ابن دایه بغدادی
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۵:۲۴، ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲؛
| نام | احمد بن ابی الحسن یوسف بن ابراهیم كاتب |
|---|---|
| القاب و سایر نام‌ها | ؟؟؟ |
| زاده | ابتدا زمان تولد و سپس مکان |
| درگذشت | ابتدا زمان وفات و سپس مکان |
| استادان | ؟؟؟ |
| شاگردان | ؟؟؟ |
| آثار | ؟؟؟ |
| دین و مذهب | اسلام • تشیع |
| فعالیت‌ها | ؟؟؟ |
احمد بن ابي الحسن يوسف بن ابراهيم كاتب، (حدود 250 – 334ق) ابوجعفر. معروف به «ابندايه بغدادي». منجم، رياضيدان، شاعر و نويسنده دربار طولوني. ياقوت كنيه پدرش را «ابي يعقوب» ذكر كرده است. مادر بزرگ او دايه خليفه «ابواسحاق ابراهيم بن مهدي»(خلافت: 201 تا 203ق) بود و به همين سبب او و پدرش را «ابن دايه» خواندهاند. ولادت او معلوم نيست اما از آنجا كه وفات پدرش حدود سال 250هجري بود، ناگزير او ميبايست در همين حدود يا پيش از آن تولد يافته باشد و ظاهراً تولد او پس از آمدن پدرش از بغداد به مصر بوده است. وفات او را به سال سيصد و سي و اندي بعد از هجرت نوشتهاند. سيد عاملي و زركلي ترجيحاً وفات او را به سال 340 هجري در نظر گرفتهاند، اما ديگران سال 334هجري نوشتهاند. پدرش«يوسف بن ابراهيم»(م265ق) از شاعران و نويسندگان دربار «ابنطولون»(م270ق) فرمانرواي مصر و شام بود. وي در مصر به تحصيل علم و ادب پرداخت و علاوه بر شعر، در طب، نجوم، تاريخ و حساب نيز تبحر يافت. تخصص او در علم رياضيات چنان بود كه او را يكي از بزرگترين رياضيدانان اسلامي سده چهارم هجري و در رديف «ثابت بن قره حراني»، «ابوالوفاء»، «ابن عراق» و «خجندي» دانستهاند. ترجمه آثار رياضي او به زبان لاتين، در تكميل دانش رياضيات در سدههاي ميانه تأثير زيادي داشته است. از جمله «لئوناردو فيبوناتچي: LEONARDO FIBONACCI»، «يوردانوس نموراريوس: JORDANUS NEMORARIUS» و «پيزايي» از رياضيدانان سده هفتم هجري در آثار خود او را ستوده و از او بهره جستهاند و با «اقليدس» همپايهاش دانستهاند. وي بعد از مرگ پدر، شغل او را در دربار طولونيان ادامه داد و تا آخر عمر به همين كار مشغول بود. ذوق ادبي و شعري او چنان بود كه گاهي در محاورات عادي، از طريق شعر پاسخ ميگفت. برخي از دانشمندان شيعه مانند «سيدبن طاوس»(م664ق) و «ابن شهرآشوب»(م588ق) تصريح به تشيع وي كردهاند. قطعاتي از اشعار او نيز دلالت كامل بر تشيع او دارد زيرا وي در اين اشعار تصريح به وصايت و جانشيني علي(ع) بعد از پيغمبر(ص) نموده است: «خير من صلي و صام و من مسح الاركان و الحجبا و وصي المصطفي و اخ دون ذيالقربي و ان قربا و اميرالمؤمنين به ناثر الأخبار و الكتبا» (علي بهترين كسي بود كه نماز گزارد و روزه گرفت و اركان كعبه و پردههاي آن را مسح نمود. او جانشين مصطفي و برادري بود كه از همه خويشان نزديك نزد او گراميتر بود. او اميرمؤمنان بود ما اخبار و كتابها را از او روايت ميكنيم). از اساتيد و شاگردان او چيزي در منابع به چشم نميخورد. ياقوت در معجمالادباء تأليفات متعددي از او برميشمارد كه از جمله آنها «تفسير الثمره لبطلميوس»، «اخبار المنجمين»، «اخبار الاطباء»، «مختصر المنطق»، «السياسه لافلاطون»، «الطبيخ»، «كتاب المكافاه»، «سيره احمدبن طولون» و «حسن العقبي» هستند. بعضي از كتابهاي او اكنون موجود و به چاپ رسيده است مانند كتاب المكافاه و سياست افلاطون كه با عنوان «الفلسفه السياسيه عندالعرب» در سال 1971م در الجزيره به چاپ رسيده است. كتاب مكافاه نيز مجموعهاي است مشتمل بر 71 داستان از رويدادهاي عراق، مصر و ساير كشورهاي اسلامي و زندگي اجتماعي عصر طولونيان. اين كتاب در سال 1941م به كوشش محمد امين افندي در قاهره چاپ شده است. گفتني است نام او مشترك بين سه نفر است: 1- ابوجعفر احمدبن يوسف بن قاسم بن صبيح عجلي(م214ق). از ثروتمندان بغداد و مشهورترين كاتب و سپس وزير مأمون. 2- ابوجعفر احمدبن يوسف بن ابراهيم معروف به ابندايه و صاحب شرححال. 3- ابونصر احمدبن يوسف سليكي منازي(م437ق) كاتب ابونصر كردي در شمال عراق و هممجلس با ابوالعلاء معري شاعر معروف شام.