قرقیزستان
قرقیزستان یا جمهوری قرقیزستان کشوری در آسیا و یکی از جمهوری‌های استقلال‌یافته از اتحاد جماهیر شوروی سابق است.
| نام کشور | جمهوری قرقیزستان| |
| مکان | خاورمیانه |
| نوع حکومت | جمهوری پارلمانی |
| پایتخت | بیشکک |
| واحد پول | سوم (KGS) |
| زبان | قرقیزی (رسمی)
روسی (منطقه‌ای) |
| دین رسمی | سکولار |
| جمعیت | • سرشماری
۵،۹۵۷،۰۰۰ (۱۱۱ام) • تراکم ۲۶ /به ازای هر کیلومترمربع (۶۷٫۳ /مایل‌مربع) (۱۷۶ام) |
این کشور از شمال با قزاقستان، از غرب با ازبکستان، از جنوب غرب با تاجیکستان و از شرق با چین همسایه است. قرقیزستان کشوری کوهستانی است که مردم آن با کشاورزی و دامپروری روزگار می‌گذرانند.
تا پیروزی کمونیست‌ها در شوروی سابق، قرقیزستان بخشی از ترکستان روسیه بود. سپس در سال 1926 یکی از جمهوری‌های اتحاد جماهیر شوروی شد.
قرقیزستان پس از فروپاشی شوروی در سال 1991 مستقل شد و عسگر آقایف، رهبر حزب کمونیست قرقیزستان، به ریاست جمهوری این کشور رسید. او تا سال 2005 بر مسند قدرت بود. در این سال با شورش مردم به روسیه پناهنده شد.
این کشور منابع خوبی از نفت و گاز دارد. با این حال سطح زندگی مردم این کشور پایین و نرخ بیکاری بالا است.
سیاست در قرقیزستان
رئیس‌جمهور در این کشور رئیس حکومت است و نخست‌وزیر، رئیس دولت. نخست‌وزیر اعضای کابینه را معرفی می‌کند. وزرای دفاع و اطلاعات را رئیس‌جمهور تعیین می‌کند.
رئیس‌جمهور با رای مردم برای دوره‌ای پنج ساله انتخاب می‌شود. نخست‌وزیر را حزبی که در مجلس بیش از 50 درصد از آرا را به دست آورد معرفی می‌کند. اگر هیچ حزبی نتواند بیش از نیمی از آرا را به دست آورد، رئیس‌جمهور حزبی را که باید نخست‌وزیر را تعیین کند، مشخص می‌کند.
مجلس ملی این کشور 90 کرسی دارد. نمایندگان این مجلس با رای مردم برای دوره‌ای پنج ساله انتخاب می‌شوند.
اقتصاد در قرقیزستان
محصولات صادراتی این کشور شامل پنبه، پشم، گوشت، تنباکو، طلا، مس، اورانیوم، گاز طبیعی، هیدرو کربن‌ها، ماشین‌آلات و کفش است که به کشورهای سوئیس، قزاقستان، روسیه، افغانستان و چین صادر می‌شود.
محصولات وارداتی این کشور شامل نفت و گاز، ماشین‌آلات و تجهیزات، مواد شیمیایی و مواد غذایی است که از کشورهای چین ، روسیه و قزاقستان وارد می‌شود.
جغرافیا
جمهوری قرقیزستان در شمال شرق آسیای مرکزی در ناحیه تیانشان و جنوب خاوری ارتفاعات پامیر-آلای قرار دارد. مساحت قرقیزستان ۱۹۸.۵۰۰ کیلومتر مربع است که از لحاظ مساحت، مقام چهارم را در میان کشورهای آسیای مرکزی داراست. طول مرزهای این جمهوری بیش از ۴۵۰۰ کیلومتر است. بیش از سه چهارم این سرزمین پوشیده از کوه‌های برفگیر است که در میان آن، رودخانه‌ها و آبگیرهای متعدد به چشم می‌خورد. آب و هوای قرقیزستان، معتدل کوهستانی و دارای بهار و تابستانی معتدل و زمستان‌های سرد و سخت است.[۱]
قرقیزستان دارای ۷ استان (ولایت) است و همچنین شهر بیشکک به‌طور مستقل اداره می‌شود. مناطق عبارتنداز:
| No. | نام | زبان قرقیزی | زبان روسی | ISO 3166-2:KG | مرکز | مساحت (km²) | جمعیت (۱۹۹۹) | جمعیت (۲۰۰۹) | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | شهر بیشکک | الگو:Lang | الگو:Lang | KG-GB | بیشکک | ۱۷۰ | ۷۸۷٬۷۰۰ | ۸۶۵٬۱۰۰ | ۹۳۷٬۴۰۰ |
| ۲ | استان بادکند | الگو:Lang | الگو:Lang | KG-B | بادکند | ۱۷٬۰۴۸ | ۳۸۰٬۲۰۰ | ۳۸۰٬۳۰۰ | ۴۸۰٬۷۰۰ |
| ۳ | استان چوی | الگو:Lang | الگو:Lang | KG-C | بیشکک | ۱۹٬۸۹۵ | ۷۷۲٬۲۰۰ | ۷۹۰٬۵۰۰ | ۸۷۰٬۳۰۰ |
| ۴ | استان جلال‌آباد | الگو:Lang | الگو:Lang | KG-J | جلال‌آباد | ۳۲٬۴۱۸ | ۸۶۹٬۵۰۰ | ۹۳۸٬۶۰۰ | ۱٬۱۲۲٬۴۰۰ |
| ۵ | استان نارین | الگو:Lang | الگو:Lang | KG-N | نارین، قرقیزستان | ۴۴٬۱۶۰ | ۲۴۸٬۷۰۰ | ۲۴۵٬۳۰۰ | ۲۶۴٬۹۰۰ |
| ۶ | استان اوش | الگو:Lang | الگو:Lang | KG-O | اوش | ۲۸٬۹۳۴ | ۹۴۰٬۶۰۰ | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ | ۱٬۲۲۸٬۴۰۰ |
| ۷ | استان تراز | الگو:Lang | الگو:Lang | KG-T | تراز، قرقیزستان | ۱۳٬۴۰۶ | ۲۰۰٬۳۰۰ | ۲۱۹٬۶۰۰ | ۲۴۷٬۲۰۰ |
| ۸ | استان ایسیک‌کول | الگو:Lang | الگو:Lang | KG-Y | قراکول، قرقیزستان | ۴۳٬۷۳۵ | ۴۱۵٬۵۰۰ | ۴۲۵٬۱۰۰ | ۴۶۳٬۹۰۰ |
| ۹ | اوش City | الگو:Lang | الگو:Lang | KG-GO | اوش | ۱۸۳ | ۲۳۶٬۰۰۰ | ۲۴۳٬۲۰۰ | ۲۷۰٬۳۰۰ |
جمعیت
بنابر آمار ارائه شده، جمعیت قرقیزستان در سال ۲۰۱۴ بالغ بر ۵.۵۰۰.۰۰۰ نفر بوده که تراکم جمعیت آن، به طور متوسط ۲۰ نفر در هر کیلومتر مربع است. حدود ۶۹ درصد آن را قرقیزها، ۱۴ درصد ازبک‌ها و ۹ درصد را روس‌ها تشکیل می‌دهند.[۲]
طبق ماده ۵ قانون اساسی، زبان رسمی این کشور قرقیزی است. زبان قرقیزی متعلق به گروه ترکی مرکزی است. در قرقیزستان حدود ۸۰ قوم و ملیت از جمله روس، قزاق، اوکراینی و کره‌ای وجود دارد.[۳]
ادیان و مذاهب
ادیان در قرقیزستان:
اسلام ۷۵٪
مسیحیت ۲۰٪
سایر ۵٪
بیشتر ساکنین قرقیزستان مسلمان و اهل تسنن هستند. در شهرهایی چون "بیشکک" و "اوش" از سال‌های قبل مساجدی وجود داشته است. ۸۰۰۰ یهودی معروف به یهودیان بخارایی سکونت دارند و روز شنبه روز تعطیل آن‌هااست. طبق اعلام مقامات رسمی قرقیزستان، تاکنون بیش از ۱۲۰ فرقه در این کشور به ثبت رسیده‌است.
اکثریت جمعیت قرقیزستان را مسلمانان تشکیل می‌دهند. در این کشور ترکان به‌طور سنتی مسلمان هستند و اقلیت روس دارای دین مسیحی هستند:
مسلمان (عمدتاً سنی) : ۷۵ %
مسیحی : ۲۰%
بقیه : ۵ %. [۴]
بند هشتم قانون اساسی جمهوری قرقیزستان، سیستم حاکم بر این کشور را بر مبنای جدایی دین از سیاست اعلام داشته و اتباع جمهوری قرقیزستان را در خصوص گزینش دین و مذهب خویش آزاد می‌داند.
اسلام در قرقیزستان
آغاز نفوذ اسلام در بین قرقیزها مربوط به قرون ۱۲-۹ است. شیعیان قرقیزستان از آذربایجانی‌های شوروی سابق هستند که در سال‌های فشار استالینی به این مناطق کوچانده شدند. تعداد آذربایجانی‌ها در قرقیزستان بر اساس آمارهای رسمی بالغ بر چهارده هزار نفر است، ولی بر اساس گفته آذری‌ها، تنها تعداد هفت هزار نفر از آنها شیعه هستند. شهرهای مهم شیعی قرقیزستان عبارتند از بیشکک، کانت، توقماق، اوش، و قارابالتا. پنج مسجد بزرگ شیعیان در بیشکک، پایتخت قرقیزستان وجود دارد.
مسلمانان قرقیزستان
آغاز نفوذ اسلام در بین قرقیزها مربوط به قرون ۹ تا ۱۲ میلادی است. قرقیزها تا قرن هفده هیچ‌گونه پای‌بندی به اسلام نداشتند، در قرن ۱۷ میلادی اسلام فضای بیشتری را در قرقیزستان به خود اختصاص داد.
مردم مسلمان و به‌ویژه جوانان علاقه‌مند به تعالیم اسلامی در قرقیزستان، بعد از استقلال این کشور و کسب آزادی‌های بیشتری نسبت به قبل از دوران استقلال، امکان آشنایی با تعالیم اسلامی و کسب معارف آن‌را به‌دست آوردند. طبق آمار موجود تعداد مدارس عالی دینی که به ثبت رسیده، ۱۰ باب است.[۵]
مسلمانان این جمهوری همچون سایر مسلمانان، اعیاد اسلامی از جمله عید قربان را جشن می‌گیرند، قربانی می‌کنند و به زیارت آرامگاه سلیمان می‌روند. مراسم نماز جمعه نیز در مساجد این کشور اجرا می‌شود.
تضاد نسل‌ها
همزمان با روند توسعه جامعه مسلمانان قرقیزستان، این جامعه در حال تجربه تضاد نسل‌ها و همچنین رشد عدم تحمل‌پذیری دینی در درون اجتماع می‌باشد که این امر تا حدودی در برچسب زدن آشکار بر روی افراد همچون «سلفی»، «صوفی» و «تبلیغی» در سطح شخصی و یا در نمازهای مساجد نمایان بوده و حتی به تفکیک جزئی تعلق به گروه‌ها و جماعت‌های مشخص به رسمیت شناخته شده و یا جماعت‌های غیررسمی نیز پرداخته می‌شود.
به نظر قادر ملک‌اف، در این راستا دانش آموزان به عنوان یک قشر مجزا و تشکیل‌دهنده بخش قابل‌توجهی از جمعیت جوان قرقیزستان قطعا از سوی سازمان‌های افراطی مذهبی به عنوان بخشی مهم هدفگیری شده‌اند اما باید این قاعده را در نظر گرفت که همه سازمان‌ها قابلیت تأثیرگذاری زیاد در میان جوانان معاصر قرقیزستان را ندارند.
در حال حاضر نکته اصلی ارائه درک صحیح از اهداف اسلام و روند آن در میان جوانان مؤمن، هدایت این فرآیند در مسیری هوشمندانه، حل‌وفصل مشکلات اجتماعی و معنوی در جامعه و تأمین حمایت عمومی دولت برای توسعه مدارس دینی- حقوقی معاصر به منظور پرورش دانشمندان دینی قوی، می‌باشد که این مسئله یک کار طولانی و پرزحمت است و علاوه بر وجود نیروهای فکری، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های مادی نیز می‌باشد.[۶]