احمد بن زین الحبشی (1069 - 1144 هجری قمری) امام و فقیه ، محقق حقوق اسلامی و یکی از مصلحان بزرگ اجتماعی در حضرموت است . وی دارای رهبری علمی ، شیخ صوفی و دارای شاگردان زیادی بود. وی چندین کتاب از جمله «الرسالة الجامعة والتذكرة النافعة» را تألیف کرد ، که هر مبتدی در جستجوی دانش آن را می خواند. او همچنین آثار خیریه بسیاری مانند ساخت مساجد و برپایی درس های علمی دارد. زیارت ماهانه و هفتگی از آرامگاه وی تا به امروز از مزار وی در حوطة أحمد بن زين انجام می شود .

و بزرگترین مرجع برای زندگی نامه او کتاب «قرة العين وجلاء الرين بذكر شيء من مناقب الحبيب أحمد بن زين» است که توسط شاگردش محمد بن زين بن سميط در یک جلد نگاشته شده است.

نسبت

أحمد بن زين بن علوی بن أحمد صاحب الشعب بن محمد بن علوی بن أبي بكر الحبشي بن علی بن أحمد بن محمد أسد الله بن حسن الترابی بن علی بن الفقيه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبيد الله بن أحمد المهاجر بن عيسی بن محمد النقيب بن علی العريضی بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زين العابدين بن الحسين بن الامام علی بن أبی طالب، وامام علی همسر فاطمه بنت محمد صلی الله علیه وآله است.

وی بیست و هشتمین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه وآله است.

تولد و تربیت

او در اوایل سال 1069 هجری قمری در شهر الغرفه حضرموت به دنیا آمد و مادرش فاطمه بنت علی بن عقیل باهارون جمال اللیل است. او در یک خانواده متدین و اهل علم رشد کرد و قرآن را حفظ کرد و در راه کسب علم تلاش فراوان نمود. و برای تحصیل علم بسیار بین شهرهای شبام ، تريس ، سيئون و تريم با پای پیاده تردد می کرد و غذایی جز خرما نداشت و از نزد عالمی به نزد عالمی دیگر می رفت و از آنها بهره های علمی می برد.

اساتید

و شیوخ وی بسیاری از آنها هستند:

پدرش زين بن علوی الحبشی

عمه عيدروس بن علوی الحبشی

عبد الله بن أحمد بلفقيه

عبد الله بن علوی الحداد

أحمد بن عمر الهندوان

عيسى بن محمد الحبشی

أحمد بن هاشم الحبشی

محمد بن عبد الرحمن العيدروس

عبد الله بن عمر بلفقيه

عبد الله بن أبی بكر الخطيب

محمد بن أحمد باجبير

عبد الرحيم بن محمد باكثير

محمد بن عبد الله باجمال

أحمد بن عبد الله باشراحيل

شاگردان

بسیاری از دانش آموزان از آن بهره مند شدند. پس از مرگ شیخ عبدالله بن علوی الحداد ، او پس از خود بارهای شیخ نشینی را به دوش کشید. از کسانی که از وی گرفتند:

محمد بن زين بن سميط

عمر بن زين بن سميط

عمر بن عبد الرحمن البار

علي بن حسن العطاس

أبو بكر بن حسن العطاس

أحمد بن علی العطاس

حمزه بن حسين العطاس

شيخ بن عبد الله الحبشی

سقاف بن محمد السقاف

يوسف بن عابد الحسني

حسين بن أبی بكر بانافع

عبد الله بن عثمان العمودی

خدمات اجتماعی

او از خانه های خدا مراقبت می کرد و علاقه زیادی به ساخت مساجد داشت تا جایی که استاد او شیخ الحداد به او گفت: "تو پدر مساجد هستی." او هفده مسجد را در کشورهای همسایه ساخت و بازسازی کرد که به شرح زیر است:

مسجد الرشد ، که به پدربزرگش احمد صاحب الشعب نسبت داده می شود ، که اکنون به مسجد الحوطه معروف است.

مسجد البهاء در حوته

(مسجد النور) در منطقه بامعدان در قسمت جنوبی الحوطه

(مسجد معروف باجمل) در خارج از شیبام

(مسجد ابن احمد) در غرب شیبام

(مسجد النور) در خمور نزدیک شیبام در جنوب غرب آن

مسجدی در جعیمه

مسجدی در نعام (روستایی در غرب جعیمه)

مسجدی در العرض واقع در غرب نعام

مسجدی در جوجا ، که در غرب العرض قرار دارد

مسجدی در الخرابه از روستاهای شهر حزیه ، معروف به بالاترین وادی حضرموت

(مسجد بعلاوی) در الغرفه

(مسجد الرضا) در الغرفه

مسجدی در الشعب معروف به شحوح بین شهر تریس و سیئون

مسجدی در محلی به نام الجواده اثر وادی سیر است

مسجدی در شهر القاره ، که امروزه به قاره آل عبدالعزیز معروف است و نزد آنها به (مسجد احمد) معروف است.

و مسجدی در کنار مسجد استادش شیخ عبدالله الحداد دارد که در طرف نجدی ، غرب سیون است.

کتابها

وی تألیفات بسیاری دارد ، از جمله: «سفينة العلوم» أو «السفينة الجامعة الكبرى» «شرح العينية» «الموارد الروية الهنية في شرح الأبيات المنظومة في الوصية» «سبيل الرشد والهداية في وصية أهل البداية» «الرسالة الجامعة والتذكرة النافعة» «الجذبات الشوقية إلى المقاعد الصدقية» «النفائس العلوية في المسائل الصوفية» «الروض الناظر شرح قصيدة الحمد لله الشهيد الحاضر» «المقاصد الصالحة في شرح شيء من علوم الفاتحة» «ترياق القلوب والأسرار في شرح شيء من علوم سيد الاستغفار» «القول الرائق في شرح حكمة الإمام جعفر الصادق» «المسلك السوي مختصر المشرع الروي» «فتح الحي القيوم في الإشارة في شرح شيء من شراب القوم» «الإشارة الصوفية إلى الأطوار السبعة الإنسانية» «تبصرة الولي بطريق السادة آل أبي علوي» «حزب الأسبوع من الصلاة على النبي» «خطب رمضانية» «الجنا الطيب الكثير من ثمار الجامع الصغير من كلام البشير النذير»

فرزندان

او در طول زندگی پدرش با فاطمه ، پسر عمویش ایداروس ، ازدواج کرد که او را علویه و رقیه به دنیا آورد ، و او در حالی که او در عقد قرارداد بود فوت کرد. سپس او با خواهرش ، شیخا بنت ایداروس ازدواج کرد و او برای او فرزندی به دنیا آورد: جعفر ، عمر ، محمد ، عبدالله ، علی ، سلما ، خدیجه و بهیجه ، که همه آنها قبل از مادرشان فوت کردند ، به جز جعفر و سلمه ، پس از آن عمر طولانی داشتند و مرگ مادر آنها یک ماه پس از مرگ وی شیخ بود. وی همچنین با مادر فرزندان خود علوی ، ابوبکر ، محمد و الحسن ، عایشه بنت رشید بشرحیل ازدواج کرد.

وفات

در خولا رشید ، که بعداً به حرمت احمد بن زین تغییر نام داد ، وی در نوزدهم شعبان سال 1144 هجری قمری بعد از ظهر جمعه در سن 75 سالگی درگذشت.

منابع

الحباشی ، احمد بن زین (1435 ق). نامه و بلیط مفید (PDF) (ویرایش سوم). بیروت ، لبنان: دار المنهاج.

پانویس

قدمانی ، محمد یاسر (2014). آقایان آل بعلاوی و نوک کوه یخی از سخنان محترم آنها و شرایط نجیب آنها . دمشق ، سوریه: خانه نور الصباح. صفحه 123 ثقف ، عبدالله بن محمد (1356 ق). تاریخ شاعران حضرمی . قسمت دوم. قاهره ، مصر: انتشارات علم. صفحه 58. الحباشی ، ایداروس بن عمر (1430 ق). قرارداد هم ضروری . قسمت دوم. طارم ، یمن: خانه علم و تبلیغ. صفحه 838. ثقاف ، عبدالرحمن بن عبید الله (1425 ق). حفظ رزق در ذکر کشورهای حضرموت . بیروت ، لبنان: دار المنهاج. صفحه 578 پیوندهای خارجی کتاب پیام جمعی و بلیط سودمند - دار المنهاج برای نشر و توزیع. اوراد احمد بن زین بن علوی الحباشی [نسخه خطی دیجیتال]-دانشگاه ام القری.