عباس بن شیخ حسین

شیخ عباس (قسنطینه - الجزایر ۱۹۱۲-پاریس - ۱۹۸۹) بن اسماعیل بن دحمان بن علّاوه بن شیخ الحسین، دانشمند، نویسنده و فعال الجزایری، یکی از بزرگان و پیشروان اصلاحات مذهبی، اجتماعی و سیاسی در قرن بیستم بود. در بسیاری از مقام‌های بلند در نوسان بود و از اکثر آنها برای حفظ اصول خود استعفا داد تا اینکه در اوج دفاع از اسلام و دفاع از مسلمانان در فرانسه در برابر جهل، عدم تحمل و نژادپرستی در گذشت.

عباس بن الشيخ الحسين

نام	عباس بن شیخ حسین
القاب و سایر نام‌ها	شیخ عباس بن اسماعیل بن دحمان بن علّاوه بن شیخ الحسین
زاده	سال ۱۹۱۲ میلادی قسنطینه - الجزایر
درگذشت	سال ۱۹۸۹ میلادی پاریس - فرانسه
دین و مذهب	اسلام- اهل‌سنت
فعالیت‌ها	عضو جمعیت علمای مسلمان الجزایر سفیر الجزایر در عربستان اولین رئیس دفتر تحریم اسرائیل در اتحادیه عرب

تولد

شیخ عباس در سال ۱۹۱۲ در شهر قسنطینه کشور الجزایر در زاویه یا گوشه‌ای به‌نام پدربزرگش که بنیان‌گذار آن زاویه شیخ حسین القشی در اواسط قرن ۱۹ بود و در نزدیکی شهر میله در ناحیه قسنطینه در شرق الجزایر بود، به دنیا آمد. این زاویه به شیوه صوفیه خاص که محدود در کار اجتماعی و تربیت معنوی بود، ملتزم و نسل به نسل، فرزندان و دانش‌آموزان خود را به دانشگاه‌ زیتونه در تونس و القروبین شهر فاس مراکش می‌فرستادند و ده‌ها دانشمند صالح را برای حفظ هویت عربی-اسلامی الجزایر در دوران تاریک استعمار ساخت.

تحصیلات

او پس از حفظ قرآن و دریافت اولین آموزش در فقه مالکی و عربی نزد بزرگان گوشه خانواده، به همراه برادرش شیخ مرزوق که بعدها امام مسجد بزرگ قسنطیه شد، برای تحصیلات عالی در دانشگاه زیتونه به تونس سفر کرد. او خیلی زود تصمیم گرفت به مراکش رفت و در آنجا در دانشگاه القروبین در فاس تحصیل کرد و با مدرک معتبر بین‌المللی فارغ‌التحصیل شد.

مبارزه در جنبش اصلاح‌طلبی

• پس از بازگشت از مراکش به جمعیت علمای مسلمان الجزایر پیوست و به زودی به عضویت دفتر دائمی آن در آمد. اعضای همکار مجمع او را به خاطر سخنرانی، گفتار و قدرت اقناع او به عنوان روابط عمومی مؤسسه‌شان انتخاب کردند.

• او با امام عبدالحمید بن بادیس همراه شد و تحت تأثیر رویکرد اصلاح‌طلبانه، ایده‌های ابتکاری و مبارزه‌اش با خرافات و فریب قرار گرفت زیرا این امور ارکان بقای تسلط فرانسه بودند.

• با شیخ بشیر ابراهیمی نیز همراه شد و در مبارزه، و زندگی برادروار تا زمان مرگ با هم بودند.

• در زمان انقلاب الجزایر، او و همراهانش توسط مقامات استعماری به اعدام محکوم شدند و به همراه پروفسور احمد توفیق المدنی (بعدها وزیر اوقاف شد) به فرانسه، سپس به سوئیس و سپس به قاهره مخفیانه سفر کردند و در آنجا دولت موقت الجزایر به ریاست فرحت عباس را تأسیس کردند. شیخ عباس سپس به نمایندگی از این دولت و انقلاب الجزایر به عربستان سعودی رفت.

پس از استقلال الجزایر

شیخ عباس رسماً به عنوان اولین سفیر مستقل الجزایر در عربستان سعودی تأیید شد اما استعفا داد. هنگامی که احمد بله رئیس جمهور الجزایر تنها برای همگامی با سیاست جمال عبدالناصر رئیس‌جمهور مصر به خانواده حاکم عربستان حمله کرد، شیخ عباس از این نگرش خصمانه و بی ارزش خجالت کشید؛ زیرا او اولین شاهد حمایت مطلق سعودی‌ها از انقلاب الجزایر بود. پس برای تقدیم استعفای خود به احمد بن بله رئیس جمهور الجزایر به خانه بازگشت.

سپس به عنوان اولین رئیس دفتر تحریم اسرائیل در اتحادیه عرب منصوب شد.

او به عنوان اولین رئیس شورای عالی اسلامی تازه تشکیل شده الجزایر منصوب شد و پس از تلاش برای اصلاحاتی که مورد تأیید دولت الجزایر قرار نگرفت، استعفای کتبی از سمت خود ارائه کرد و خطاب به هواری بومدین رئیس جمهوری این کشور گفت: «من در میان مردم و حکومتی قار گرفته‌ام که مردم از من می خواهند شبیه عمر الفاروق باشم در حالی که حکومت به عمر الفاروق اعتقادی ندارد.»

او به عنوان سفیر الجزایر در اندونزی منصوب شد اما از رفتن به آنجا خودداری کرد زیرا معتقد بود نمی‌تواند به کشورش خدمت کند چرا که زبان اندونزیایی یا انگلیسی را نمی‌انست و ترجیح می داد به مدت ۱۳ سال در وطن و دور از هر شغل رسمی بماند و تنها به عنوان خطیب جمعه در مسجد بزرگ الجزایر خدمت کند.

در فرانسه

در سال ۱۹۸۲ موافقت کرد که به عنوان رئیس مؤسسه اسلامی و امام مسجد بزرگ پاریس جانشین حمزه ابوبکر شود. او در فرانسه ماند و برای متحد کردن مجدد مسلمانان و دفاع از حقوق آنها تا پایان عمر تمام سعی و تلاش خود را به‌کار بست.

درگذشت

او در ۱۳ مه ۱۹۸۹ در پاریس درگذشت.

پیوند به بیرون

• سایت رسمی مسجد پاريس Abbas Bencheikh
• In French fr Nouvel Observateur, 6-12 avril 1989.