اسلام اروپایی

اسلام سیاسی پروژه‌ای است که کالج اسلامی اسنابروک، پس از مدت‌ها انتظار کار خود را در مورد آن آغاز کرد. هدف از تأسیس این کالج، تربیت امامان جماعت بر اساس زبان و فرهنگ آلمانی اعلام شده است. دولت آلمان و ایالت نیدرزاکسن، بودجه‌ای بالغ بر پنج و نیم میلیون یورو برای این دوره در پنج سال آینده پیش‌بینی کرده‌اند.

اسلام سیاسی در آلمان

این کالج، اولین مؤسسه‌ای است که در آن، آموزش امامان کاملاً به زبان آلمانی انجام می‌شود. این کالج هر سال شماری از زنان و مردان را برای مسئولیت امام جماعت مساجد آلمان، آموزش می‌دهد، اما تصمیم درباره اینکه آیا در مسجدی از امام زن استفاده شود یا نه، برعهده مسئولان آن مسجد خواهد بود. این مؤسسه تحت حمایت دولت فدرال آلمان فعالیت می‌کند. هورست زی‌هوفر، وزیر کشور فدرال نخستین مقام رسمی دولت فعلی آلمان بود که از شکل‌گیری دوره آموزشی برای امامان جماعت در داخل آلمان حمایت کرد. او در نوامبر سال 2020 گفت: «ما باید اسلامی را در آلمان ترویج کنیم که با قانون اساسی و ارزش‌های آلمانی هماهنگ باشد و به سبک زندگی در این کشور احترام بگذارد.» زی‌هوفر در آن زمان از کالج اسلامی اسنابروک که در فکر ایجاد دوره آموزشی برای امامان جماعت بود، حمایت کرد. او در آن زمان به شهروندان آلمان اطمینان داد که آموزش امامان بر اساس ارزش‌های آلمانی و واقعیت زندگی مسلمانان در آلمان انجام می‌شود و از توسعه اسلام وارداتی که غالباً از ترکیه به آلمان می‌آید، جلوگیری خواهد شد. مارکوس کربر، معاون وزیر کشور آلمان درباره حمایت دولت فدرال از این مؤسسه آموزشی گفت: «دولت فدرال تلاش می‌کند تا تعلیم و آموزش امامان و سایر کارمندان جوامع اسلامی به شکلی مستقل انجام شود. ما به دنبال توسعه اسلامی هستیم که با قانون اساسی و سبک زندگی ما همخوانی داشته باشد. و نمونه‌ای برای سایر کشورهای اروپایی شود.» او درباره شرکت‌کنندگان این دوره نیز گفت:« ما در این دوره، مسلمانان ترک، عرب، بوسنیایی و حتی افراد تازه مسلمان شده داریم. همچنین 20 درصد شرکت‌کنندگان را زنان تشکیل می‌دهند.»

محتوای آموزشی

دوره آموزش امامان در کالج اسلامی اسنابروک، شامل هفت بخش آموزش خطبه، تلاوت قرآن، مراقبت معنوی، آموزش سیاسی، عبادی، اجتماعی و همچنین مددکاری اجتماعی است. آنطور که مسئولان کالج اسلامی اسنابروک در جلسه افتتاحیه عنوان کردند، امسال 25 زن و مرد برای دوره آموزشی امامان در آلمان ثبت‌نام کرده‌اند. این دوره به زبان آلمانی برگزار می‌شود. بسیاری از انجمن‌های اسلامی بزرگ با آموزش امامان در آلمان مخالف هستند. آنها معتقدند که دولت نباید در آموزش امامان جماعت و اعضای جوامع اسلامی دخالت کند. نیز معتقدند که دولت آلمان قصد دارد تا "اسلام دولتی" را ترویج دهد. باید آموزش‌های اسلامی را از نظر قانونی و هم از نظر ساختاری با آموزش‌های مسیحیت و یهودیت یکسان کنیم.

اسلام سیاسی در اتریش

دولت اتریش نقشه اسلام سیاسی در اینترنت را منتشر کرد. در این نقشه، اسامی و نشانی 623 مسجد و تشکل اسلامی در اتریش درج شده است. علاوه بر آن درباره ارتباطات مساجد و سازمان‌های اسلامی با خارج از آلمان نیز اطلاعات زیادی در این نقشه وجود دارد. هانس-یورگن ایرمر که در زمینه سیاست داخلی سررشته دارد، مدعی است که اتریش در راستای مبارزه با اسلام-گرایی در مسیر درستی قرار گرفته است. "نقشه اسلام" در اتریش با همکاری دانشگاه وین و "مرکز اسناد اتریش درباره اسلام سیاسی" تهیه شده است. جوامع اسلامی در این کشور می‌گویند که دولت با طرح این برنامه، همه مسلمانان این کشور را به عنوان یک خطر بالقوه نشان می‌دهد. در آلمان نیز، هر چند سیاستمداران اتحادیه دموکرات مسیحی خواستار طراحی چنین نقشه‌ای هستند، اما بسیاری از نمایندگان بوندستاگ با آن موافق نیستند. به نظر به نوعی دنبال محدود و عرفی کردن دین اسلام و کانالیزه کردن آن به نحوی که از خطر اسلام سیاسی جامعه مسیحی لیبرال را محفوظ دارند.

نگاه احزاب

مخالفت سبزها هم به علت بی نتیجه بودن طرح است.اعضای حزب چپ نیز موافق طراحی چنین نقشه‌ای نیستند. کریستینه بوخ‌هولتس، سخنگوی سیاست مذهبی حزب چپ آلمان در‌این‌باره گفت: « طراحان این نقشه قصد دارند که مسلمانان و نهادهای مذهبی آنها را به عنوان خطری بالقوه نشان دهند. اما این واقعیت ندارد. من تعجب نمی‌کنم که سیاستمداری مانند ایرمر که قبلاً خواستار ممنوعیت برقع شده بود، اکنون از طراحی نقشه-ای درباره اسلام سیاسی صحبت کند. اتحادیه دموکرات مسیحی باید به جای حمایت از اسلام‌هراسی، با خطر نژادپرستی علیه مسلمانان مبارزه کند.» اولی گروتش، معاون سخنگوی گروه پارلمانی حزب سوسیال دموکرات نیز طراحی نقشه اسلام سیاسی در آلمان را بی‌معنی دانست. گروتش گفت: «طراحی نقشه اسلام سیاسی در بهترین حالت حرکتی پوپولیستی به شمار می‌رود.»

اسلام سیاسی در نگاه اروپا

پروژه تحقیقاتی "اصالت تاریخی دموکراسی در جهان اسلام و کشورهای عربی" که در مرکز شرق مدرن برلین اجرا می‌شود، سعی دارد شبکه‌ای تحقیقاتی در مراکز دانشگاهی آلمان ایجاد کند تا به بررسی اصالت تاریخی دموکراسی در کشورهای اسلامی بپردازد. هدف اصلی از تدوین و انتشار این کتاب، ارائه تفسیری به‌روز از پدیده‌های مذاکره، شورا، گفت‌وگو، اجماع، انتخاب، بیان ایده‌ها و نظرات در جهان عرب و کشورهای اسلامی از قرون وسطی تا دوران معاصر است. آنچه در این کتاب مورد بررسی قرار خواهد گرفت، تنوع جوامع محلی و راه‌حل‌های پیچیده حکمرانی است که در طول تاریخ توسعه یافته‌اند. مرکز شرق مدرن لایب نیتس، تنها مؤسسه تحقیقاتی در آلمان است که به صورت اختصاصی در حوزه‌های خاورمیانه، آفریقا، اوراسیا، جنوب و جنوب شرقی آسیا فعالیت می‌کند و محور اصلی کار آن، تعامل جوامع اسلامی و روابط آنها با کشورهای غیراسلامی است. به نظر می‌آید شرکت در این کارگاه در جهت شناساندن هرچه بیشتر ظرفیت اسلام و آشنایی با نگاه اروپا به اسلام در راستای پروژه تأسیس اتحادیه اسلامی مناسب است. در این راستااشعار حافظ، بیش از 30 بار به طور کامل یا به صورت اشعار برگزیده به زبان آلمانی ترجمه شده است و بسیاری از شاعران بنام آلمانی همانند گوته از اشعار عاشقانه او الهام گرفته‌اند. حال، ناصر کنعانی در کتاب "غزلیات عاشقانه حافظ در آینه اشعار آلمانی"، سخنان بیش از 100 شاعر آلمانی زبان درباره حافظ را از قرن نوزدهم تاکنون جمع‌آوری کرده است. برخی از این شاعران مترجم اشعار حافظ بوده‌اند و برخی دیگر، با الهام از اشعار او، شعرهای جدیدی سروده‌اند.