سعید حوی
سعید حوی یا سعید بن محمد دیب بن محمود حوَّى النعیمی الرفاعی (۱۳۵۴ - ۱۴۰۹ ه.ق = ۱۹۳۵ - ۱۹۸۹ میلادی) از فعالان در تبلیغ اسلام و جریان اخوان المسلمین در سوریه بوده است. او به دلیل پر ثمر بودن و فعالیت بسیار از مهم‌ترین کسانی بود که پرچم دعوت به اخوان را در سوریه بر دوش کشید.
تولد و تربیت
او در ۲۸ جمادی الآخر ۱۳۵۴ ه.ق مصادف با ۲۷ سپتامبر ۱۹۳۵ در حما سوریه و در خانواده‌ای سرشناس به دنیا آمد و رشد کرد. پدرش از رجال به نام حما بود که در برابر اشغال سوریه توسط فرانسه فعالیت گسترده‌ای داشت. مادر سعید حوی در دو سالگی درگذشت و مادربزرگش نگهداری و تربیت او را بر عهده گرفت. او در کنار درس خواندن از جوانی با پدرش برای فروش غلات، سبزیجات و میوه‌ها کار می‌کرد و از جوانی به مطالعه و خواندن و حفظ قرآن علاقه داشت و نزد بانوی نابینایی از نزدیکانش به حفظ قرآن پرداخت.
تحصیلات
در دبیرستان ابن رشد دورۀ متوسطه را گذراند و در آن زمان برتری او در چندین حوزه به چشم می‌آمد که از همه مهم‌تر توانایی او در سخنرانی بود.
در سال ۱۳۷۶ ه.ق- ۱۹۵۶ م به دانشگاه دمشق پیوست و وارد دانشکده شریعت شد و در سال ۱۳۸۱ ه.ق - ۱۹۶۱ م از دانشگاه فارغ التحصیل شد. دو سال بعد به عنوان افسر به خدمت ارتش درآمد. در این مدت ازدواج کرد و صاحب چهار فرزند شد.
استادان
او نزد تعدادی از مهم‌ترین استادان شریعت تحصیل کرد. برخی از ایشان عبارتند از:
- دکتر مصطفی الدبلیبی، اولین ناظر اخوان در سوریه؛
- فقیه مصطفی زرقا؛
- فوزی فیض الله؛
- معروف الدوالیبی؛
- شیخ محمد الحامد؛
- شیخ محمد الهاشمی؛
- شیخ عبدالوهاب دبس؛
- شیخ عبدالکریم الرفاعی.
پیوستن به اخوان المسلمین
در زمان تحصیل در دبیرستان که اوایل زندگی او بود، سوریه پر از ایده‌ها و جریان‌های فکری متعدد برای ملی‌گرایان، سوسیالیست‌ها، غسل تعمید طلبان و اخوان‌المسلمین بود، اما به دلیل تربیت فکری مذهبی‌اش در سال ۱۳۷۲ه.ق مصادف با ۱۹۵۲ میلادی به اخوان المسلمین پیوست در حالی که هنوز کلاس اول دبیرستان بود.
در عرصۀ تبلیغ
بعد از خروج از ارتش او در سال ۱۳۸۶ = ۱۹۶۶ به عربستان سعودی سفر کرد و به عنوان معلم زبان عربی و آموزش اسلامی کار می کرد و چهار سال در آنجا ماند و سپس به سوریه بازگشت و در آنجا به مدت سه سال در مدارس آن تدریس می کرد تا اینکه به دلیل شرکت در بیانیه ای که در سال ۱۳۹۳ ه =۱۹۷۳ صادر شد دستگیر و به مدت پنج سال زندانی شد و خواستار اسلام گرایی سوریه و قانون اساسی آن شد. سعید حویی از این دوره حبس بهره برد و تعدادی کتاب نوشت که مهم ترین آن ها «اساس تفسیر» است که در یازده جلد چاپ شد.
مشارکت در رهبری اخوان
پس از ترک بازداشت، او در شرایط بسیار بحرانی رهبری اخوان را بر عهده گرفت، جایی که او توسط مقامات آنجا از یک سال (۱۴۰۰ ه =۱۹۷۹) تا سال (۱۴۰۳ ه =۱۹۸۲) تحت نظارت و محدود قرار گرفت، و سپس برای شرکت در رهبری سازمان جهانی برای رهبری اخوان از سال (۱۴۰۳) آه = ۱۹ ۸۲) به سال (۱۴۰۵ ه .ش = ۱۹۸۴)، سپس بازگشت تا از سال (۱۴۰۶ ه .ش = ۱۹۸۵) تا سال (۱۴۰۸ ه =۱۹۸۷) در رهبری اخوان در سوریه شرکت کند، جایی که شرایط بهداشتی او او را مجبور به بازنشستگی کرد. کار رهبری، به دلیل فلج جزئی، علاوه بر بیماری های او که به سال ۱۹۸۸ تبدیل شده اند، مانند دیابت، فشار، آتروسکلروز، کلیه ها و اختلال بینایی، و سپس وارد کما مرگ از (۵ نفر از اولین بی جان من ۱۴۰۹ آه = دسامبر ۱۹۸۸) تا (۱ شبان ۱۴۰۹ e = ۹ مارس ۱۹۸۹) شد و در آنجا پس از رنج و درگیری با این بیماری درگذشت.
فعالیت وکالت
سعید حوی با درک بالایی که عمل سیاسی میانه رو، شیعه سنی را به قرآن و سنت پیامبر، با فقه واقعیت و اولویت بندی ترکیب می کند، متمایز شد و شیخ نیز طرفدار وحدت ملت اسلامی، تأسیس «دولت جهانی اسلام» و تدوین صحیح شخصیت اسلامی بوده است.
ابزار حوی برای انتقال ایده هایش سخنرانی و سخنرانی بود و او بسیار متحرک بود و در عرب حرکت می کرد، کشورهای اسلامی و اروپایی علاوه بر طول فروش خود در تألیف، و سرزندگی روان او، و او تمایل به ارائه موضوعات و ایده های خود را به سهولت و صاف بدون افزایش و یا پیچیدگی و یا تمایل به رتوش عبارت، او می نویسد که او سخنرانی و صحبت می کند، و او مشتاق به انجام این کار بود که او گاهی اوقات علاقه مند به تدوین موضوع در سبک خود را اگر او سلف خود را به بیانیه خود را پیدا کرد، و دریگ به نقل از کسی که پیش از او بود، نشان دهنده سلف و فضیلت او بود.
اخلاق شیخ سعید حوی
گفت حویی در میان مسلمانان پذیرش عمومی داشت و تقریباً همه کسانی که با شیخ تماس می گرفت در فروتنی و غرور، سادگی در ظاهر، دین و اشارت به عبادت و قرائت قرآن اجماع کردند، همان طور که به وضوح به مسائل عمومی مسلمانان مربوط می شد و برای یافتن راه حل هایی برای آن ها کار می کردند. شیخ به جسارت در آنچه می گوید و می نویسد، با روحیه بردبار و اخلاق خوب و خود چاپ کتاب ها و نوشته هایش بدون اجازه اش شناخته شده بود و ناشران از آن برنده می شوند و آن را با هر کسی مشکل ساز می کنند، انگار به دنبال گسترش ایده اش در میان گسترده ترین بخش ممکن مردم است.
گفت هاوی در آنچه گفته می شود، نزدیک به مردم و بسیار محبوب بود، مردم را با سخنرانی اش فریبنده می کرد و با صحبت هایش، منطق دقیق و فرهنگ بالایش از آن ها تمجید می کرد. او همچنین مهربان، باریک و باریک، گریه می کرد که یک مسئله بشردوستانه دردناک به ویژه مسائل مربوط به مردمان مسلمان را شنید.
تالیفات
نوشته‌های سعید حوی مورد تقدیر محققان قرار گرفت و محقق سعدی زیدان با رساله‌ای با عنوان «سعید حوی و روش تفسیر او» از دانشگاه بغداد مدرک کارشناسی ارشد گرفت و همچنین سلیم الهلالی در سال ۱۴۰۳ ه.ق = 1983 میلادی درسی را با عنوان محتوا و ارزیابی نوشته‌های سعید حویی برگزار کرده است.
کتاب‌های زیادی بر جای گذاشت که بیشتر آنها در میان مردم منتشر شد و مورد پسند مخاطبین قرار گرفت.او در میان مردم بود و با ایشان رفت و شد داشت و بسیار برای مردم سخنرانی می‌کرد. بیشترین وقت خود را برای تالیف صرف کرد که ثمرۀ آن تالیف ده‌ها کتاب مهم و ارزشمند است. مهم‌ترین این آثار عبارتند از:
- الله جل جلاله.
- کتاب الرسول.
- کتاب الإسلام.
- الأساس فی التفسیر فی 11 مجلدًا.
- الأساس فی السنة وفقهها (فی 14 مجلدًا).
- الأساس فی قواعد المعرفة وضوابط الفهم للنصوص.
- تربیتنا الروحیة. کتاب فی التصوف، حاول فیه أن یبسط التصوف وتقریبه للناس.
- المستخلص فی تزکیة الأنفس. وهو کتاب فی التصوف، مختصراً فیه کتاب إحیاء علوم الدین.
- مذکرات فی منازل الصدیقین والربانیین. للکتاب طبعة فی عام 1989 فی التصوف، شارحاً فیه الحکم العطائیة.
- جند الله ثقافة وأخلاقا.
- جند الله تخطیطاً.
- جند الله تنظیماً.
- من أجل خطوة إلى الأمام على طریق الجهاد المبارک.
- المدخل إلى دعوة الإخوان المسلمین.
- فی آفاق التعالیم: دراسة فی آفاق دعوة الأستاذ البناء ونظریة الحرکة فیها.
- کی لا نمضی بعیداً عن احتیاجات العصر. (11 رسالة). و الطبعة المتدوالة حالیاً فی الأسواق طبعة دار السلام ولا تحتوی الرسالة الحادیة عشرة وهی الخمینیة شذوذ فی العقائد وشذوذ فی المواقف ولا یعلم سبب حذفها !
- هذه تجربتی.. وهذه شهادتی.
- عقد القرن الخامس عشر الهجری.
وفات
سعید حوی پس از یک رنج طولانی با این بیماری در سال ۱۴۰۹ ه =۱۳۶۸ در بیمارستان اسلامی امان در صحرای شعبان درگذشت و در گورستان سهاب در جنوب امان اردن به خاک سپرده شد. زوهیر الشاویش در این باره گریه کرد: «گفت حویی یکی از موفق ترین واعظان بود که من در مورد آن می شناختم یا خوانده ام، چرا که توانست نظر و دانش خود را به تعداد زیاد مردم منتقل کند و در سن ۵۳ سالگی در سن کوتاهی درگذشت و آثار را با تعداد زیادی ترک کرد که به بسیاری از نویسندگان زمان ما تحمیل می شود.»
منابع
- عبد الله العقيل – من أعلام الحركة والدعوة الإسلامية المعاصرة. مكتبة المنار الإسلامية – الكويت – 1422هـ = 2001م.
- محمد خير رمضان يوسف – تتمة الأعلام – دار ابن حزم – بيروت – 1418هـ = 1998م.
- سعيد حوى – هذه تجربتي.. وهذه شهادتي – مكتبة وهبة – القاهرة – 1407هـ.