افطحیه
أفطحیه (فطحیه) فرقهای منتسب به شیعه است. پیروان این فرقه معتقد بودند که پس از امام صادق علیهالسلام امامت به فرزند بزرگتر ایشان یعنی عبدالله افطح رسیده است. برخی منابع دلیل نامگذاری را انتساب این فرقه به یکی از رهبران آن به نام عبدالله بن فطیح کوفی میدانند. [۱]
معنای افطح در لغت
افطح در لغت به کسی اطلاق میشود که دارای سر و یا پاهای پهن باشد. [۲] [۳] و از آن جا که عبداللّه دارای سر یا پایهای پهن بود، وی را افطح و پیروانش را افطحیه یا فطحیه نامیدند. [۴] [۵] [۶].
تاریخچه
در منابع آمده است عبدالله که پس از اسماعیل فرزند بزرگ امام جعفر صادق (ع) بود میگفت که امامت به بزرگترین فرزند امام پیشین منتقل میشود و حضرت صادق (ع) فرمود هر کسی که در مجلس من بنشیند او امام است و امام را جز امام غسل ندهد، و جز وی بر پیکر او نماز نخواند، و انگشتری او را به دست نکند و او را جز امام به خاک نسپارد، و من متولی همه این امور بوده ام. شیخ مفید مینویسد این که گفتهاند امامت جز در اکبر اولاد نباشد، حدیثی است که کسی آن را روایت نکرده مگر این که شرطی با آن همراه بوده است و آن شرط چنین است که جانشین امام باید خالی از عاهه یعنی دور از عیب و آفات باشد در حالی که عبدالله بن جعفر خالی از عیب نبود، زیرا به مذهب «مرجئه» اعقتاد داشت. همچنین نقل شده است که روزی عبدالله در محضر امام صادق (ع) حاضر شد و امام ساکت شد تا این که وی از مجلس بیرون رفت، اصحاب سبب خاموشی آن حضرت را پرسیدند، فرمود که او از «مرجئة» است. و اما پس از آن که امام صادق (ع)از دنیا رفت، بسیاری از اصحاب به عبدالله گرویدند، جز شماری اندک که امام راستین را میشناختند و چون در عبدالله دانشی نیافتند، از امامت او سرباز زدند، اما آنان که به امامت او یقین کردند به این مذهب گرائیدند و گفتند پسر او نیز پس از وی امام است، ولی چون عبدالله از دنیا رفت و پسری هم نداشت، بیشتر افطحیه از امامت او بازگشتند و به موسی بن جعفر (ع) گرویدند و پیش از این در روزگار عبدالله نیز گروهی به امامت موسی بن جعفر (ع) گرائیده بودند. نقل است که عبدالله بعد از پدرش بیش از هفتاد روز زنده نماند.
اعقتادات
مامقانی در کتاب «مقباس الهدایة» مینویسد که فطحیه در میان فرق شیعه از دو جهت به حق نزدیکترند. یکی این که دیگر مذاهب فاسده متضمن انکار بعضی از ائمه است و مطابق نصوص قطعی هر کسی یکی از ائمه را انکار کند، مثل آن است که همگی را انکار کرده باشد، در صورتی که فطحیه قایل به امامت دوازده امام است و عبدالله افطح را بین امام صادق (ع) و برادر او امام موسی کاظم (ع) میآوردند و فطحی نمیمیرد مگر این که عارف به امام زمان خویش باشد، در حالی که دیگر فرق شیعه جاهل به امام زمانشان بودند. دیگر این که سایر مذاهب فاسد که به دوازده امام اعتقاد نداشتند، مثل فطحیه نبودند، زیرا عبدالله بیشتر از هفتاد روز امامت نکرد و پس از مرگ او کسانی که پیرو مذهب او بودند، قائل به امامت امام موسی کاظم (ع) گشتند. [۷]
پانویس
- ↑ شیخ طوسی، اختیار معرفه الرجال، ج ۲، ص۵۲۴.
- ↑ مجمع البحرین، ج3، ص410
- ↑ لسان العرب، ج2، ص545
- ↑ نوبختی حسن بن موسی، فرق الشیعه، ص 78
- ↑ کشی، محمد بن عمر بن عبدالعزیز، رجال الکشی، ص 219
- ↑ اشعری ابوالحسن، مقالات الاسلامیین، ص 87
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 65 با ویرایش و دخل و تصرف در عبارات.