علّال فاسی
اندیشمند مراکشی و متاثر از محمد عبده بود که در این کشور آراء او را مطرح می‌کرده است. وی موسس و رهبر حزب استقلال مراکش بود.
تولد و وفات
وی متولد ۱۲۸۹ شمسی (۱۹۱۰ میلادی) در شهر فاس و متوفی در سال ۱۳۵۳ شمسی (۱۹۷۴ میلادی) بود.
آثار
آثار علال فاسی حاكی از آن است كه وی در اندیشه‌های خود متأثر از محمد عبده بوده، و آراء او را در مراكش مطرح می‌كرده است.
وی مدیر مجلۀ البینه نیز بود. كتاب او، النقد الذاتی در ۱۹۵۲ م در قاهره منتشر شده است.
نگرش‌ها و حرکت‌ها
علال فاسی، بیش از یك نظریه‌پرداز، یك فعال سیاسی بود كه در عمل و برای عمل می‌اندیشید. او كه از ۱۳۰۹ ش / ۱۹۳۰ م مبارزه برای وحدت مراكش را آغاز كرده بود، در ۱۳۲۵ ش / ۱۹۴۶ م حزب استقلال را تأسیس كرد و خود رهبری آن را به دست گرفت؛ و وقتی كه در قاهره اقامت داشت، جنبش مقاومت مراكش را سازمان داد.
در ۱۳۳۵ ش / ۱۹۵۶ م به هنگام استقلال مراكش به وطن بازگشت و در دولت و مجلس مناصبی برعهده گرفت.
نظر فاسی در اندیشۀ اصلاح، مبتنی بر مدار تجدد فكری و اجتماعی در راستای سنت ملی در برابر مدرنیسم غرب زده بود. با همۀ تفاوتی كه میان مراكش سدۀ ۲۰ م با مصر اواخر سدۀ ۱۹ م و میان عبده و فاسی وجود داشت، نگرش اساسی و دغدغۀ اصلی فاسی همان نگرش و دغدغۀ عبده بود.
در نظر او، اسلام اصیل، متعالی و تعالی‌بخش است و باید آن را از اوهام و پیرایه‌های تاریخی رها ساخت. این اسلام پیروانش را هرگز از پیشرفت باز نخواهد داشت. او به شدت مخالف با «مسخ منفی» است كه مسلمانان را «غربی» نمی‌سازد، بلكه تبدیل به موجود غریبی می‌كند كه نه «خود» است و نه «دیگری». او به شدت بر استقلال مراكش، و نیز بر تمدن عربی و فرهنگ اسلامی آن تأكید می‌ورزید و مراكش را عضوی از دنیای واحد انسانی می‌دانست. به نظر او، حیات ملی مراكش نمی‌توانست جدا از تعالیم اسلام دوام یابد. برخی از محققان نظر فاسی را «اثبات‌گرایی» سطحی دانسته‌اند كه تحلیل جامعه‌شناختی را بر تحلیل تاریخی مقدم می‌دارد.