.به نقل از: عبدالرحيم سليمانى اردستانى، كتاب مقدس، ص 205.
- ↑ همان، ص 260.
- ↑ فهيم عزيز، المدخل الى العهد الجديد، ص 561.
- ↑ همان، ص 546.
- ↑ ر.ك: مريل سى تنى، معرفى عهد جديد، ترجمه ى طا ط. ميكائيليان، ج 1، ص 138 ـ 139; عبدالرحيم سليمانى اردستانى، كتاب مقدس، ص 235 ـ 236; و توماس ميشل، كلام مسيحى، ص 54.
- ↑ كلام مسيحى، ص 41 ـ 51.